Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг суннатларида ҳам вақтнинг қиммати ва аҳамияти алоҳида таъкидланади. Қиёмат куни Аллоҳ таоло ҳузурида вақт ҳар бир инсоннинг зиммасидаги улуғ бир масъулият ва қарз экани зикр этилади. Ҳатто ҳисоб-китоб кунида бандага бериладиган асосий тўрт саволдан иккитаси ана шу вақт ҳақида бўлиши ҳадисларда таъкидлаб ўтилган. Муоз ибн Жабал разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар: “Банда қиёмат куни тўрт хислатидан сўралмагунича бир қадам ҳам олдинга силжий олмайди. Бу саволлардан биринчисида – умрини нима билан ўтказгани; иккинчисида – ёшлик даврида нима билан машғул бўлгани; учинчисида – мол-дунёни қай йўсинда (қайси касб орқали)топгани ва нималарга сарфлагани; тўртинчисида – илмига қандай амал қилганидан сўралади”.
Улуғ тобеъинлардан Ҳасан Басрийнинг шундай сўзлари бор: “Шундай зотлар бор эдики, сизлар дирҳам-динорларингизга ҳарис бўлганингиздан кўра улар вақтларига қаттиқроқ ҳарис эдилар... Одам боласининг ҳар бир куни қуйидаги сўзларни айтиб ўтади: “Эй одам боласи, мен янги кунман ва қиладиган амалингга гувоҳман. Агар ўтиб кетсам, қайтиб келмайман. Хоҳлаган ишингни қил, унинг самарасини қариганингда топасан ва хоҳлаган ишингни кечиктир, у сенга асло қайтиб келмайди”.
Улуғлардан бири Абу Ҳафс Найсобурий: “Ҳар бир вақтнинг ўз одоби бор, ким вақт одобларига риоя қилса улуғлар даражасига етади”, деб айтган.
Солиҳлардан бири яна шундай деган: “Банданинг вақтлари тўрт турли бўлади, бешинчиси йўқдир: неъматда кечган вақт, кулфатда ўтган вақт, итоат билан ўтган вақт, маъсият-гуноҳ қилиб ўтказилган вақт”.
Энди агар бу вақт ойларнинг саййиди Рамазон ойида беҳуда сарфланса нима бўлади? Биз бу муқаддас ойда вақтимизни қандай ўтказмоғимиз лозим?
Мумкин эмас – фойдасиз!
Аввало, Рамазон ойида ўзимизни турли беҳуда, на дунёимиз ободлиги ва на диминиз равнақига ҳисса қўшмайдиган одатлар, воқеликлар ва вақтингизни ўғирловчи кишилардан узоқлашинг. Хўш, буни қандай амалга оширасиз?
Ишни сахарликдан сўнг то қуёш чиққунча ухламасликка ғаракат қилинг.
Рамазон ойи одоблари, ислом дини моҳияти ва хулқингизни тафтиш этишга ундовчи китоблар ва манбалар билан астойидил танишиб чиқинг. Зеро, амални бажаришдан аввал у ҳақда етарлича билдимга эга бўлмаслик охир оқибат адашишликка олиб келади.
Одамлар билан тортишиш, баҳслашиш, жанжаллашиш каби одатлардан узоқлашинг. Бунинг учун воқеликка сукут билан четдан назар ташлаш кифоя.
Бозор, супермаркет, ҳиёбон ва бошқа жойларга қисқа сайру саёҳатларни имкон қадар камроқ амалга оширинг.
Ёқтирган телесериал, бадиий филм, концерт, шоу ҳамда томошаларни кўришни чекланг. Улар сизга ҳеч қандай манфаат бермайди. Аксинча вақтингизни ўғирлайди ва бунинг учун кейинчалик қаттиқ надомат чекасиз.
Ижтиомий тармоқлардан ҳеч бўлмаганда бир ой фойдаланманг. Агар маънавий озуқа олишга ёрдамлашидиганлари бўлса унда кунда 1 соат шуғуллансангиз бўлади.
Мумкин – фойдали!
Рамазон ойида вақтни фойдали ва унумли ўтказишучун:
Рамазон ойи сиз ва оилангиз учун файзу барокат олиб келсин!
Саидаброр Умаров
МУАММО
Олимларнинг фикрича адоват ёки кек сақлаб юриш инсон саломатлиги учун зарарли бўлиб, юрак-қон томир ва иммун тизимининг бузилишига, бош ҳамда бўғимлар оғриғига олиб келади. Бундан ташқари инсонда депрессия, хавотир, жиззакилик каби муаммоларни келтириб чиқарар экан.
ТАДҚИҚОТ
Доктор Майкл Берри ўзининг “Саратонни даволаш” номли китобида бундай ёзади: “Дарҳақиқат, кечиримли ва саховатли бўлиш инсон саломатлигига ижобий таъсир қилади. Илмий тадқиқотларда, асабий таранглик, гина-адоват сақлашлик овқат ҳазм қилиш ва қон айланиш тизимига салбий қилиши ва бу – саратон касаллигини келтириб чиқариши аниқланган”.
НИМА ҚИЛИШ КЕРАК?
Психологлар бундай ҳолатдан чиқиб кетишнинг йўли инсон кечиримли бўлишга ҳаракат қилиши кераклигини таъкидлашади. Кечиримли бўлиш инсонлар ўртасидаги яхши муносабатларни таъминлашга ҳамда уни мустаҳкамлашга кўмак беради.
Аммо айримлар кечиримли бўлиш қўлидан келмаслигидан шикоят қилади. Тўғри, кечиримли бўлиш анча қийин иш бўлсада, аммо уни ўзлаштириш мумкин.
Кечиримлик инсонга руҳий енгиллик беради, бандани ич-ичидан кемираётган иллатлар: хафагарчилик, нафрат, адоватга бархам беришга ёрдам беради. Шунинг учун кечиримли бўлишга ҳаракат қилиш инсон саломатлиги учун ниҳоятда фойдалидир.
БИР ОЯТ
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Яхшилик билан ёмонлик баробар бўлмас. Сен яхшилик бўлган нарса ила дафъ қил. Кўрибсанки, сен билан орасида адовати бор кимса худди содиқ дўстдек бўлур. Унга фақат сабр қилганларгина эришур. Унга фақат улуғ насиба эгаси бўлганларгина эришур” (Фуссилат сураси, 34-35-оятлар).
Демак, ёмонлик қилган инсонга яхшилик билан жавоб қайтариш сабрли ва олийжаноб мўминларнинг хулқи экан.
ҲАДИС
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Қиёмат бўлганида нидо қилувчи: “Инсонларни кечирувчи кишилар қани? Роббингиз ҳузурига келинг ва ажрингизни олинг”, деб нидо қилади.
ХУЛОСА
Демак, бақириб ёки жиззакилик қилиб, асабийлашган инсон бу билан қаршисидаги одамга зулм ўтказаётганини эмас, энг аввало ўз саломатлигига путур етказаётганини унутмасин! Бу гўёки заҳар ичган одам унинг таъсири бошқа инсонга етишини кутишга ўхшайди...
Даврон НУРМУҲАММАД