Ёшларни мурғаклик вақти дан она меҳри, ота эъзози ила тарбиялаб бориш улар нинг Ватанига муҳаббатли, одоб-ахлоқли, маърифатли бўлиб улғайишига сабаб бўлади.

Шонли тарихимизда юртимиз ҳимояси йўлида жонларини қурбон қилган аждодларимизнинг номлари ҳали-ҳануз юксак эҳти ром ила тилга олинади. Чунки улар Ватанга муҳаббатни амалда исботлаб, келажак авлодга ўрнак бўлдилар.

Динимиз таълимотида кишининг ўз Ватанига муҳаббатли бў лиши юксак қадриятлардан экани таъкидланган. Имом Абу Ҳомид Ғаззолий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Башарият ўз ерларини қандай бўлса, шундайлигича, гарчи у ер қа ровсиз, қўрқинчли бўлсада, яхши кўрадилар. Ватанни севиш инсон қалбидаги табиий туйғу бўлиб, у ин сонни ўз Ватанида роҳат топишига сабаб бўлади. Ундан йироқлашса, соғинади, унга душман ҳужум қилса, ҳимоя қилади, у ҳақда ножоиз гап айтилса, ғазабланади”.

Иброҳим ибн Адҳам раҳи маҳуллоҳ айтади: “Нафс истак ларини ибодат билан муолажа қилдим, лекин нафсимнинг Ва танга интилишидай оғир нарса ни топмадим... Мен қолдирган нарсаларнинг бирортаси Ва танни тарк этишдек оғир бўл ган эмас”. Имом Замахшарий раҳи маҳуллоҳ: “Ҳамма ўз Ватанини, яшайдиган ерини, туғилган жо йини ва ватандошларини яхши кўради”, деган (“Асосул балоға”).

Албатта, Ватанга бўлган муҳаббат туйғуси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ҳам бегона эмас. У зот Маккадан чиқиб кетаётганла рида унга қараб: “Эй Макка, қанча лар чиройлисан. Сен мен учун энг се вимлисан. Агар қавмим мени сендан қувиб чиқармаганида, сендан бошқа ерда яшамаган бўлар эдим”, деганлар (Имом Термизий ривояти). Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллал лоҳу алайҳи ва саллам қачон сафардан қайтсалар ва Мадинанинг деворлари кўрина бошласа, туяларининг юриши ни тезлатар, агар хачирда бўлсалар, уни ниқтар эдилар” (Имом Бухорий ри вояти). Яъни, соғинчдан шундай қи лар эдилар. Аллоҳ таоло биз бандаларини ҳидоят йўлларига чорлар экан, жумладан, бундай дейди: «Савобли ва тақволи ишда ҳамкорлик қилин гиз, гуноҳ ва адоват ишларида ҳам корлик қилмангиз» (Моида сураси, 2-оят). Тақво фақат ибодат қилиш ёки садақа беришда эмас, балки Ва танни севиш, уни асраш ҳам тақводир. Аллома Шайх Муҳаммад Шо кир раҳимаҳуллоҳ айтади: «“Тақво” деганда, фақат намоз, рўза ва шу каби ибодатларни тушунманг. Ал лоҳга ҳақиқий тақво қилиш ҳамма нарсада бўлади. Раббингизга ибодат қилишда ҳам тақво қилинг, унда сусткашлик қилманг. Биродарла рингиз борасида ҳам Аллоҳга тақво қилинг, уларнинг бирортасига озор етказманг. Ватанингиз борасида ҳам Аллоҳга тақво қилинг, унга хиёнат қилманг, уни душманнинг қўлига топшириб қўйманг. Ўз нафсингиз борасида ҳам Аллоҳга тақво қилинг, унинг саломат бўлишига бепарво бўлманг, ёмон хулқ билан хулқлан тириб қўйманг». Демак, ояти каримадан маълум бўладики, умумжамият ишларида ҳамкорлик қилиш зиммамизга фарз дир. Бу ишда ҳар ким имконияти даражасида ўз ҳиссасини қўшмоғи лозим.

Айниқса, Ватан равнақи, унинг тинчлигини асраш, турли таҳдид лардан ҳимоя қилиш нафақат мудо фаа тизими кишиларининг вазифа си, балки ҳамма қилиши шарт бўл ган илоҳий кўрсатмадир. Имом Шотибий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Уммат шу нарсага итти фоқ қилганки, шариат аҳкомлари бешта зарур нарсаларни ҳимоя қи лишга қаратилган. Улар: дин, жон, насл, мол ва ақл” (“Ал-мувофақот”). Модомики, Аллоҳ таоло ўз шариа тини мана шу беш нарсани муҳофа за қилишга қарата жорий этган экан, нима учун банданинг ана шу нарса ларни асраш йўлида жон фидо қили ши ибодат бўлмасин? Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтадилар: “Ким молини ҳимоя қилиб ўлдирилса, у шаҳиддир. Ким оиласини ҳимоя қилиб ўлдирил са, у шаҳиддир. Ким динини ҳимоя қи либ ўлдирилса, у шаҳиддир. Ким жони ни ҳимоя қилиб ўлдирилса, у шаҳид дир” (Имом Термизий ривояти). Имом Байҳақий “Сунан”да, Тоялисий ”Мус над”да ривоят қилади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: “Агар бир киши бошқа бир кишининг жонини омон қолдиришга ишонтириб, сўнгра уни ўлдирса, мен у қотилдан безорман, гарчи ўлдирилган киши кофир бўлса-да”. Ватангадолик – энг оғир кулфат. Инсон учун энг оғир жазо ҳам шу. Шунинг учун ҳам шариат аҳкомла рининг жиноятга жазо бериш бобла рида энг жирканч гуноҳ қилган (ои ласи бўлатуриб зино қилган) киши ларни Ватандан қувғин қилиш жа зоси белгиланган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда қалбида иймони йўқ мунофиқлар ҳақида бундай дейди: «Агар биз уларга: “Ё ўзларингизни ўлдиринг ёки ватанларингиздан чиқиб ке тингиз”, деб буюрганимизда эди, оз қисмидан бошқаси уни қилма ган бўлар эди» (Нисо сураси, 66-оят). Имом Абу Ҳайён Андалусий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Мазкур оятда ватанни ташлаб чиқиб кетиш жуда оғир иш эканига далолат бор. Шунинг учун Аллоҳ таоло уни ўз жо нига қасд қилиш билан бирга зикр қилди” (“Баҳрул Муҳийт”). Қайси са бабдан бўлишидан қатъи назар, ин сон учун ватандан айрилиш ўлим билан баробар мусибатдир. Пайғамбар алайҳиссалом айта дилар: “Сизлардан қай бирингиз тонг отганда уйи тинч, тани соғ, уйида бир кунлик егулиги бўлса, гўёки унинг уйида дунёнинг ҳамма неъматлари мужассам бўлибди” (Имом Термизий ривояти).

Демак, инсон учун ўз уйи да, тинч-осойишта, ватанида соғ ва омонликда умргузаронлик қилиши катта бахт ва буюк неъматдир. Неъматни эса, зое қилмаслик, ак синча уни асраб-авайлаш, унинг шукронасини бажо келтириш ҳар бир банда учун ҳам қарз, ҳам фарздир.

Ҳомиджон ИШМАТБЕКОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг

биринчи ўринбосари