29 Август, 2025, 6 Рабиъул аввал, 1447
29 Август, 2025, 6 Рабиъул аввал, 1447
Вақт нима? Ундан қандай фойдаланиш керак?
Вақт – гўё инсоннинг ҳаёт кийими тўқиладиган ип. Пишиқ ва нафислигига қараб, унинг қиймати ошади. Aгар иплари тўзғиган бўлса, ҳаётнинг ҳам маъниси қолмайди.
Вақт ўтиб кетса, қайтиб келмайди. У инсон сарф этадиган асосий сармоядир. У қанчалик кўп бўлса ҳам, оздир. Оз бўлсаю баракали бўлса, кўпдир. Инсон ҳар бир дақиқадан унумли фойдаланиб, уни яхши амалларга сарфласа, умри баракали бўлади.
Умрнинг ғанимат эканини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан гўзалроқ таърифлаган киши бўлмаган.
“Беш нарсани беш нарсадан олдин ғанимат билинг:
1) кексалик келишидан аввал ёшлигингизни; .
2) касал бўлишдан аввал саломатлигингизни; .
3) фақирлигингиздан аввал бойлигингизни; .
4) бир ишга машғул бўлишингиздан аввал бўш вақтингизни;
5) ўлимдан аввал тириклигингизни!” (Имоми Ҳоким ривояти).
Ислом уммати мана шу олтин қоидаларга риоя қилган пайтларда башариятнинг гултожи бўлиб, мусулмон ренессансига асос солдилар.
Афсуски, бугун бундай дея олмаймиз. Чунки умримиз “телеграм”, “инстаграм”, “фэйсбук”, “тик-ток” каби ижтимоий тармоқларда соврилмоқда. Ҳатто кечаси билан бедор, турли ўйинлар ўйнаб ёки кўнгилхушлик билан вақт ўтказаётганлар кўпайиб кетди. Бундай иллатларнинг яна бири чойхона, гап-гаштагу турли зиёфатларнинг ҳаддан ташқари кўплигидир. Вақти-вақти билан дўст-ёр ва биродарлар билан кўришмоқ яхши. Бироқ унинг ҳам меъёри бўлиши керак.
Aгар инсон чойхонага сарфлаган вақтини фарзандларининг таълим-тарбиясига бағишласа, ўзи учун ҳам, фарзандлари учун ҳам фойдадан холи бўлмайди. Шу билан бирга, гап-гаштак, чойхоналарда фойдали мавзулар кўтарилиб, яхшиликка тарғиб, ёмонликдан қайтариш бўлса, нур устига нур. Лекин аксар ҳолларда чойхона бекорчи ва ғийбат гаплардан иборат бўлади. Бундай ҳолатлар қалбни қорайтиришдан, умрнинг, пулнинг исрофидан бошқа нарса эмас.
Халқимизда “Сўнгги пушаймон – ўзингга душман” деган мақол бор. Умрнинг исрофи қаттиқ пушаймонликдир.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилади: “(Эй Муҳаммад! Одамларга) дунё ҳаёти мисолини келтиринг, у худди бир сув кабидурки, биз уни осмондан ёғдиргач, баҳорда у сабабли ер ўсимликлари бир-бирига аралашиб (қўшилишиб) кетур, сўнгра кузда шамоллар учириб кетадиган хашакка айланиб қолур” (Каҳф сураси, ٤٥-оят).
Ушбу оятнинг мазмун-моҳиятини яхши англаган инсон умрини исроф қилмайди.
Бир мулоҳаза қилинг. Aйни шу соатларда дунёнинг турли бурчакларида бинолар қад кўтармоқда, янги-янги кашфиётлар қилинмоқда, илм мажлислари ўтказилмоқда, инсонларга яхшилик улашилмоқда, ёш йигит-қизлар турмуш қурмоқда, чақалоқлар дунёга келмоқда, кимлардир бу фоний дунё билан хайрлашмоқда.
Aммо биз-чи? Ҳеч бир эзгу амалсиз ҳеч нарса бўлмагандек, ҳеч нарса йўқотмагандек хотиржаммиз. Қимматли вақтимизни бой бераётганимиз бизни асло ташвишга солаётгани йўқ. Ҳар бир сония заволни топади, ҳар бир лаҳза йўқлик қаърига кетади.
Бу ҳаётда “Эсизгина умрим-а, ёшлик йилларимни беҳуда ўтказиб юборибман. Қанийди, умр бошқатдан берилганда бу хатоларни такрорламаган бўлар эдим”, дея афсус-надомат чеккан жуда кўп инсонларни кўряпмиз.
Сиз-чи, азизлар. Чуқурроқ бир ўйлаб кўринг... Умрингизни нималарга сарфлаяпсиз? .
Отабек ЙЎЛДОШЕВ,
Арнасой тумани бош имом-хатиби
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бирор нарса сўралганда йўқ демаганлар.
Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан бирор нарсани сўралганда ҳеч қачон йўқ деган эмаслар”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳни доимо зикр қилардилар.
Ҳазрат Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таолони ҳар он, ҳар дам, ҳар лаҳзада зикр қилар эдилар” (Имом Муслим, Имом Абу Довуд, Имом Термизий ривояти).
Абу Саъид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўп зикр қилар, фойдасиз ишлардан сақланар, намозни узун ўқир, хутбани қисқа қилардилар” (Имом Насоий, Имом Абу Довуд ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам таҳажжуд намозини мунтазам ўқир эдилар.
Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам таҳажжуд намозини асло тарк этмас, бемор ё беҳол бўлсалар ўтирган ҳолларида ўқир эдилар” (Имом Абу Довуд ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ёлғиз намоз ўқисалар узоқ, чўзиб ўқирдилар.
Абу Вакил розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам жамоат билан бирга намоз ўқиганда ғоят енгил ва қисқа кўринишда, ёлғиз ўзлари ўқисалар, узун ўқир эдилар” (Имом Аҳмад ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам беморларни зиёрат қилиб, уларнинг кўнглини кўтарардилар.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бемор кўргани борсалар: “Сен учун (зарарли) бир нарса йўқ, иншааллоҳ, бу сенга гуноҳлардан покланишдир”, дер эдилар» (Имом Бухорий ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сафардан қайтсалар аввало масжидга кирардилар.
Абу Саълаба розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сафардан қайтганларида олдин масжидга кирар, икки ракат намоз ўқир, сўнг қизлари Фотимага учрар, шундан кейингина уйларига кетар эдилар” (Имом Табароний ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам жанозада ғамгин бўлардилар.
Имрон ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам жанозада ҳозир бўлганларида қайғулари ортар, ниҳоятда кам гапирар, фикр-мулоҳазага ғарқ бўлар эдилар” (Имом Ҳоким ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сафарга чиқсалар дуо қилардилар.
Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сафар қилмоқчи бўлсалар: “Аллоҳим, Сен билангина ғалаба қиламан, Сен билангина омонда бўламан, Сенинг ёрдаминг билангина душманим устига юриш қиламан”, деб дуо қилар эдилар» (Имом Аҳмад ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам маҳзун бўлганларида дуо қилардилар.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларини маҳзун қиладиган бирор ҳолат ёки воқеа содир бўлса осмонга қарар ва “Субҳаналлоҳил азийм” дер эдилар, дуоларида энг кўп такрорлаганлари эса “Йа Ҳаййу йа Қоййум” эди» (Имом Термизий ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дуони уч марта такрорлардилар.
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳга дуо қилсалар тилакларини ҳам, истиғфорни ҳам уч бор қайтарар эдилар” (Имом Аҳмад, Имом Абу Довуд ривояти)
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шумланишни ёқтирмасдилар.
Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам чиройли нарсалардан хурсанд бўлар, шумланишни эса ёқтирмас эдилар” (Имом Насоий ривояти).
Ҳазрат Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар бир ишни яхшиликка йўйишни ёқтирар, бадгумонликни ёмон кўрар эдилар” (Ибн Можа ривояти).
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа