06 Июл, 2025, 11 Муҳаррам, 1447
06 Июл, 2025, 11 Муҳаррам, 1447
Илгари болалар эсини танигунча алла эшитарди. Аллада гўзал туйғулар куйланади. Ўзимиз гувоҳмиз, алла эшитиб катта бўлган бола ҳар жиҳатдан тўкис улғаяди. Алланинг ўзига хос жозиба, таровати бўлиб, мурғакнинг қалбига яхшиликни сингдиради.
Афсуски, бугун болаларга алла айтиш ўрнига қўл телефон, телевизор пультини бериб қўйяпмиз. Бундан фарзандларимиз ҳам азият чекяпти.
Болага икки-уч ёшидаёқ қисқа-қисқа ибратли ҳикояларни ўқиб бериш – кони фойда. Уни ўқишга, илм олишга, теран фикрлашга ўргатади. Ота-боболаримиз, момоларимиз шундай қилишган. Энди-чи, тўғриси, оиладаги мутолаа удумидан узоқлашиб кетдик. Аммо сўнгги йилларда давлатимиз раҳбарининг алоҳида эътибори туфайли ёшлар ўртасида китобхонлик маданияти янада равнақ топмоқда. Китоб ўқиган шарафланмоқда, рағбатлантирилмоқда. Масалан, “Зукко китобхон”, “Ёш китобхон”, “Энг китобхон оила” каби кўрик-танловлар ўтказиляпти. Энг билимдон ёшларимизга эса қимматбаҳо буюмлар ва ҳатто автомобиль совға қилинмоқда.
Албатта, ота-оналаримиз болаларнинг таълим-тарбияси билан янада қаттиқроқ шуғулланишлари шарт. Баъзан ойнаи жаҳонда кўриб қоламан, ёш йигитлар турли безориликлар, жиноятлар қилишмоқда. Уларнинг қабиҳ ишларга қўл уришига нима сабаб бўлмоқда? Албатта, тарбия масаласига жиддий эътибор қаратмаётганимиз туфайли шундай бўлмоқда. Бежиз Абдулла Авлоний бобомиз: “Тарбия биз учун ё ҳаёт – ё мамот, ё нажот – ё ҳалокат, ё саодат – ё фалокат масаласидир”, дея таъкидламаган.
Агар фарзандга мурғаклик давриданоқ ҳалол-ҳаром, яхши-ёмон, катталарни ҳурмат, кичикларни иззат қилишдек халқимизнинг минг йиллик қадриятларини қулоғига қуйиб борса, албатта, яхши инсон бўлиб улғаяди.
Ўз ўрнида фарзанд катта бўлгач, ота-онаси олдида ҳам бир талай бурч ва вазифалари бўлади. Уларни астойдил адо этиш фарзандни саодатга етаклайди. Жумладан, ўғил-қиз ота-онасига умрбўйи яхшилик қилиши лозим.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай марҳамат қилдилар: «Ким ота-онасига яхшилик қилса, унга “Тубо” бўлади, Аллоҳ унинг умрини зиёда қилади» (Имом Абу Яъло ва Имом Табароний ривояти).
Ҳадисдаги “тубо” сўзини уламолар жаннат ва яхшилик маъноларида деганлар. Яъни ота-онасига яхшилик қилган фарзанд охиратда жаннат билан мукофотланади. Бундай солиҳ фарзанднинг умри баракага тўлади.
Айниқса, ота-она кексалик ёшига етганида, уларга яхшилик қилиш динимизда муҳим амаллардан саналади.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: «“Бурни ерга ишқалансин, бурни ерга ишқалансин, бурни ерга ишқалансин”. “Ким (нинг бурни ерга ишқалсин), эй Аллоҳнинг Расули?” дейилди. У зот: “Кекса ота-онасининг бири ёки ҳар иккаласи (билан бирга яшаш бахти)га эришган, сўнгра жаннатга кирмаган кимса(нинг бурни ерга ишқалсин)”, дедилар» (Имом Муслим ривояти).
Фарзанд ота-онасини улуғлаш, уларга итоат этиш, дуоларини олиб юришдек буюк бахтдан маҳрум бўлмаслиги зарур. Бу ҳурмат ва эҳтиром уни бу дунёда ҳам, охиратда ҳам азиз ва мукаррам қилади.
Матлуба ҳожи она ОЧИЛОВА
Бир куни Фатҳ ибн Хоқон халифа Мутаваккилнинг ҳузурига кирди. Халифа жим ўтарар ва бир нарса ҳақида чуқур ўйларди. Фатҳ бу жимликни бузиб: “Нималар ҳақида ўйлаяпсиз, эй мўминлар амири?” – дея сўради. Халифа: “Мен ер юзида турмуши энг фаровон киши ким экан?” деб ўйлаётган эдим”, деди. Фатҳ бўлса: “Дунёда энг фаравон ҳаёт кечираётган киши сиз-да! Аллоҳга қасамки, у – сизсиз!” – деди. Халифа: “Йўқ! Мен эмас. Кенг ҳовлиси, солиҳа аёли, қобил фарзандлари ва етарли ризқи бўлган киши – ҳаёти энг фаравон одамдир”, деди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам: “Тўрт нарса бахтнинг белгисидир: солиҳа аёл, кенг турар-жой, солиҳ қўшни, яхши улов. Тўрт нарса эса бадбахтлик белгисидир – ёмон хотин, ёмон қўшни, чатоқ улов, тор хонадон”, деганлар.
Баъзилар бахтни машҳурликда, молу давлатга эга бўлишда деб биладилар. Бу дунёда Аллоҳнинг мухлис бандаларигина ҳис қиладиган саодат таъмини тотиш бахтига мушарраф бўлмаган ҳолда яшаб ўтадилар.
Орифлардан бири: “Подшоҳлар бизда қандайин бахт борлигини билганларида эди, унга етишиш учун бизга қарши қилич кўтариб жанг қилишарди”, дейди.
Ғалаба билан саодат орасида катта фарқ бор. Ғалаба бу – ўзингиз истаб турганнинг устидан зафар қозониш бўлса, ненинг устидан ғолиб бўлсангиз, у сизнинг хоҳишингизга мансуб бўлмоғи чин саодатдир.
Оскар Уайльд[1]нинг шундай гапи бор: “Бахт фақатгина унга бир нечта кишилар билан бирга етишсанг ҳақиқий бўлади. Оғриқ, азоб ҳам фақатгина бир ўзингнинг бошингга тушса аламли бўлади. Саодат – бошқа кишиларни бахтли қилишдир”.
Олмон физиги Макс Планк: “Саодатни муҳофаза қилиш учун уни бошқалар билан бўлишишинг керак”, деган.
Ғарб мутафаккирларидан яна бири: “Тажрибамдан ўтган нарса шуки, энг буюк бахт – яхшиликни яширинча қилганимдан кейин кутилмаганда бу яхшилигим одамлар қулоғига етиб боришини кўришим”, деган эди.
Инглиз ёзувчиси Уильям Сомерсет Моэм[2]: “Биз улғайиб борарканмиз саодат – олишда деб ўйлардик, кейинчалик билдикки, бахт – беришда экан”, дейди.
Бахт – бошқаларга тортиқ қилиш ва яхши ишларни амалга оширишда мужассам. Бахт бировдан нарса олиш ва ўзганинг қўлига қарашда эмас.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Тўлиқ исми: Оскар Фингал О’Флаэрти Уиллс Уайльд. 1854 йилда Дублин шаҳрида туғилган. Шоир, драматург, сценарист. 1900 йил 30 ноябрда 46 ёшида Парижда вафот этган.
[2] 1874 йил 25 январда Францияда туғилган. 1965 йил16 декабрда Ницца шаҳрида вафот этган. 1897 йилда чоп этилган “Ламбетлик Лиза” романи билан машҳур бўлган.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа