Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
23 Июл, 2025   |   28 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:32
Қуёш
05:10
Пешин
12:35
Аср
17:37
Шом
19:53
Хуфтон
21:23
Bismillah
23 Июл, 2025, 28 Муҳаррам, 1447

Навоий - буюк бунёдкор

08.02.2021   2160   2 min.
Навоий - буюк бунёдкор

Буюк Алишер Навоийнинг номи кўҳна тарих зарварақларида олтин ҳарфлар билан ёзилганига шубҳа йўқ. Унинг битган асарлари жаҳон адабиётининг дурдоналаридан ҳисобланади. Уларда башариятни руҳий, маънавий камол топиши учун диний, инсоний одоб - ахлоқ қоидалари, намуналари мукаммал акс этган. Эътиборлиси шундаки, айни шу жиҳати билан ўқувчини буюк мақсад - маънавий камолот сари етаклайди.

Бу зоти шариф бошқа ижодкорлардан фарқли ўлароқ инсоннинг бунёдкорлик фазилатини нафақат тараннум этган, балки ўзи бунёдкорлик намунасини амалда кўрсатиб берган улуғлардандир. Инсон ҳайрон қолади. Ижодидан ортиб, эл - юрт манфаати учун нақадар гўзал иншоотлар барпо этганки, у гўёки шоирлик шарафига бунёдкорлик сифатини ҳам қўшиб юборган, десак хото қилмаган бўламиз.

Тарихчи Хондамирнинг ёзишича, Алишер Навоий қисқа умри давомида 4 та мадраса, 25 дан ортиқ масжид, 11 та хонақоҳ, 25 та работ, 20 та ҳовуз, 16 та кўприк, 1 тўғон, 9 та ҳаммом қурдирган.  Навоийнинг бош бўлиб қурдирган барча иморат - иншоотлари ҳисобланганда 300 тадан ошиб кетиши аниқланган.

Бобур ўзининг машҳур "Бобурнома"сида Навоийни васф қилиб, "Аҳли фазл ва аҳли ҳунарға Алишербекча мураббий ва муқаввий маълум эмас... Мунча биноий хайрким, ул қилди кам киши мундоққа мувофиқ бўлмиш бўлғай", деб ёзади.

Аммо бу камтарликни қарангки, шунча иншоотлар қуриб, хайрли ишлар қилиб, бебаҳо асарлар ёзишига қарамай, ҳамиша ўзини ўзи маломат қилиб, гўёки дунёга келиб ҳеч иш қилмай кетаяпман, дегандек нафсининг хоҳишига қарши фикрлар билдиради:

Навоий нафс зулматига қолмиш,

Сен ўлмай Хизри руҳ, чиқмоқ не ёро?!

Қиёматда гуноҳин авф этарға

Расулингни шафиъ эт кирдигоро.

Бугун биз улуғ Навоий бобомиздан ўрнак олиб, ўқиб, ўрганиб маънавий оламимизни бойитишимиз, эл манфаати йўлида бутун борлиғимизни фидо этмоғимиз даркор. Зеро, унинг асарлари миллатимиз, маънавиятимиз қуёши одамийликнинг барча жиҳатлари билан ҳар доим ҳамнафасдид.

Шофиркон туман "Қори Фазлиддин" масжиди имоми Мустақим Исоев.

 

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Яримта олма ҳаққи

21.07.2025   3756   2 min.
Яримта олма ҳаққи

Собит ибн Иброҳим таҳорат ола туриб ариқда оқиб келаётган бир олмага кўзи тушади ва олмани олиб ейди. Олманинг ярмини еб бўлганида, унинг ҳаққи ҳақида ўйлаб қолади. Шу хаёлда Собит ибн Иброҳим ариқ четидан юриб олма оқиб чиққан боғга киради ва боғ эгасига:

– Еб қўйган яримта олмам учун ҳаққингизни ҳалол этинг. Қолган ярми мана, олинг, – дейди.

– Майли, ҳаққимни ҳалол этаман, фақат бир шартим бор, – дейди боғ эгаси йигитнинг ҳалол, тақволи эканини англаб.

– Шартингизни айтинг, – дейди Собит ибн Иброҳим.

Шунда боғ эгаси:

– Бир қизим бор, уни никоҳингга оласан. Лекин рози бўлишингдан аввал унинг ҳолатидан сени огоҳ этишим лозим. Қизимнинг кўзи ожиз, ҳеч нарсани кўрмайди, соқов – гапирмайди ва яна қулоғи эшитмайди – кар, қимирламайди – шол, – дейди.

Боғ эгасининг гапларини эшитган Собит ибн Иброҳим лол бўлиб қолади. Еб қўйган яримта олманинг ҳаққидан қўрқиб, қизга уйланишга рози бўлади ва:

– Майли, таклифингизни қабул қилдим, зора шу билан Аллоҳнинг розилигига эришсам, – дейди.

Ота қизига оқ фотиҳа беради. Тўй-томошалар ўтгач, Собит ибн Иброҳим салом берганича қизнинг ёнига киради. Қиз саломга алик қайтарганча қўли кўксида қуллуқ қилади.

Йигит бўлаётган ишлардан ҳайратланади: Бу жуда ғалати-ку, соқов эмас экан-да, саломимга жавоб берди. Тик турибди, демак шол ҳам эмас. Қўли кўксида, бундан чиқди кўзлари ҳам кўради”.

Йигит шошганча ташқарига чиқади ва қизнинг отасига: “Бу менга ваъда қилинган қиз эмас-ку, кўр, соқов, кар ва шол деганингизнинг боиси не?!” – дейди.

“Нега энди?” – изоҳ беради қизнинг отаси: “Бу ўша қиз. Кўзи ожиз деганим – унинг кўзлари Аллоҳ ҳаром қилган нарсага боқмаган, қулоғининг карлиги – Аллоҳ ҳаром қилган нарсаларга қулоқ тутмаган, соқовлиги ҳам рост, чунки тили Аллоҳнинг зикригагина айланган, шоллиги – ёмон ишга юрмаган”.

Собит ибн Иброҳим бировнинг ҳаққидан қўрққанлиги эвазига олий мукофотга эришади. Вақт ўтиши билан унинг аёли ер юзини илм ва фиқҳга тўлдиражак бир зотга, буюк Имом Абу Ҳанифага ҳомиладор бўлади.