21 Январ, 2025, 21 Ражаб, 1446
21 Январ, 2025, 21 Ражаб, 1446
Адлия вазири Русланбек Давлетов иштирокида сентябрь ойида вазирликда коррупцияга қарши кураш тизимининг яратилиши ва бу борада эришилган натижаларга бағишланган матбуот анжумани ўтказилди. «Дарё» мухбири Миролим Исажоновнинг хабар беришича, Давлетов коррупцияга қарши курашда ҳаром-ҳалол диний тушунчасининг самарадорлиги қай даражада эканлиги тўғрисидаги саволга ўз муносабатини билдирди.
«Ҳаром ва ҳалол тушунчаси, албатта, дин муносабатлари билан боғлиқ. Биз бундан фаолиятимизда фойдаланишимиз мумкин. Чунки Ўзбекистон аҳолисининг 90 фоизи мусулмон, ота-онасидан ҳаром-ҳалолни ўрганади, улар ҳаёти давомида тарбия кўради. Аммо бу фақат коррупцияга келганда ишламай қолади. Агар ишлаганида, бундай бўлмасди, сабаби ҳаммамиз мусулмонмиз.
Давлат бошқаруви, коррупция бу бошқа нарса. Ҳаром-ҳалолни кўпинча оддий нарсаларда бажариш жуда зўр. Озиқ-овқатга келганида, бу ҳаром овқат, чунки ҳалол овқатни альтернативи жуда кўп. Ҳаром овқатни четга суриб, ҳалолини истеъмол қилиш мумкин. Лекин коррупцияда альтернатив йўқлиги учун, бу кўп ҳолатларда ишламаяпти. Мусулмон мамлакатларга эътибор қилинг, уларда коррупция билан боғлиқ кўплаб муаммолар мавжуд.
Бирлашган Араб Амирлиги коррупцияга қарши курашда дунё бўйича 23-ўринда турибди. Таҳлил қилсангиз, Дубайда коррупцияга қарши жуда кучли тизим яратилган. Охирги 20-25 йил ичида катта ўзгаришлар қилинди. Бу давлат дунёга машҳур хорижий консалтинг агентликлари ва аудиторларни жалб қилиш орқали уларга миллионлаб доллар бериб, давлат органлари фаолиятини баҳолатади. Улар бу тизимга миллионлаб маблағни бекордан-бекорга сарфлаётгани йўқ.
Агар коррупция фақат ҳаром-ҳалол билан ҳал бўлганида эди, биз қачонлардир бу муаммодан қутулган бўлардик. Аммо шунга қарамай, ҳаром-ҳалол тушунчаси жуда яхши, биз уни болаликдан сингдириб, ривожлантиришимиз керак. Барча динларда бировдан пора олиб, ишни битириш гуноҳ, деб қаралади. Бизнинг Ислом динимизда ҳам бу жуда катта гуноҳ. Шу боис коррупцияга қарши кураш каби ижтимоий мақсадларда мана шундай диний тушунчаларни ишлатишимиз керак. Бу катта ёрдам беради», — деди Адлия вазири.
Давлетов ўз нутқида коррупцияга қарши кураш уни 30 фоизга ҳам қониқтирмаслигини таъкидлади.
«Тизим ичидаги муаммолардан ўзимиз яхши хабардормиз. Билганларимдан бири шуки, гап таъсир қилмайди. Масалан, сиз йиғилиш ўтказасиз, жуда қаттиқ гапирасиз, куюнасиз, ҳатто ўлиб кетасан, қаматамиз, деганиз билан ҳам таъсир қилмайди. Буни қисқа муддатда таъсири бўлиши мумкин. У 10 кундан кейин ҳаётдаги реал муаммоларга дуч келганида сўзларингизни унутади. Шунинг учун ҳар томонлама ўйлашимиз керак: у нимага кўпроқ мойил, унга ойлик кўп тўлаяпмизми ёки йўқми?
Ли Кванг Юнинг битта гапи бор: «Инсофсиз ходимларга кўпроқ ойлик тўлашимизнинг фойдаси йўқ». Нопок ходим катта маошини олиб ҳам шу ишини давом эттираверади. Шу сабабли биз тизимни тозалашимиз ва ҳақиқатан шунга лойиқ бўлган ходимларга оширилган иш ҳақини тўлашимиз керак. Қисқаси, бу борада қиладиган ишларимиз ҳали жуда кўп», — деди Русланбек Давлетов.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
1. Али ибн Ҳасан ибн Абу Исо Ҳилолий (ёшлари имом Муслимдан катта)
2. Муҳаммад ибн Абдулваҳҳоб Фарро (шайхларидан). Аммо Фарродан «Саҳиҳ»ларида ҳадис ривоят қилмаганлар.
3. Ҳусайн ибн Муҳаммад Қаббоний
4. Абу Бакр Муҳаммад ибн Назр ибн Салама Жорудий
5. Али ибн Ҳусайн ибн Жунайд Розий
6. Солиҳ ибн Муҳаммад Жазара
7. Абу Исо Термизий («Жомеъи Термизий»да)
8. Аҳмад ибн Муборак Мустамлий
9. Қози Абдуллоҳ ибн Яҳё Сарахсий
10. Абу Саъид Ҳотим ибн Аҳмад ибн Маҳмуд Киндий Бухорий
11. Иброҳим ибн Исҳоқ Сайрафий
12. Сабоқдош дўстлари Иброҳим ибн Абу Толиб
13. Иброҳим ибн Муҳаммад ибн Ҳамза
14. Фақиҳ Иброҳим ибн Муҳаммад ибн Суфён («Саҳиҳи Муслим»нинг ровийларидан)
15. Абу Амр Аҳмад ибн Наср Хаффоф
16. Закариё ибн Довуд Хаффоф
17. Абдуллоҳ ибн Аҳмад ибн Абдусалом Хаффоф
18. Ҳофиз Абу Али Абдуллоҳ ибн Маҳаммад ибн Али Балхий
19. Абдурраҳмон ибн Абу Ҳотим
20. Али ибн Исмоил Саффор
21. Абу Ҳомид Аҳмад ибн Ҳамдун Аъмаший
22. Абу Ҳомид Аҳмад ибн Муҳаммад ибн Шарқий
23. Абу Ҳомид Аҳмад ибн Али ибн Ҳаснавайҳ Муқрий (заиф ровийлардан)
24. Ҳофиз Аҳмад ибн Салама
25. Саъид ибн Амр Барзаъий
26. Абу Муҳаммад Абдуллоҳ ибн Муҳаммад ибн Шарқий
27. Фазл ибн Муҳаммад Балхий
28. Абу Бакр ибн Хузайма
29. Абул Аббос Саррож
30. Муҳаммад ибн Абд ибн Ҳумайд
31. Муҳаммад ибн Махлад Аттор
32. Маккий ибн Абдон
33. Яҳё ибн Муҳаммад ибн Соъид
34. Ҳофиз Абу Авона
35. Ҳофиз Наср ибн Аҳмад ибн Наср.
Абу Амр Мустамлий айтганлар: «Бизга Исҳоқ Кавсаж 251 йилда ҳадис ёздирдилар. Муслим танлаб ёзардилар, мен эса айтганларини ёзардим ва давом этаверишларини сўрардим. Шунда Исҳоқ Кавсаж Муслимга: «Сиз мусулмонлар орасида экансиз, яхшилик доим биз билан бирга», – дедилар».
Термизий «Жомеъ»ларида имом Муслимдан биттагина ҳадис ривоят қилганлар («Рамазон бошланишини билиш учун шаъбонда ойни кузатинглар»).[1]
Абул Қосим ибн Асокирга Абу Наср Юнортий шундай деганлар: «Менга Солиҳ ибн Абу Солиҳ дарахт пўстлоғига ёзилган бир варақни бердилар. Унда имом Муслим дастхатлари билан Валид ибн Муслимдан эшитиб ёзиб олган ҳадислар битилган экан».
Бу санади узилган, ишончиз маълумот.
Аҳмад ибн Салама айтганлар: «Абу Зуръа ва Абу Ҳотимнинг саҳиҳ ҳадисларни билишда имом Муслимни замоналарининг шайхларидан устун қўйишларини кўрдим. Ҳусайн ибн Мансурдан эшитишимча, у киши Исҳоқ ибн Роҳавайҳнинг имом Муслим тўғриларида гапира туриб, форсча бир сўз айтганларини эшитганлар. Унинг маъноси – шу қадар улуғ инсон бўлар экан-да?!».
Аҳмад ибн Салама айтганлар: «Муслим бир илм мажлисига таклиф этилдилар. Унда бу киши билмайдиган бир ҳадис зикр қилинди. Уйларига бориб, чироқни ёқдилар-да, оила аҳлига: «Ҳузуримга ҳеч ким кирмасин», – дедилар. Бир пайт: «Бизга бир сават хурмо ҳадя қилинди», – дейишди. «Олиб киринглар», – дедилар. Хурмони киритишди. Тонг отгунча ундан битта-биттадан олиб, ўша ҳадисни қидиришга тушдилар. Хурмо ҳам тугади, ҳадис ҳам топилди».
Бу воқеани Абу Абдуллоҳ Ҳоким ҳам ривоят қилиб: «Ишончли дўстларимиздан бирининг айтишича, ўшандан кейин имом Муслим вафот этибдилар», – деганлар.
«Машҳур даҳолар сийрати» китобидан
[1] 687-ҳадис.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа