Савол: Ассалому алайкум, ҳурматли устоз, одамлар кўп тўпланадиган жойларда тижорат мақсадида ҳожатхона очса бўладими? Ундан тушган пулнинг ҳукми қандай?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ва алайкум ассалом. Аввало, сизга жуда муҳим масалалардан бирини кўтарганингиз учун алоҳида ташаккур билдирамиз. Чиндан ҳам, бугунги кунда инсонлар учун ҳожатхона қуриб, ишга тушириш ҳаёт заруратларидан бирига айланди. Бу иш савобли амал бўлиш билан бирга, атроф-муҳит тозалигига ҳам ҳисса қўшиш бўлади. Шу боис имконияти бор кишилар бу ишни қилиши керак.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бир мўминдан бир дунёвий ташвишини аритса, Аллоҳ таоло ундан қиёмат кунидаги ташвишларидан бирини аритади. Ким қийналган кишининг ишини енгиллатса, Аллоҳ таоло унга дунёю охиратда енгиллик беради...”, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Ушбу хайрли ишни қилган одам қанчадан-қанча инсонларга қулайлик яратади. Айниқса, бу масалада аёлларга ёрдам бериш жуда катта ноқулайликдан халос этиши айни ҳақиқатдир.
Масаланинг яна бир энг муҳим жиҳати, жуда кўп одамлар барча шароитларга эга бўлган ҳожатхоналар борлиги сабаб сафар ёки муқимликда кундалик ибодатларини қазо қилмай адо этишга муваффақ бўлишмоқда. Демак, ибодат қилишга шароит пайдо қилаётганлар кўплаб инсонларнинг ибодати савобига шерик бўлишмоқда.
Ушбу хайрли иш инсонлар учун биринчи даражали заруратлардан бўлгани учун сармояси бор юртдошларимизга қуйидаги маслаҳатни берамиз: Инсонлар гавжум жойларда барча қулайликлари (иссиқ ва совуқ сув, таҳорат олиш имконияти) бор ҳожатхона қуриб, унга зарур бўлган ходим бириктирсин. Унинг эҳтиёжига яраша ойлик ва ҳожатхона фаолияти учун зарур воситалар (қоғоз ва бошқа нарсалар, коммунал тўлов ва таъмир ишлари) миқдорига яраша нарх қўйиб ишга туширса, динимизда тўхтовсиз савоби етиб турадиган амаллардан бирини қилган бўлади. Валлоҳу аълам.
Саиджамол МАСАЙИТОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Халқаро алоқалар бўлими етакчи мутахассиси.
Савол: Масжидимизда тут, олма каби мевали дарахтлар бор. Улар пишган пайтда, намозга келганлар улардан олиб ейишади. Шу иш жоизми?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Масжид ҳовлисидаги мевали дарахтлар вақф қилувчи ёки дарахт эккан шахс томонидан одамларнинг умумий фойдаланиши учун экилган бўлса, одамлар бу дарахтларнинг мевасини ейишлари мумкин. Аммо агар бу дарахтлар масжид даромади учун экилган бўлса, яъни эккан одам “шу дарахтнинг мевалари мана шу масжид учун даромад бўлсин” деган мақсадда эккан бўлса, ёки нима ниятда эккани маълум бўлмаса, бу ҳолатда уларни сотиб, пулини масжид эҳтиёжларига сарфлаш зарур бўлади. Шунинг учун, бу турдаги дарахтларнинг меваларини пулини тўламай ейиш жоиз бўлмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.