Бутун дунё мусулмонлари Рамазон ойини интиқлик ва ўзгача ғайрат- шижоат билан кутиб оладилар. Ва бу ой давомида Аллоҳ таолога ибодат билан машғул бўлиб, иймонларини мустаҳкамлашга ҳамда қалбларини поклашга уринадилар.
Рамазон – дунёнинг бир четларида камбағаллик қийинчиликларини бошидан ўтказаётган инсонларнинг ҳаёт тарзини озгина бўлса ҳам сезишга ва исрофдан тийилиш учун руҳий ҳамда жисмоний ибодат ҳисобланади.
Бу oйда қилишингиз керак бўлган ва бу орқали абадий жаннат ҳаётига эришингизга ёрдам берадиган баъзи яхши амалларни санаб ўтаман.
Уларнинг баъзилари саҳарлик ва ифторлик қилишга имкони йўқ. Улардан ўз ёрдамингизни аяманг. Илтимос уларнинг қувончларига сиз ҳам ўз ҳиссангизни қўшинг. Чунки озгина нон ва мева-чева билан ризқингиз камайиб қолмайди.
Илтимос, уйдаги аёлларингизни ҳам ўйлаб кўринг. Ифторлик ва саҳарлик тайёрлаш фақтагина уларнинг вазифаси эмас. Сиз ҳам ёрдам қўлини чўзсангиз бўлади. Сиз аёлингиз ва қизларингизга кўпроқ меҳр кўрсатинг. Сиз бундай қилиш билан ҳам суннатга эргашган бўласиз (чунки Расулуллоҳ алайҳиссалом доимо уй ишларида аҳли аёлларига ёрдам берганлар) ҳам оила аъзоларингиз ҳурмати ва муҳаббатига сазовор бўласиз.
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رضي الله عنهما، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآله وسَلَّمَ، قَالَ: «خَيْرُكُمْ خَيْرُكُمْ لِأَهْلِهِ، وَأَنَا خَيْرُكُمْ لِأَهْلِي» رواه الترمذي.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларнинг яхшиларингиз ўз оиласига яхши муомала қиладиганларингиздир. Мен эса сизларнинг орангиздаги ўз оиласига энг яхши муомала қилувчи кишиман”, дедилар.
Шунингдек, «Мўминларнинг комил иймонлилари уларнинг чиройли хулқлиларидир. Сизларнинг энг яхшиларингиз аёлларига чиройли хулқ билан муомала қиладиганларингиздир», деганлар (Имом Термизий ривояти).
Баъзилар ёш бўлсада, соғлом бўлсада, узр туфайли рўза тута олмаслиги мумкин. Улар ҳақида яхши гумонда бўлинг. Чунки мўмин киши мусулмон биродари ҳақида доимо яхши гумонда бўлиши лозим. Уларга чиройли муомала қилинг ва рўза тутмаганлари учун уларнинг устидан ҳукм чиқарманг. Уламолар айтганларидек: “Яхши гумон қилиш ҳам ибодатдир”.
Исломингизни чиройи билан бошқаларга ўрнак бўлинг.
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: مِنْ حُسْنِ إِسْلَامِ الْمَرْءِ تَرْكُهُ مَا لَا يَعْنِيهِ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бефойда нарсаларни тарк қилиш кишининг Исломи чиройлигидан (далолат)дир”, дедилар (Имом Термизий ва Имом Ибн Можа ривояти).
Ҳайит байрами учун ой давомида пул йиғиб боринг ва уни ойнинг охирида камбағалларга тарқатинг.
Бу ойга гуноҳларимиз билан қадам қўйдик, энди бу ойдан барча гуноҳларимиздан пок ҳолда чиқиш барчамизга насиб қилсин.
Муҳаммад Али МУҲЙИДДИН,
Тошкент ислом институти 3-курс талабаси.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Фақиҳларнинг фиқҳга берган таърифларида «далил» деган сўз борми? Йўқ. Улар фақат мукаллафларнинг амаллари ҳақида гапиришди, ҳукмларнинг мукаллафларга нисбатан жорий бўлиш ҳолатларига эътибор қаратишди. Демак, умумий қилиб айтадиган бўлсак, фиқҳга икки хил таъриф берилди. Бири усулий уламоларнинг таърифи, яъни «Қуръон ва Суннатдан ҳукмларни қай тарзда чиқариб олиш ҳақидаги илм» деган таъриф. Иккинчиси фуқаҳолар берган таъриф бўлиб, унда ҳосил бўлган ҳукмларнинг мукаллафларга қандай жорий қилиниши асосий ўринга қўйилди. Бу ҳукмлар мутлақ мужтаҳидлар тарафидан чиқарилади. Ҳукмни фақат мутлақ мужтаҳид чиқара олади. Ана шу мужтаҳид муайян бир ҳукмни Қуръон ва Суннатдан қандай чиқарганини ўрганиш усул илмининг мавзусидир. Чиқарилган ҳукмни ўзимизга ва жамиятга татбиқ қилиш эса муфтий ва фақиҳларнинг ишидир.
Демак, фиқҳга икки хил қараш мумкин экан: ҳукмни чиқариб олиш ва уни татбиқ қилиш. Бизнинг хатоимиз шуки, ҳукмни ишлаб чиқиш билан уни татбиқ қилиш орасидаги фарқни тушунмаяпмиз. Тушунмаганимиз учун ҳам кераксиз гапларни гапиряпмиз. Биз юқорида айтиб ўтган икки йўналиш – таҳаллул, яъни динга енгил қараш ва ташаддуд, яъни динда ғулувга кетиш йўналишлари ё иккинчи таърифдан бехабар қолишди, ёки унга эътиборсиз қарашди. Улар фақат биринчи таърифни, яъни ҳукмни қай тарзда ишлаб чиқишни изоҳлашди.
«Ҳанафий мазҳабига теран нигоҳ» китобидан