Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
07 Апрел, 2025   |   9 Шаввол, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
04:35
Қуёш
05:56
Пешин
12:30
Аср
17:01
Шом
18:58
Хуфтон
20:14
Bismillah
07 Апрел, 2025, 9 Шаввол, 1446

Жаҳолатга қарши маърифат билан курашмоқ замон талаби

15.06.2020   3931   5 min.
Жаҳолатга қарши маърифат билан курашмоқ замон талаби

Маълумки, йигирма биринчи аср ахборот асри бўлиб, ҳозирги давр авлоди глобаллашув жараёни шиддатли тус олган замонда яшамоқда. Айнан ёш авлод турли кўринишдаги ғоявий хуружлар нишонига айлангани ҳам ҳеч кимга сир эмас. Бир томондан экстремистик руҳдаги оқимлар фаолияти, бошқа томондан миссионерлар ҳаракати, учинчи томондан эса “оммавий маданият” тарғиботчилари ёш авлод онгига соф Ислом дини таълимотига зид ақидаларни сингдириш, муқаддас эътиқодимиздан айириш ва ўзбекона миллий ва диний қадриятларимиздан воз кечишга тарғиб этиш билан ўз фаолиятларини муттасил олиб бормоқдалар. Натижада, соф Ислом таълимотидан етарли даражада илмга эга бўлмаган баъзи ёшлар экстремистик ғояларга чалғиб турли хил жинояларга қўл урмоқдалар, баъзилари ана шундай жиноятларнинг қурбонига айланмоқдалар. Яна баъзилари Ислом динидек маърифатпарвар, тинчликпарвар, бутун инсониятга фақат яхшиликни таълим бергувчи динни қандайдир арзимаган дунё матоҳига алмашиб ўзга динни дин деб қабул қилмоқда. Бошқалари эса, ғарб давлатларининг моддий тараққиёти гўёки уларнинг маданиятига асослангандек ҳаёл қилиб, кийинишда, ўзини тутишда, ҳатто фикрлашда миллийлик ва динийликка ёт усулларни ўзига маъқул кўрмоқда. Буларнинг барчаси охир оқибат порлоқ келажагимизга турли-туман офат ва балоларнинг раҳна солишига сабаб бўлади.
Ислом динимиз таълимотида мусулмон киши унинг эътиқодига, ҳур ва озод яшашига, бир сўз билан айтганда сокин ҳаёт кечиришига раҳна солувчи ҳар қандай кучга қарши курашиши лозим эканлиги таъкидланади. Қуръони каримнинг “Анфол” сураси 60-оятида шундай дейилган: “Улар учун имконингиз борича куч ва отлиқ бўлинмаларни тайёрлаб қўйингиз! Бу билан Аллоҳнинг ва ўзингизнинг душманингизни ва улардан ўзга сиз билмайдиган, лекин Аллоҳ биладиган (душман)ларни ҳам қўрқувга солган бўлурсиз. Аллоҳнинг йўлида нимани сарф қилсангиз, сизларга (унинг савоби) зулм қилинмаган ҳолингизда тўла тўкис берилур”.
Ушбу ояти карима нозил бўлган даврда унинг маъносини Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ўз даврининг шароитидан келиб чиқиб баён қилиб берганлар. Масалан, “куч” деган сўзни “камон отиш” деб тафсир қилганликлари ҳақидаги ривоятни Имом Муслим ўз “Саҳиҳ”ларида зикр қилиб ўтганлар.
Дарҳақиқат, Аллоҳ таолонинг каломига ҳар бир даврнинг шарт-шароитидан келиб чиқиб ёндошилганда, унинг нақадар замон билан ҳамнафас, ҳар бир даврга мос тарзда жавоб бера олишлигига яна бир карра амин бўламиз.
Мазкур оятнинг мазмунига бугуннинг кўзи билан қарайдиган бўлсак, бизнинг тинчлигимиз, халқимизнинг бирдамлиги, келажагимиз умидлари бўлмиш ёшларимизнинг камолотига раҳна солиб турган ғоявий таҳдидларнинг олдини олишимиз Аллоҳ таоло бизларни юқорида зикр этиб ўтган йигирма биринчи аср ғоявий курашларига қарши, унинг бошида турган миллатимиз ва динимиз душманларига қарши замонавий “куч”ни тайёрлаб қўйишга буюрмоқда. Демак, ёш авлоднинг онгида ҳозирги замон мафкуравий хуружларига қарши ғоявий кучни, маънавий иммунитетни ҳозирламоқлик замон талабидир.

Маънавияти юксак, ҳар қандай ёт ғояларга чап бера оладиган, ўзининг мустаҳкам эътиқоди ва миллий қадриятларини маҳкам тутиб, ундан оғишмай яшайдиган халқни ҳеч қандай куч енга олмайди. Балки, унинг метин иродаси олдида ғанимлар бош эгиб таъзим қилади. Таърихдан бунга кўплаб мисолларни келтириш мумкин. Масалан, Абдулваҳҳоб Ас-Субкийнинг “Табақотуш шофиийатул кубро” асарида шундай воқеа зикр қилинган: Боғдодда амирул мўминийн Мутиуллоҳнинг ҳузурига Рум қироли Тақфурнинг номидан мактуб келади. Номада бутун мусулмон аҳлига таҳдид, дўқ-пўписа ҳамда турли хил бўҳтону таҳқирли мазмундаги қасида битилган бўлади. Ўша вақтда илм ўчоғига айланиб улгурган Боғдодда кўплаб адиблар, шоирлар-у фусаҳолар жамланган бўлишига қарамай, ҳеч бирлари ғанимнинг бу мактубига яраша раддия ёзишга қурбилари етмади. Фақатгина, тасодиф туфайли Боғдодда мусофир бўлиб турган буюк ватандошимиз Имом Абу Бакр Қаффол Шоший ҳазратларигина Тақфурнинг сурбетларча ёзган қасидасига муносиб жавоб номани ёза олди. Жавоб хати Тақфурнинг қўлига етиб борганда уни ўқиб, қўрқувдан дағ-дағ титраб пешоб тутилиш дардига чалиниб қолади ва мусулмонларнинг маънавий қувватига тан беради. Буюк бобомизнинг маънавий жасоратлари тилларда достон бўлгани боис халигача халқимиз у зотни “пошшомот ота” деб, ёд этади.
Бугунги кунда ҳам турли кўринишдаги ғоявий хуружлар давом этаётган бир даврда, айниқса интернет ушбу хуружларнинг воситасига айланиб улгурган бир шароитда ёшларимизни интернетдан фойдаланиш маданиятига жиддий эътибор қаратиш билан, интернет орқали тарқатилаётган ёт ғояларни фарқлай оладиган, унга қарши тура оладиган маънавий савияни ҳам тарбиялашни изчил амалга ошириш лозим бўлади.

Ҳомиджон ИШМАТБЕКОВ
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
раисининг биринчи ўринбосари

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Ислом динининг мукаммаллиги уни ўзига ром этган

07.04.2025   333   5 min.
Ислом динининг мукаммаллиги уни ўзига ром этган

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Бугун сизларга кўпчилик танимайдиган бир инсон ҳақида ҳикоя қилмоқчимиз.

Унинг асл исми Леопольд Вайс. У 1900 йилда Австрия-Венгрия империясида туғилган яҳудийлардан бўлиб, ёзувчи, журналист, мутафаккир, тилшунос, ижтимоий танқидчи, ислоҳотчи, таржимон, дипломат, файласуф ва сайёҳдир.

1922 йилнинг баҳорида Вайс Қуддусда маҳаллий психиатрик клиника шифокори бўлган амакиси Дориан Фейгенбаумдан Иерусалимга ташриф буюриб, бир мунча вақт шаҳарда қолиш таклифини олади.

Иерусалим шаҳрида Вайс мусулмонлар ҳаёти билан яқиндан танишди. Ақсо масжидига зиёратлар уюштирди.

Мусулмонларнинг жамоавий тарзда бироқ, бир тану бир жон бўлиб, амалга оширувчи тартибли ва гўзал ибодатлари уни ўзига ром этди. Масжидларда у ҳақиқий сакинат ва ором манбасини кўрди. Аллоҳнинг мазкур ибодатлар асносида уларга бошқалардан кўра яқинроқ бўлишини ақли билан ҳис этди.

1923 йили Леопольд Вайс Иорданияга ташриф буюрди. Сўнгра, Исломни яхшилаб ўрганиш учун Сурияга сафар қилди. 13 ёшидаёқ иброний тилини мукаммал даражада ўрганиб, эски аҳд ва унга боғлиқ китобларни мутолаа қилишни бошлаган, инглиз, немис тилларини мукаммал даражада ўрганган Леопольд Вайс Сурияга кўчиб ўтгандан сўнг араб тилини пухта ўрганишга ўзини бағишлади.

Қуръони каримнинг бир неча хил тафсирларини араб тилида ўқиб чиқди. Ҳадиси шарифларни ўрганди ва исломга тааллуқли бўлган кўплаб китоблар билан танишиб чиқди. 

Ислом динининг мукаммаллиги уни ўзига ром этган ва ҳайратга солган эди. Леопольд Вайс христианлик ва яҳудийлик динидаги кўплаб мураккаб ва тушуниш қийин бўлган диний расм-русумлар, ақлга зид бўлган эътиқодий масалалардан ҳайратга учраб, адоқсиз саволлар гирдобида қийналар эди.

У Ислом динини ўрганиш давомида ўз саволларига жавоб топди, ҳайратлари ариди ва кўнгли таскин топди. Уни фақат, мусулмонларнинг Исломга тўлиқ амал қилмасликлари балки, уни етарли даражада қадрламасдан зое қилишлари ҳамда дунёвий билимларни ташлаб қўйганликлари афсуслантирарди, холос.

Ниҳоят, 1926 йил Леопольд Вайс Ислом динини қабул қилганлигини эълон қилди. Бир кун ўтиб унинг аёли ҳам Исломга мушарраф бўлди.

Леопольд Вайс ўз исмини Муҳаммад Асад исмига ўзгартирди. Сўнгра, янги мусулмон бўлган оила муборак ҳаж сафарига отланди.

Леопольд Вайс Фаластин, Миср, Иордания, Сурия, Саудия Арабистони, Эрон, Афғонистон, Ливия ва Ҳиндистон каби мамлакатларга саёҳат қилган.

У Қуръони карим маъноларини инглиз тилига таржима қилди. Буюк юртдошимиз имом Бухорий асарларининг гултожи бўлган Саҳиҳул Бухорийни ҳам инглизчага ўгириб, унга шарҳлар битди, ислом дини ҳақида кўплаб рисолалар ёзди.

Леопольд Вайс Исломга мушарраф бўлишидан аввалроқ Фаластинда мусулмонлар билан кўп суҳбатлашар ва Ислом дини ҳақида улар билан фикр алмашарди. Мусулмонларнинг унга доимо яхши муносабатда бўлишлари, яҳудий дея ажратмасликлари ҳам қайсидир маънода унинг Исломга яқинлашишига сабаб бўлган.

Бир куни у мусулмонлар билан Ислом ҳақида суҳбатлашар экан, мусулмонларнинг дунё саҳнасида бошқалардан ортда қолишларининг сабаблари борасида ўз фикрлари билан ўртоқлашди. Шунда ўша ерда ҳозир бўлган олийжаноб хулқли бир мусулмон «Леопольд, сен ҳам мусулмонсан. Фақат, буни ўзинг ҳам билмайсан!», деди. Бу сўздан Леопольд Вайс кулиб юборди ва «Мен мусулмон эмасман, лекин Исломда шундай гўзалликни кўрдимки, унинг издошлари уни зое қилаётганларини кўрганимда чидай олмай қоламан», деди.

Бироқ, ўша мусулмоннинг сўзлари аслида ҳақиқат эди. Зеро, ҳидоят уруғи Леопольднинг қалб тупроғига аллақачон тушган ва аста-секинлик билан томир ёйишни бошлаган эди. Аммо, бундан унинг ўзи ҳам бехабар эди.

Мазкур гўзал хулқли ва қалб кўзи очиқ бўлган мусулмон томонидан айтилган сўз Леопольд Вайснинг қалб торини ларзага солган ва узоқ вақтдир қочиб юрган нафси ва ўзлиги билан бир зумга юзлаштирган эди.

Леопольд Вайс бу вақтда ойнада кўринган ўз аксини қабул қила олмас, ундан қочишга ҳаракат қилар эди. Бироқ, унинг асл шахсияти Вайсни таъқиб этишда давом этди ва шаҳодат калимасини нутқ қилганда юқоридаги сўзларнинг нақадар ҳақ ва сидқ эканлигини Аллоҳ таоло рўёбга чиқарди. Ҳа, унинг мусулмонлигига анча бўлган эди.

Фақат, буни ўзи билмасди, холос.

У араб тили ва исломни пухта ўрганиш учун Азҳар университетининг равоқларида ҳам таълим олди. Сурияда ҳам таълим олди. Натижада, Ислом оламининг 20 асрда энг ёрқин порлаган мутафаккири, олими ва даъватчисига айланди.

Суратда унинг «Макка йўлида» ("The road to Mecca") номли китоби бўлиб, муаллиф унда ўзининг ҳидоят йўли ва бу йўлда бошидан кечирганларини ҳикоя қилади.

Алишер Султонходжаев