Фарзанд ота-она учун берилган неъматлар ичида энг ширини ҳисобланади. Уламолар: “фарзанд ота-она учун берилган иккинчи имконият, ўзи эриша олмаган мақсадларини фарзандлари орқали амалга ошириши мумкин” дейдилар.
Аммо, сўнги пайтларда кўп бор эшитаётганимиз “тирик етим” деган ибора кишини чуқур ўйга толдиради.
Тирик етим – аксар ҳолларда отаси ташлаб кетган (ажрашган в.ҳ.к.) яни отасиз ўсаётган, бази ҳолларда эса онасиз ўсаётган болаларга нисбатан ишлатилади.
Ер юзида отасиз ўсаётган болаларнинг аниқ рақамини топиш жуда мушкул. Кембриж университети олимлари ўтказган тадқиқотлар натижаси эса кўпчиликни ранжитиши аниқ.
Тадқиқотчиларнинг таъкидлашларича: биргина Эстонияда 40.000 нафар бола отасиз ўсмоқда. Унча катта бўлмаган бир мамлакат миқёсида шунча бўлса, дунё бўйича бу кўрсаткични тасаввур қилиш мумкин.
Ғарблик олимларнинг таъкидлашича Европада отасиз ўсган болалар орасида:
Бу кўрсатгич бизнинг мамлакатимизда қай ҳолатда эканлигини аниқ айта олмаймиз. Бироқ, юртимизда ҳам “тирик етимлар” сони анчагинани ташкил этади.
Шукрки, давлатимиз томонидан ажримлар ва фарзандларни боқувчисиз (кўп ҳолларда оталар фарзанди учун алимент тўлаш ёки моддий таъминлашдан бўйин товлашади) қолдиришга қарши қатъий қонуний чоралар кўрилмоқда. Аммо, масаланинг иккинчи томони ҳам бор.
Фарзанд уй ҳайвони эмаски фақатгина қорнини тўйдириб қўйиш кифоя қилса. Уни руҳий, ахлоқий ва маънавий томондан ҳам озиқлантириш шарт. Хўш, ҳавойи нафси туфайли фарзандларни келажагини ўйламай, норасидаларини онасига қўшиб кўчага улоқтираётган, ташлаб кетаётган оталар қилмишининг бадали оғир бўлишини, катта гуноҳга қўл ураётганлигини билишармикан...?
Ота жавобгар. Оилани моддий ва маънавий таъминлаш отанинг зиммасидаги бурчдир. Бу бурчни Аллоҳ таолонинг Ўзи эркакларга юклаган. Бу ҳақда Қуръони каримда шундай марҳамат қилинади:
“Уларни маъруф ила едириб, кийинтириш туғдирганнинг зиммасидадир”. (Бақара сураси, 233 оят)
Бу ишни яхшилаб адо қилиш керак, номига эмас.
Бошқа бир оятда эса Аллоҳ таоло оила раҳбарлари бўлган эркакларга буюради:
“Эй иймон келтирганлар! Ўзингизни ва аҳлу аёлингизни ёқилғиси одамлару тошдан бўлган оловдан сақланг” (Таҳрим сураси, 6 оят).
Уламолар мазкур оятнинг тафсирида мусулмон эркак аёлини яхшиликка буюриб, ёмонликдан қайтариб, фарзандларини иймонли, маърифатли, хулқи гўзал ва одамларга манфаати тегадиган Аллоҳга итоатли инсон қилиб тарбиялаши лозимлигини таъкидлашган.
Демак, ҳурматли оталар фарзандни туғдиргач, уни ҳар томонлама таъминлаб, унинг қорнини тўйдириш билан бирга, одобини ҳам гўзал қилиб тарбиялашингиз лозим.
Унутманг! Сиз ташлаб кетган (кетаётган) фарзанд сизга омонат қилиб берилган. Уни бир умр кўнгли ярим, тирик етим, жиззаки, нафратга тўла инсон бўлиб ўсишига сабабчи АЙБДОР бўлиб қолманг.
Саидаброр УМАР тайёрлади
Ҳаётда баъзи йўқотишлар бўлади — вақт ўтиб, ўрни тўлиб кетади. Аммо шундай йўқотишлар бор-ки, уларнинг ўрнини ҳеч нарса тўлдира олмайди. Ана шундай бебаҳо неъматлардан бири — уламолардир. Бугун улар бизнинг орамизда бор, аммо эртага бўлмаслиги мумкин. Улар битта-битта кетишмоқда. Биз еса, афсуски, кўп ҳолларда бу ҳақиқатнинг англаб етмаяпмиз.
"موت العالم موت العالم"
— яъни “Олимнинг ўлими – оламнинг ўлимидир” деган машҳур ибора бор.
Яна шу мазмунда Имом Байҳақийнинг ривояти келтирилади:
"موت العالم مصيبة لا تُجبر، وثلمة لا تسد، ونجم طُمِس، موت قبيلة أيسر من موت عالم."
"Олимнинг ўлими — тузатиб бўлмайдиган мусибат, тўлдириб бўлмайдиган бўшлиқ, сўниб қолган юлдуздир. Бир қабиланинг йўқ бўлиши, бир олимнинг ўлимидан енгилроқдир."
Чунки олимларнинг ўлими билан фақат бир инсон эмас, бутун бир жамият руҳий, илмий ва ахлоқий жиҳатдан зарарга учрайди, маънан қулаб боради. Айнан шунинг учун олимнинг ўлими “оламнинг ўлими”га тенглаштирилган.
Зеро олимлар — фақат китоб ўқиб, дарс берадиган одамлар эмас. Улар — йўл кўрсатувчи, ҳаққа чақирувчи, ҳақиқатни мудофаа қилувчилардир.
Улар йиллар давомида илм ўрганишди, сабр билан одамларга етказишди, ўз ҳаётларини умматга бағишлашди. Энди эса, битта-битта ўтиб кетишяпти...
Кеча Абдуқаҳҳор домла Шоший (1969-1987 йиллар – Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси Халқаро бўлими мудири, 1969-1982 йиллар – Бухородаги Мир Араб мадрасаси директори, 1982-1987 йиллар – Тошкент Ислом институти ректори) оламдан ўтган эдилар.
Бугун эса яна катта мусибат - юртимизнинг забардас уламоларидан бири устоз Иброҳимжон домла Қодиров вафот этдилар. Домла умрларининг охиригача масжидларда имомлик қилиб, дин хизматида бўлган пешволардан, юзлаб шогирдларни тарбия қилган устозлардан эдилар. Устозимиз Ёрқинжон домла раҳимаҳуллоҳ ҳам айнан шу кишида таҳсил олган эдилар.
Шундай уламолар бирма-бир ўтиб боришмоқда. Биз ўтган уламоларимиз ҳаққига дуо қилиб, ҳозирда ҳаёт бўлиб турганларини қадрларига етишимиз керак.
Уларнинг сўзларига қулоқ тутиб эҳтиром кўрсатиш, алоқани мустаҳкамлаб, имкон борича кўпроқ фойдаланиб қолишимиз ва фарзандларимизни уларга яқинлаштиришимиз керак.
Лекин биз уламоларимизни тириклик чоғида қадрлаш ўрнига, четга чиқиб олиб, дин, миллат душманлари "тегирмонига сув қуйиб" уламоларни обрўсизлантираётганлар ва бу орқали юртимиз пешволари билан оммани боғлаб турган ипни узиб, мусулмонлар бирлигини парчалаётганлар сўзига учиб қоляпмиз. Уларга ишониб, уламоларимизнинг сўзларига қулоқ тутмай ғийбат, туҳмат қилиб, ранжитамиз. Вафот этганларидан кейин эса тобутларини талашиб, йиғлаб-сихтаб, пушаймон бўлиб қолаверамиз.
Ёрқинжон домла раҳимаҳуллоҳ бир суҳбатларида айтган эдилар:
“Кўрсангиз кўзингиз қувнайдиган, жаннатнинг ҳиди келиб турадиган забардас олимлар, аҳли илмлар бор. Тириклигида биров иккита нон олиб хабар олмайди. Олимларни қадрламайди.... Вафотидан кейин эса азиз бўлади. Тириклигида текинга қилган суҳбатига бир километр юриб бормаган одамлар, ўлганидан кейин юзлаб километр масофалардан йўл босиб келади. Кўтар-кўтар қилади. Қадрламабмиз, кўришмабмиз, шу ерда шундай олим киши бор экан билмабмиз, деб юраверади”.
Хуллас, уламоларни ғанимат билайлик. Улар халқимизга катта неъмат, неъматни қадрламасак ундан ажралиш билан синаламиз. Кейинги пушаймон эса асло фойда бермайди.
Муҳаммад Зариф Муҳаммад Олим