Инсон танасида витаминлар мувозанатини сақлаб қолиш, соғлом юриш ва теран фикрлаш учун кунига уч марта овқатланиш керак, деган фикр мавжуд. Эҳтимол бу озиқ-овқат ишлаб чиқарувчилар ва фармацевтика саноати вакиллари катта даромад олиши мақсадида тез-тез танаввул қилиб туришга рағбатлантиришдир.
Албатта, бу корпорацияларга одамлар озиқ-овқат ва ичимликни ортиқча истеъмол қилишдан тийилишлари, рўза тутишлари ёки соғлом турмуш тарзини кечиришлари кабиларда манфаатдорлик йўқ. Шунинг учун улар реклама орқали очкўзликка тарғиб қилишади ҳамда еб-ичиш фақат очлик ва чанқоқни қондириш учун эмас, балки ўйин-кулги ва вақтни ўтказиш учун ҳам керак бўлишини инсонларга уқтириб боришади.
Бунга қарши ўлароқ дунёдаги миллионлаб мусулмонлар Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тавсияларига мувофиқ ҳар ҳафтада икки марта душанба ва пайшанба кунлари рўза тутадилар, натижада улар шундай катта фойда олишадики, ҳатто улар бу фойдани тахмин ҳам қила олишмайди.
Шу билан бирга, замонавий тадқиқотчилар кўплаб касалликларни озиқ-овқатни чеклаш ва рўза тутиш орқали самарали тарзда даволаниши мумкин деган хулосага келишади. АҚШдаги Бостон коллежи профессори, доктор Томас Сейфрид, онкология билан курашда метаболик ёндашувни қўллаш бўйича илк қалдирғоч сифатида ушбу хулосага келди.
Жон Хопкинс университетининг нейробиология лабораториясининг мудири профессор Марк Мэттсон ўзининг эълон қилган кўплаб мақолаларида таъкидлашича, ҳафтада икки марта оч юришлик Паркинсон ва Алцгеймер каби кенг тарқалган касалликлар ривожланиш хавфини камайтириши мумкин экан.
Овқатланиш режимини ўзгартириш мия фаолиятига таъсир қилади. Нейробиологлар овқатни меъёридан кўп танаввул қилиш, ортиқча тўйиш мия иш қобилиятини тўхтатишини пайқашди. Озиқ-овқатдан сақланиш миянинг нейрокимёвий ўзгаришига олиб келади, асабийлашиш даражасини пасайтиради ва стрессга чидамлилигини оширади.
Рўза - мия учун чақирувдир. Рўза тутадиган киши миясида протеинни кўпроқ ишлаб чиқартиради ва нейрон ва нейлон боғламлари ўсишини тезлаштиради. Рўза туфайли ўрганиш қобилияти ортиб, хотира яхшиланади. Рўза янги асаб ҳужайралари ва илдиз ҳужайраларнинг ишлаб чиқарилишига ёрдам беради.
Профессор Маттсон, тез-тез рўза тутувчиларда ДНКларини қайта тиклаш учун кўпроқ нерв ҳужайралари борлигини аниқлади. Рўза илдиз ҳужайраларини янгилаш орқали иммунитет тизимини ҳимоя қилишга ёрдам беради.
2007 йилда Американинг “Клиническое питание” журналида рўза тутиш саратон, юрак-қон томир тизимининг касалликлари ва диабет касалликлари учун самарали восита эканлигини тасдиқловчи бир қатор ишлар эълон қилинган эди. Ушбу тадқиқот натижалари фармацевтика компаниялари ва озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилари учун мутлақо зарарли. Уларнинг ниятлари жуда аниқ: одамларни меъёридан кўп ейишга мойил қилиш, ва бунинг натижасида одамларни семириб кетиш билан боғлиқ муаммоларини ҳамда диабет ва бошқа кўплаб касалликлардан даволаш ишлари билан шуғулланиш.
Бироқ, олимлар ҳафтада икки марта овқатланишдан тийилиш ва рўза тутишнинг афзалликларини тасдиқлайдиган кўплаб янги далилларни тобора кашф этишда давом этишларига ва охир-оқибат инкор қилиб бўлмас далиллар орқали вазиятни ўзгартириш мумкин бўладиган вақт келишига ишонтирмоқдалар.
Сўзимиз охирида Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллоллоҳу алайҳи васаллам) нинг кам ейишни турли хил касалликларнинг олдини олиши ва одамга очликни қондириш учун оз миқдордаги озиқ-овқат кифоя қилишига урғу берган сўзларини келтирмоқчимиз. Ҳадисда келтирилишича, киши қорнидан кўра ёмонроқ идишни тўлдирмайди. Унга ўз кучини сақлаб қолиши учун кифоя қиладиган луқмалар етарлидир. Агар (ундан кўп) овқат ейиши муқаррар бўлса, ошқозоннинг учдан бир қисми овқат учун, учдан бир қисми ичиш учун ва қолган учдан бири эса нафас олиш (ҳаво) учундир. (Имом Термизий). Муқаддас динимизнинг битмас-туганмас мўжизалари шу тариқа қиёматга қадар кашф қилинишда давом этаверади.
Саиджамол Масайитов,
ЎМИ Халқаро алоқалар бўлими ходими
“Арафот” сўзи луғатда – “билиш, таниш” маъноларини билдиради.
Макка шаҳридан 20 км, Минодан 10 км, Муздалифадан эса 6 км, Намира масжидидан 1,5 км узоқликда жойлашган. Узунлиги 11-12 км ва кенглиги 6,5 км бўлган водий. У қаттиқ катта тошлардан иборат. Жанубий томонда 168 та зинаси мавжуд.
Маълумотларга кўра, Одам Ато билан Ҳавво онамиз жаннатдан чиқариб юборилганларидан кейин бир-бирлари билан шу ерда учрашганлар, дейилади.
Бошқа бир ривоятда Жаброил алайҳиссалом Иброҳим алайҳиссаломга ушбу маконда ҳаж амалларини ўргатиб: “Арофта?” (“Ўргандингизми?”) деганларида, Иброҳим алайҳиссалом: “Ҳа”, деганлар. Шундан кейин Арафот деб номланиб қолган.
Арофат тепалигида бир баланд жой борки, у ерни “жабалул роҳма”, яъни “раҳмат тоғи” дейилади. Арафа куни ҳожиларга ёғиладиган беҳисоб раҳмат ва баракалар сабабли “раҳмат тоғи” деб номланади. Ушбу тоғ Илол, Нобит ҳамда Қурийн деб ҳам аталади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафотларидан 93 кун олдин, ҳижратнинг 10 йили Мадинадан ҳажга келиб, арафа куни шу тепаликка чиққанлар ва оқ туяларини чўктириб, унинг устида туриб “Видолашув ваъз”ини айтганлар. Бу жой узоқдан кўриниб туришлиги учун устун шаклида кўтарилиб, оққа бўяб қўйилган.
Арафотда ҳажнинг асосий аркони адо этилади. Арафа куни бомдод намози ўқилгандан сўнг Минодан Арафотга қараб йўлга тушилади. Зилҳижжа ойининг 9-куни, яъни арафа куни ҳожилар шу тепаликка чиқиб, то қуёш ботгунга қадар ибодат билан машғул бўладилар. Арафотда маълум муддат турмаган кишининг ҳажи ҳаж ҳисобланмайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳаж Арафотдир”, деганлар (Имом Термизий ва Насоий ривояти).
Арафотга чиқишдан олдин ғусл қилиб олинса яхши бўлади.
Арафотга чиқишда ва у ерда турганда доим такбир, таҳлил, ҳамд ва талбия (“лаббайка”) айтилади. Арафотда дуолар ижобат бўлади. Шунинг учун ҳожилар кўпроқ дуода, зикрда, тиловатда, илтижода, чин дилдан тазарруда бўлишга интилишлари лозим.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Дуоларнинг яхшиси – Арафот кунги дуодир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).
Арафотда қуйидаги оят нозил бўлган: “Бугун Мен сизлар учун динингизни комил қилдим, Мен сизларга неъматимни тўкис қилиб бердим ва сизлар учун Исломни дин қилиб танладим” (Моида сураси, 3-оят).
Арафотда ва Раҳмат тоғида қуйидаги дуоларни ўқиш тавсия этилади:
“Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи. Субҳаналлоҳил ъазийм”.
“Лаа илаҳа илла анта. Субҳанака инни кунту миназ-золимийн”.
“Лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳил ъалийил ъазийм”.
“Роббана атина фид-дуня ҳасанатан ва фил ахироти ҳасанатан ва қина ъазабан-нар”.
“Аллоҳумма аслиҳ ли динийаллазий ҳува ъисмати амри ва аслиҳ ли дунйаяллати фиҳа маъаший ва аслиҳ лий ахиротияллати фиҳа маъадий, важъалил ҳайата зийадаталли мин кулли хойрин, важаълил мавта роҳаталли мин кулли шаррин”.
“Аъузу биллаҳи мин жаҳдил балаи ва даркиш-шақои ва суъил қазои ва шатаматил аъдаи”.
Арафотда пешин ва аср намозлари бир азон ва икки иқомат билан қўшиб қаср қилиб ўқилади. Ҳажнинг амири хутба ўқийди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Арафа куни, Аллоҳ бандаларни дўзахдан кўп озод қилганчалик бошқа бирор кун йўқ!” (Имом Муслим ривояти).
Бошқа ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Аллоҳ ҳузурида Арафот кунидан яхшироқ кун йўқ. Аллоҳ таоло дунё осмонига (фаришталарга мақтаниб) ер аҳли билан фахрланиб айтади: “Менинг чанг босган бандаларимга қаранг! Менинг раҳматимдан умидвор бўлиб, барча жойлардан келдилар. Ваҳоланки, улар менинг азобимни кўрмаганлар. Аллоҳ таоло бирор кунда Арафа кунидек бандани дўзахдан озод қиладиган кун йўқ, дейди”.
Аллоҳ таоло ҳажингизни мабрур, саъйингизни машкур ва гуноҳингизни мағфур қилсин!
Даврон НУРМУҲАММАД