Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
24 Декабр, 2024   |   23 Жумадул сони, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:21
Қуёш
07:47
Пешин
12:28
Аср
15:18
Шом
17:02
Хуфтон
18:22
Bismillah
24 Декабр, 2024, 23 Жумадул сони, 1446

Олисларга саёҳат: Швецияда ислом

5.09.2020   2868   5 min.
Олисларга саёҳат: Швецияда ислом

Швеция Скандинавия ярим оролининг шарқий қисмида жойлашган. Ғарбда Норвегия, шимол ва шимоли-шарқда Финляндия, шарқда Ботник бўғози ва Балтика денгизи, жануби-ғарбда Каттегат суви қуйиладиган жой билан чегарадош. 2009 йил Швеция аҳолисининг сони 9.3 миллион кишига етди. Ушбу мамлакат майдони жиҳатидан ғарбий Европада учинчи ўринни эгаллайди[1]. Швеция парламентар демократик кўринишдаги конституционал монархия давлати. У энг ривожланган ва тараққий этган Европа давлатларидан ҳисобланади. Халқаро кўрсаткичларда мамлакат юқори ўринларни забт этиб келмоқда. Жумладан, аҳолининг турмуш даражаси, уларнинг узоқ умр кўриши, фуқаролар тенг хуқуқлиги, тинчлик-тотувлик даражаси бўйича бир қатор демократик институтлар томонидан юқори баҳоланган.

Швеция Европа мамлакатлари ичида аҳолиси камлиги билан эътиборга олинади. Шимолий қисмида Лаб жамоаси яшайди, бу қисм аҳолиси кам.        У Швеция территориясининг ярмидан кўпини ўз ичига олгани билан, аҳолиси Швеция аҳолисининг умумий сонидан 20 фоизини ташкил қилади. Жанубий қисми эса анча зич бўлиб, аҳолининг 80 фоизи шу тарафда яшайди. Лаб аҳолисининг сони 13 мингга етади. Шунингдек, асли финляндиялик ярим млн. киши, озчиликни ташкил этувчи мусулмонлар: турк, араб, югослав, покистонлик муҳожирлар бор.

Бугунги кунга қадар Швеция аҳолиси этник, тил ва дин жиҳатидан бир хилдаги фуқаролардан иборат бўлиб келган бўлса, сўнгги 6 йил мобайнида кўплаб мамлакатлардан этник-маданий ва диний хилма-хил бўлган аҳолининг кўчиб келиши кузатилмоқда. Ҳозирда, Швецияда муқим яшаётган 2 миллиондан ортиқ фуқаро чет эл мамлакатларининг аҳолиси саналади. Илгари мамлакатда фақатгина Швед тилида мулоқат қилинган бўлса, бугун 200дан ортиқ тил муомала воситаси сифатида қўлланилмоқда. Шунингдек, Швеция турли конфессияли жамиятга айланиб бормоқда. Швецияга кўчиб борувчиларнинг давом этиши сабабли Швеция жамиятида дин ҳам янги кўринишларга эга бўлиб бормоқда. Бу янги масжидларнинг қурилиши, Рамазон байрамининг нишонланиши, мактабларда диний ўқув курсларининг ташкил этилишида яққол намоён бўлмоқда. Швецияда динга нисбатан муносабатларнинг ўзгариб бориши, диннинг жамиятдаги ўрнини тўғри тушунишга ҳамда бошқа дин вакилларига нисбатан холис муносабатда бўлишга сабаб бўлмоқда. 

Аҳолининг аксарият қисми (73% 2008 й) Швеция черковининг аъзоси саналади. Евангелия Лютеран черкови мамлакатнинг собиқ давлат черкови ҳисобланади. 2008 йилда оила қурганларнинг 40%идан ортиғи Швеция ибодатхонасида ўз никоҳларини нишонладилар. Таҳминан, барча янги туғилган фарзандларнинг 60%и чўқинтирилди ҳамда вафот этганларнинг 83%и  Швеция ибодатхонаси анъаналарига муносиб тарзда дафн этилди[2].

Бироқ, Швеция дунёвий давлат ҳисобланади, диний анъаналарнинг амалга оширилиши эса ҳар бир шаҳснинг “шаҳсий иши” саналади.                       Шуни алоҳида таькидлаб ўтиш жоизки, Швеция дунёвийлашган мамлакатлардан бири сифатида дунёга машҳур. Аҳоли асосан ўзининг ҳаётининг муҳим вақтларидагина черковга мурожаат қилиш ҳолатлари кучайган[3]. Швеция ибодатхонасининг маълумотларига кўра, ибодатхона аъзоларнинг бор йўғи 2 %и мунтазам равишда ибодат маросимларини адо этадилар. Европанинг сўннги тадқиқот маълумотларига кўра, Швеция аҳолисининг 23% динга эътиқод қилади. Аҳолининг 85%ини эса бирор-бир динга эътиқод қилмайдиганларни ташкил этади. Аҳоли келиб чиқишига кўра 90.1% протестант, 1.8% католик, 8.2% бошқа динга эътиқод қилувчилардан иборат. Бошқа динга эътиқод қилувчилар гуруҳини асосан мусулмонлар (Ислом дин) ташкил этади. Бугунги кунда, Швецияда Ислом динига эътиқод қилувчиларнинг сони тахминан 250,000 ва 300,000 атрофида.

Швецияга кўчиб борган биринчи мусулмон рус татарлари у ерда иккинчи жаҳон уруши охиригача қолдилар. Шунинг таъсирида Швеция маҳаллий аҳолиси исломни қабул қила бошлади. Кейинги йилларда мусулмонлар сони саноатда ишлаш учун кўчиб борган мусулмон ишчилари ҳисобига кўпайди.

Иккинчи жаҳон урушидан кейин Швецияда мусулмонлар сони минг киши атрофида эди, 1972 йилга келиб уларнинг сони турли миллатларга мансуб 18 минг мусулмонга етди. Улардан 300 мусулмон асли шведлар, 9 минг мусулмон турк ва татар, 3 минг араб, тахминан 2 минг югослав ва қолган 4 минг мусулмон бошқа миллатларга мансуб. Швециядаги мусулмонларнинг аксарини югославлар, ундан кейин турклар ташкил қилади.

Мусулмонлар Стокгольм, Гётеборг ва Мальмё шаҳарларида яшайдилар. Яқинда Швеция ҳукумати швед мусулмонларини эътироф этди, яъни Ислом Швецияда эътироф этилган дин бўлди.

Даврон НУРМУҲАММАД

 

[1] Қаранг: www.sweden.se/facts

[2] www.svenskakyrkan.se/default.aspx?di=37017

[3] Backstrom et al., Religious Change in Northern Europe, The Case of Sweden, 87-88. “What in normal everyday life is religiously abnormal in Sweden, is considered religiously normal in abnormal situations.” 139

Мақолалар
Бошқа мақолалар
Мақолалар

23 савол

24.12.2024   595   2 min.
23 савол

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

  1. Одамларнинг энг олими бўлишни истайсизми? – Аллоҳга тақво қилинг.
  2. Одамларнинг энг бойи бўлишни истайсизми? – Аллоҳ берган неъматларига қаноат қилинг.
  3. Одамларнинг энг адолатлиси бўлишни истайсизми? – Ўзингизга ёққан нарсани бошқаларга ҳам раво кўринг.
  4. Одамларнинг энг яхшиси бўлишни истайсизми? – Инсонларга манфаат етказишга ҳаракат қилинг.
  5. Аллоҳга энг яқин банда бўлишни истайсизми? – Аллоҳ таолони кўп зикр қилинг.
  6. Иймонингиз комил бўлишини истайсизми? – Хулқингизни гўзал қилинг.
  7. Муҳсинлардан бўлишни истайсизми? – Аллоҳ таолога Уни кўриб тургандек ибодат қилинг. Агар бунга қодир бўлмасангиз У Зот сизни кўриб турганини унутманг.
  8. Итоат этувчилардан бўлишни истайсизми? – Аллоҳнинг фарзларини ўз вақтида адо этинг.
  9. Қиёмат куни юзингиз нурли бўлишини истайсизми? – Ҳеч кимга зулм қилманг.
  10. Қиёмат куни Аллоҳ таоло сизга раҳм қилишини истайсизми? – Инсонларга раҳм қилинг.
  11. Аллоҳ гуноҳларингизни кечиришини истайсизми? – Истиғфор айтинг.
  12. Инсонларнинг энг саховатпешаси бўлишни истайсизми? – Мусибатингизни одамларга билдирманг, уларга шикоят қилманг.
  13. Одамларнинг энг кучлиси бўлишни истайсизми? – Аллоҳга таваккул қилинг.
  14. Аллоҳ ризқингизни кенг қилишини истайсизми? – Доимо таҳоратли ҳолда юришга одатланинг.
  15. Аллоҳ ва Унинг Расулига муҳаббатли бўлишни истайсизми? – Аллоҳ ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам яхши кўрган нарсаларни яхши кўринг.
  16. Қиёмат куни Аллоҳнинг ғазабига учрамасликни истайсизми? – Аллоҳ яратган бирорта махлуқотга ғазаб қилманг.
  17. Дуоларингиз қабул бўлишини истайсизми? – Луқмангиз ҳалол бўлишига эътиборли бўлинг.
  18. Қиёмат куни Аллоҳ таоло айбларингизни беркитишини истайсизми? – Одамларнинг айбларини яширинг.
  19. Гуноҳларни нима ювиб юборади? – Кўз ёшлар, хушуъ-хузуъ ва беморлик.
  20. Қайси яхшилик Аллоҳ учун энг севимли? – Хусни хулқ, тавозеъ, мусибатларга сабр қилиш.
  21. Аллоҳнинг наздида амалларнинг энг ёмони қайси? – Ахлоқсизлик ва бахиллик.
  22. Аллоҳнинг ғазабини нима кетказади? – Махфий садақа ва силаи-раҳм.
  23. Жаҳаннам оловини нима ўчиради? – Бало-офат ва мусибатларга сабр қилиш.

Даврон НУРМУҲАММАД

Мақолалар