Имомларни жамият пешвоси, деймиз. Бу гап айни синовли кунларда янада ёққол ўз ифодасини топмоқда. Ҳозир кўпчилик инсонлар тоат-ибодатга, оилавий аҳлликка, фарзандлар тарбиясига кўпроқ эътибор бермоқда, хайрли ишларга кўп бел боғламоқда, эҳтиёжманд кишилар ҳақида ҳар қачонгидан кўп қайғурмоқда. Аслида, бу каби хайрли ишлар имомларнинг кундалик фаолияти саналади. Шу кунларда имом-хатибларнинг бу борадаги ишларининг салмоғи янада сезиларли даражада ортган.  

Ҳеч нарса беҳикмат бўлмайди... Бугунги синовли кунлар ҳам. Мўмин-мусулмон киши ҳар қандай ҳолатда тафаккур ила Аллоҳга таваккал қилади, хайрли ишларга интилаверади. Шу боис бугун оммавий тарзда тарқалаётган коронавирусдан ўзимиз ва ўзгаларнинг соғлигини сақлаш учун энг мақбул йўл карантинни лозим тутишимиз даркор. Умр қисқа, деймиз. Карантин даври эса ундан минг чандон қисқа. Ана шу вақтни оиламиз бахту осойишталиги, фарзандларимиз таълим-тарбиясига сарфлашимиз айни муддао.

Ҳар қандай вабонинг кенг тарқалишининг олдини олишда бутун дунёдаги энг самарали услуб карантин ҳисобланади. Бунинг яққол исботини Хитой каби давлатлар мисолида кўриш мумкин. Хитой қатъий тартиб асосида карантин жорий қилиб тезлик билан ёйилиб, ҳатто баъзиларнинг ўлими билан якунланаётган вабо устидан назорат ўрната олди.

Карантин [итал. quarantena – қирқ кун], карантинлаш – ўта хавфли юқумли касалликлар тарқалишини чеклашга қаратилган эпидемияга қарши маъмурий ва санитария тадбирлари мажмуи.

Дунё аҳлининг ҳаловатини ўғирлаган вабо туфайли ҳозир жуда кўп давлатларда карантин эълон қилиниб, йиғин ва тадбирлар, халқаро қатновлар бекор қилинди. Тўй-маъракалар, таълим муассасалари, диний маросимлар, ҳаттоки масжидларнинг вақтинча тўхтатилиши бу вабонинг нақадар жиддий эканини кўрсатади. Афсуски, бу вабодан юртимиз ҳам истисно бўлгани йўқ. Ўзбекистонда «CОVID-19»га чалинган беъморлар аниқланиши билан дарҳол карантин жорий қилинди.

Карантин ҳолати яқин тарихимизда ҳали кузатилмагани боис баъзи юртдошларимиз ваҳима, қўрқувга тушиб қолди. Бунга бир жиҳатдан ахборот воситалари ва интернет тармоғининг ривожи ҳам ўз «ҳисса»сини қўшди. Агарда вабога қарши фақат шифокорлар ва фақат масъул мутасаддилар эмас, барчамиз бирдек курашадиган бўлсак, у тезда даф бўлади. Унинг учун халқимиздан тартиб-интизом, бирдамлик ва фидокорлик талаб этилади. Шунингдек, атрофдагилар ҳам карантин ҳолатида барча тартиб қоидаларга риоя қилиб, сабабларни ҳозирласалар, вабони ҳеч қандай ортиқча хавотирсиз енгиш мумкин.

Шу билан бирга, карантин даври – ҳар бир касб эгаси, жумладан, имом-хатибларимиз учун ўз устида ишлашга жуда қулай фурсат. Ҳадиси шарифларимизда: "Бўш вақтингизни ғанимат билинг, банд бўлиб қолишингиздан олдин" деб айтилгани ҳаммамизга маълум.

 Ҳозирги карантин вақтидан унумли, сермазмун, сермаҳсул ва сермаъно фойдаланиб, имом-домлалар ўзларининг қироатларига эътибор беришлари, мўътабар манбаларни такрорлашлари, ақида, қироат, тафсир, фиқҳ, ҳадис китобларини ўқиб, фанлардан пухтароқ изланишлари, билганларини мукаммаллаштириб олишлари тавсия этилади. Қолаверса, ўзлари ҳам ижод қилиб, китоб, мақола ёзишлари, илмий иш қилишлари учун Худои таолодан яхши имконият. Доно халқимиз ҳам: "Бекор ўтиргандан, бекор ишла", "Бекорчидан Худо безор" деб бежиз айтмаган.

Абу Масъуд разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, “Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам:

“Қавмга уларнинг ичидан Аллоҳнинг Китобига қорироқлари имом бўлади. Агар қироатда баробар бўлсалар, суннатни яхши биладиганлари бўлади...” – дедилар” (Муҳаддис имомлардан бешталари ривоят қилганлар). 

Абу Марсад Ғанавийдан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар намозингизнинг қабул қилиниши сизларни масрур қиладиган бўлса, уламоларингиз имомлик қилсин,” – деганлар” (Имом Ҳоким ривоятлари).

Демак, Ислом дини имом-хатиб зиммасига катта вазифалар юклайди. Имом-хатиб Аллоҳ таолонинг марҳамати билан диний ва дунёвий илмлардан баҳраманд бўлиб, улуғ устоз, мударрис ва муаллимлардан етарли ва зарур билимларни олади. Шунингдек, халқимиз ибодатларни тўғри адо этишида, маросимларни рисоладагидек ўтказишида ва динимизнинг эзгу таълимотларини мўмин-мусулмонларга тўғри етказишда имом-хатибнинг хизмати жуда ҳам каттадир.

Ҳозирги карантин даври имомларимиз диний ва дунёвий билимларини мустаҳкамлаш учун муҳим палладир. Замон талаби ҳам шуни тақозо этмоқда. Шунинг учун ҳам ҳар бир имом-домла бугунги карантин даврида ўз устиларда мунтазам ишлашлари, касб маҳоратлари, билим савияларини ошириб олишлари зарур. Айниқса, ақида, қироат, тафсир, ҳадис, фиқҳ, сийрат фанлари бўйича илмларини янада сайқаллаб, мўътабар китобларни яна бир карра мутолаа қилишлари талаб этилади. Шундагина имом ҳақиқий пешво мақомини янада мустаҳкамлайди ва халқ ҳурматини қозонади.

Шундай экан, бугунги кун имом-хатиблари зиммаларидаги юксак масъулиятни чуқур ҳис қилган ҳолда асл ва эзгу диний маърифатни, Мотуридия таълимоти, Ҳанафий мазҳаби ҳукмларини яна бир бор мутолаа қилиб, келгусида оммага чиройли равишда етказишлари зарур.

Имом Аъзам рахматуллоҳи алайҳи: "Билмаган нарсаларимни оёғим остига қўйганимда, бошим кўкка етар эди," – деган эканлар. Барча соҳаларда янгилик ва кашфиётлар пайдо бўлмоқда. Илму фан, техника ва ахборот алмашувлари жиддий суръатлар билан кучайиб бормоқда. Мана шундай шароитда имом-хатибларимиз, диний уламоларимиз ўз устиларида ишлаб, илмий савияларини оширишларини замоннинг ўзи тақозо қилмоқда.

Бинобарин, имом-хатибларимиз ҳар куни диний билимларини зиёда қилиш ҳаракатида бўлиш билан бирга юртимизда, дунёда рўй бераётган воқеа ва ҳодисалардан хабардор бўлишлари ҳамда карантин мезонларига амал қилишларини Интернет ва ижтимоий тармоқлар орқали кенг халқ оммасига етказишлари даркор.

Худо хохласа, карантиндан сўнг вазият барқарорлашганда масжидлар очилади. Имомларимиз яна меҳробга чиқиб мўмин-мусулмонларга намоз ўқиб берадилар, минбарга чиқиб хутба ва маърузалар қиладилар. Ўша пайтда қироатларини янада гўзал қилган, билимларини янада мустаҳкамлаган имом-домлаларимиз халқимиз меҳр-муҳаббатини янада кучлироқ қозонади ва янада кўпроқ маърифат улашади, иншо Аллоҳ.

Имомларимиз кўплаб ваъз насиҳатлар қиладилар. Таълим ва тарбиянинг энг самарали кўриниши бу – маърифат улашаётганнинг ўзи аввало шахсий намуна курсатишидир. Шу боис имомларимиз бугун ҳар бир ҳолатда ўз илмларини ошириб, тоат-ибодатда мустаҳкам бўлиб, халқимиз ва дунё аҳлидан бало ва офатларни тезда кўтарилишини сўрашлари ҳозирги куннинг энг асосий ишидир.

Иброҳимжон ИНОМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг ўринбосари