13 Июл, 2025, 18 Муҳаррам, 1447
13 Июл, 2025, 18 Муҳаррам, 1447
ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...
* * *
Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари
* * *
МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ
* * *
ИЙМОН-ЭЪТИҚОД КИТОБИ
* * *
НАЗМ
Ишорат исрофил алайҳиссаломнинг суриға
Даври охирки чун ёвуқлашса,
Умр паймонаси бари тошса,
Амр бўлғай Худойдин, беқийл,
Дамни сур ичра сургай Исрофил.
Шамъдек ўлғай эл бу дам бирла,
Ҳам адам бўлғай эл бу дам бирла.
Холий ўлғай бу халқдин олам,
Умрлар бўлмағай баний Одам.
Яна бўлғай Худойдин маъмур,
Сур аро дам сурарга соҳибсур.
Зинда қилғай барини бир дамда,
Ҳеч ўлук қолмағай бу оламда.
Ҳашр ўлур мўъминийн бу суратта,
Балки, мундин латиф ҳайъатта.
НАСРИЙ БАЁН
Исрофил алайҳиссаломнинг
сур чалишлари баёни
Охират вақти яқинлашса ва барча умрларнинг паймонаси тўлиб-тошса, яъни инсоният умри ниҳоясига етса, шубҳасиз, Аллоҳ таъолодан амр бўлиб, (фаришталарнинг улуғларидан бўлмиш) Исрофил алайҳиссалом сурга дам урадилар (сурни чаладилар).
Бу дам уриш билан бутун халқ (махлуқот) шамъдек (эриб тамом) бўлади ҳамда халқ бир дамда йўқликка кетади, яъни вафот топади. Шунда дунё халқдан (барча тирик махлуқотдан) бўшаб қолади,бутун Одам фарзандларининг умри тугайди.
Яна сур эгаси (Исрофил алайҳиссалом) Аллоҳ тарафидан сурни (икккинчи бор) чалишга буюрилади. Бир дамда (бир онда) бутун жону жонзотни (Аллоҳ Ўз амри билан) тирилтиради ва оламда бирорта ҳам ўлик жонзод қолмайди.
Бу суратда (бу ҳолатда) барча мўъминлар ҳам тирилиб ҳашр бўладилар – маҳшаргоҳда тўпланадилар, балки бундан ҳам нозик бир ҳайъатда – нозик шаклу ҳолатда тирилиб жамланадилар.
ИЗОҲ. Қуръони каримда уч турли сур чалиниши билдирилган:
БИРИНЧИ СУР: ўлиш. осмонлардаги ва ердаги жон-жонзотларнинг ҳаммаси йиқилиб ўлади, фақат Аллоҳ хоҳлаган вазифадор фаришталар қолади (Зумар сураси, 68-оятига кўра).
«Аллоҳ хоҳлаган фаришталар»дан мақсад тўрт улуғ фаришта ёки Аршни кўтариб турувчи фаришталар ёхуд жаннат фаришталари ва уларнинг тепасидаги Ризвон ҳамда дўзах фаришталари бўлган забонийлар ва тепаларидаги Моликдир (“Файзул-Фурқон”).
ИККИНЧИ СУР: ҳамма жон-жонзод қайта тирилади (Зумар сураси, 68-оятига кўра).
УЧИНЧИ СУР: ҳамма Аллоҳ томон боради – маҳшаргоҳда тўпланади (Намл сураси, 87-оятига кўра).
Инсонлар орасидаги боғлиқликлар, насаблар йўқ бўлади, ҳеч ким бирбирининг ҳолини сўраб-суриштирмайди. Бутун ҳукмронлик Аллоҳники бўлади (Анъом сураси, 73-оятига кўра).
Насрий баён ва шарҳ муаллифи:
Мирзо КЕНЖАБЕК
Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу ёшлари ўтиб, кексайиб қолган чоғларида Мусҳафи шарифни олиб, йиғлаб туриб шундай дер эдилар: “Жиҳодлар билан овора бўлиб сени ўқий олмай қолдик”.
Бу қандайин гўзал узр! Хўш, биз ўзимизни нима деб оқлаймиз?! Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу шундайин гап айтдилар, аммо биз нима деймиз?! Қиёмат кунида “Қуръони карим ўқишдан сени нима чалғитди?!” – деб сўралсак, нима деб жавоб берамиз?! Токи у бизни зараримизга эмас, фойдамизга ҳужжат бўлиши учун кўксимизга босиб, кечаю кундуз тиловат қилиб бормаймизми?! Ахир Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таолонинг зикрини лозим тут, Қуръони карим тиловатида маҳкам бўл. Чунки бу сенинг осмондаги руҳинг, ердаги зикрингдир” [1], деганлар.
Қурони карим оятларини тадаббур қилмасдан, маънолари ҳақида фикр юритмаган ҳолда, ҳеч қандай тушунчасиз кўп тиловат қилиш асосий мақсад эмас. Агар инсон бир неча оятни тадаббур қилса, тафсир китобларига мурожаат этса ёки тафсир дарсларига қатнашса, маъноларни ўзлаштирса ва уларга амал қилса, бу иши ўша инсон учун улкан яхшилик, хайр-барака бўлади.
Имом Ғаззолий ҳазратлари бундай дейдилар: “Қуръон сиз сўрашингиз мумкин бўлган ва у сизнинг сўровларингизга жавоб бера оладиган тирик Расулдир. Сиз унга қулоқ солсангиз, у сизни қондиради”.
Қалблари иймон нури ила қоришиб кетган зотлар учун, албатта, Қуръонда шифо бордир. Яна Қуръони каримда саросима, шайтоний васвасалар, нафсу ҳавога эргашишдан сақловчи шифо бор. Қуръон ўқиган пайтимизда бизни фаришталар қуршаб олади ва улар ҳам бизга қўшилиб Раҳмон бўлган Зотнинг оятларига қулоқ тутади. Само фаришталари туни билан Қуръонга қоим бўладиган ер фаришталарига яқинлашадилар. Энди айтинг-чи, одамлар ухлаётган пайтда, тун қоронғусида биз Қуръон тиловат қиляпмизми?! Еру осмонлар Робби бизга қулоқ соладиган даражада оятларини тиловат қиляпмизми?!
Аллоҳ таолонинг шифо оятлари қуйидагилардир:
«...Ва мўмин қавмларнинг кўнгилларига шифо берадир» (Тавба сураси, 14-оят).
«Эй одамлар! Сизга ўз Раббингиздан мавъиза, кўксингиздаги нарсага шифо, мўминларга ҳидоят ва раҳмат келди» (Юнус сураси, 57-оят).
«Биз Қуръонни мўминлар учун шифо ва раҳмат ўлароқ нозил қилурмиз...» (Исро сураси, 82-оят).
«...У иймон келтирганлар учун ҳидоят ва шифодир...» (Фуссилат сураси, 44-оят).
«...Унда (асалда) одамлар учун шифо бордир...» (Наҳл сураси, 69-оят).
«Бемор бўлганимда менга шифо берадиган ҳам Унинг Ўзи» (Шуаро сураси, 80-оят).
Қуръони каримни тиловат қилиш, эшитиш, амал қилиш ва ҳар бир ишда ундаги ҳукмларга таяниб иш кўришдан четлашманг!
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Аҳмад ривояти.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 