Жамият ҳаётида муҳим ҳодиса юз берди – янги оила дунёга келди. Никоҳ асосида бошланган янги ҳаётнинг ҳар лаҳзаси ҳар бир келин-киёв учун унутилмасдир. Айни дамда, гўзал ва осуда ҳаёт орзусида қадам ташлаётган икки қалбнинг энг асосий мақсади – Аллоҳ таоло уларга солиҳ ва соғлом фарзанд беришини сўраб дуо қилишлари бўлиб, бу жуда ҳам аҳамиятлидир.
Бу бежизга эмас албатта. Чунки бу пайғамбарларнинг амалидир. Масалан “Оли Имрон” сурасининг 38 оятида: “Шу чоғда Закариё Роббисига дуо қилиб: Роббим, менга Ўз ҳузурингдан покиза зурриёт ҳадя эт. Албатта, Сен дуони эшитувчисан”, деди” кўринишидаги дуо. Мазкур дуо ҳали келин ҳомилали бўлмасдан аввал ўқилиши лозим. Айниқса киёв бошчилигида ушбу дуо ва илтижоларнинг қилиниши янада муҳимдир.
Бўлажак отанинг дуоси ижобат бўлиб, бола ҳомила шаклида ривожлана бошлагач, унинг келажакда ақлан ва жисмонан соғлом, шу билан бирга аҳли солиҳлардан бўлишини сўраб дуо қилишда бўлажак онанинг ҳам кўмаги жуда зарурдир. Зеро бу инсоният отаси Одам ва момо Ҳавводан мерос қолган амалдир. Жумладан улар (Одам ота ва момо Ҳавво) оятда зикр этилганидек: “...У (ҳомила) оғирлашганда эса икковлон Роббилари Аллоҳга: “Агар бизга солиҳ (фарзанд) берсанг, албатта, шукр келтиргувчилардан бўлажакмиз”, деб дуо қилдилар” (Аъроф, 189). Фарзанднинг дунёга келиш вақти яқинлашгани сари бўлажак ота ҳам она ҳам ўзига хос гўзал мақсад ва истаклар билан бирга, онанинг соғлигига оид қўрқув, ҳадик ва фарзанднинг жисман комил ва соғлом ҳамда ақлан етук туғилиши орзуси пайдо бўлади. Айнан мана шу даврга келиб бўлажак ота-она: “Агар бизга солиҳ фарзанд берсанг, албатта, шукр қилгувчилардан бўламиз”, деб доимий дуо қилишлари лозим бўлади.
Дуо қилишга тарғиб бежизга эмас албатта. Чунки замонвий илмий тадқиқотлар асосида олимлар нима учун инсоният кундан кунга ўзаро оқибатсиз, бешавқат ва бераҳмлик сари юз тутаётгани, бир оила аъзоларининг бир бирига ҳурмати ва эҳтиромининг йўқолиши сабабини топганларини эълон қилдилар. Олимларнинг хулосаларига кўра, бунинг асоси боланинг зинодан ва фарзанд кўришни истамаган ота-оналардан туғилиши экан. Бу эса барчага маълум ҳолат яъни, ота-онанинг фарзандли бўлишни хоҳламай тургандаги руҳий ҳолати, ўртада вужудга келадиган ҳомилага ўтиши ва шу билан бирга она қорнида ривожланаётган боланинг дунёга келишига рози бўлмаётган ота-онанинг салбий кайфиятини болага бўлган салбий таъсиридир яъни, унинг ҳаққига дуои хайр қилинмаслигидир.
Юқоридагилардан келиб чиқиб шундай хулоса қилишимиз лозимки, ҳар бир келин-киёв ва ҳар бир ота-она ҳар доим Аллоҳдан мана шу Ватанга, элу юртга манфаатли солиҳ ва соғлом фарзанд сўраб дуо қилиши керак.
ЎМИ мутахассиси Акмалхон АҲМЕДОВ
“Арафот” сўзи луғатда – “билиш, таниш” маъноларини билдиради.
Макка шаҳридан 20 км, Минодан 10 км, Муздалифадан эса 6 км, Намира масжидидан 1,5 км узоқликда жойлашган. Узунлиги 11-12 км ва кенглиги 6,5 км бўлган водий. У қаттиқ катта тошлардан иборат. Жанубий томонда 168 та зинаси мавжуд.
Маълумотларга кўра, Одам Ато билан Ҳавво онамиз жаннатдан чиқариб юборилганларидан кейин бир-бирлари билан шу ерда учрашганлар, дейилади.
Бошқа бир ривоятда Жаброил алайҳиссалом Иброҳим алайҳиссаломга ушбу маконда ҳаж амалларини ўргатиб: “Арофта?” (“Ўргандингизми?”) деганларида, Иброҳим алайҳиссалом: “Ҳа”, деганлар. Шундан кейин Арафот деб номланиб қолган.
Арофат тепалигида бир баланд жой борки, у ерни “жабалул роҳма”, яъни “раҳмат тоғи” дейилади. Арафа куни ҳожиларга ёғиладиган беҳисоб раҳмат ва баракалар сабабли “раҳмат тоғи” деб номланади. Ушбу тоғ Илол, Нобит ҳамда Қурийн деб ҳам аталади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан 93 кун олдин, ҳижратнинг 10 йили Мадинадан ҳажга келиб, арафа куни шу тепаликка чиққанлар ва оқ туяларини чўктириб, унинг устида туриб “Видолашув ваъз”ини айтганлар. Бу жой узоқдан кўриниб туришлиги учун устун шаклида кўтарилиб, оққа бўяб қўйилган.
Арафотда ҳажнинг асосий аркони адо этилади. Арафа куни бомдод намози ўқилгандан сўнг Минодан Арафотга қараб йўлга тушилади. Зилҳижжа ойининг 9-куни, яъни арафа куни ҳожилар шу тепаликка чиқиб, то қуёш ботгунга қадар ибодат билан машғул бўладилар. Арафотда маълум муддат турмаган кишининг ҳажи ҳаж ҳисобланмайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳаж Арафотдир”, деганлар (Имом Термизий ва Насоий ривояти).
Арафотга чиқишдан олдин ғусл қилиб олинса яхши бўлади.
Арафотга чиқишда ва у ерда турганда доим такбир, таҳлил, ҳамд ва талбия (“лаббайка”) айтилади. Арафотда дуолар ижобат бўлади. Шунинг учун ҳожилар кўпроқ дуода, зикрда, тиловатда, илтижода, чин дилдан тазарруда бўлишга интилишлари лозим.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Дуоларнинг яхшиси – Арафот кунги дуодир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).
Арафотда қуйидаги оят нозил бўлган: “Бугун Мен сизлар учун динингизни комил қилдим, Мен сизларга неъматимни тўкис қилиб бердим ва сизлар учун Исломни дин қилиб танладим” (Моида сураси, 3-оят).
Арафотда ва Раҳмат тоғида қуйидаги дуоларни ўқиш тавсия этилади:
“Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи. Субҳаналлоҳил ъазийм”.
“Лаа илаҳа илла анта. Субҳанака инни кунту миназ-золимийн”.
“Лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳил ъалийил ъазийм”.
“Роббана атина фид-дуня ҳасанатан ва фил ахироти ҳасанатан ва қина ъазабан-нар”.
“Аллоҳумма аслиҳ ли динийаллазий ҳува ъисмати амри ва аслиҳ ли дунйаяллати фиҳа маъаший ва аслиҳ лий ахиротияллати фиҳа маъадий, важъалил ҳайата зийадаталли мин кулли хойрин, важаълил мавта роҳаталли мин кулли шаррин”.
“Аъузу биллаҳи мин жаҳдил балаи ва даркиш-шақои ва суъил қазои ва шатаматил аъдаи”.
Арафотда пешин ва аср намозлари бир азон ва икки иқомат билан қўшиб қаср қилиб ўқилади. Ҳажнинг амири хутба ўқийди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Арафа куни, Аллоҳ бандаларни дўзахдан кўп озод қилганчалик бошқа бирор кун йўқ!” (Имом Муслим ривояти).
Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Аллоҳ ҳузурида Арафот кунидан яхшироқ кун йўқ. Аллоҳ таоло дунё осмонига (фаришталарга мақтаниб) ер аҳли билан фахрланиб айтади: “Менинг чанг босган бандаларимга қаранг! Менинг раҳматимдан умидвор бўлиб, барча жойлардан келдилар. Ваҳоланки, улар менинг азобимни кўрмаганлар. Аллоҳ таоло бирор кунда Арафа кунидек бандани дўзахдан озод қиладиган кун йўқ, дейди”.
Аллоҳ таоло ҳажингизни мабрур, саъйингизни машкур ва гуноҳингизни мағфур қилсин!
Даврон НУРМУҲАММАД