Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
09 Феврал, 2025   |   10 Шаъбон, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:06
Қуёш
07:26
Пешин
12:42
Аср
16:07
Шом
17:52
Хуфтон
19:07
Bismillah
09 Феврал, 2025, 10 Шаъбон, 1446

Уйида кашфиёт қилган олим ёхуд карантинни фойдали ўтказиш ҳақида

31.03.2020   2771   3 min.
Уйида кашфиёт қилган олим ёхуд карантинни фойдали ўтказиш ҳақида

Коронавирус туфайли юртимиз ва кўплаб дунё мамлакатларида миллионлаб одамлар уйларида ертаю кеч қўноқ топган. Бу кўпчилик билан ишлаб ўрганган кишилар учун осон бўлмаётгани тайин.
Ушбу муддатдан унумли фойдаланиш мумкин. Бунга 10 йил уйида ўтирган буюк ислом олими ал-Ҳасан ибн ал-Ҳаймиянинг ҳаёти ёрқин мисол бўлади. Бу ҳақда Islamic Self Help нашри маълумот берди.
Ҳасан ибн ал-Хаймия оптика, астрономия, математика, метеорология, визуал идрок ва илмий усул соҳаларига катта ҳисса қўшган машҳур мусулмон олимлардан бири. У 965 йилда Ироқдаги Исломнинг олтин асрида туғилган, Бағдод олимларидан чуқур илм ўрганиб, ёшлигидаёқ машҳур олим бўлиб етишган.
Кунларнинг бирида Миср ҳукмдори Ибн ал-Хаймияни Мисрга таклиф қилиб, ундан Нил дарёси бўйида тўғон қуришни сўрайди. Бу борадаги режа ва имкониятларни ўрганиб чиққан олим бу ишнинг иложсиз экани, лойиҳани амалга ошириш учун технологиялар йўқлигини айтади. Ҳукмдор бу хулосадан норози бўлиб, олимни ўн йил уйида чиқармай ўтиришга буюрди.
Ибн ал-Хаймия умидсизликка тушмади, балки ҳар қандай вазиятдан унумли фойдаланим мумкинлигини тушунди. У вақтини ўқиш, тадқиқот ва тажрибалар ўтказиш, турли хил илмий тушунчаларни ўрганишга сарфлади ва катта ютуқларга эришди. У оптика билан боғлиқ катта кашфиёт қилди. Ушбу соҳада энг яхши манбалардан бири бўлган “Оптика” номли китоб ёзди.
Ушбу кашфиёт одамларга кўзнинг қандай ишлашини тушунишга, илк камералар моделини ишлаб чиқишга ёрдам берди, кўзойнак ихтиро қилинишига сабаб бўлди. Шунингдек, бугунги кунда ҳам қўлланиладиган илмий усуллардан бирини ишлаб чиқди. Буларнинг барчаси у уйида туриб қилди.
Ибн ал-Хаймия ҳаёти ва фаолияти ҳеч қачон вақтни беҳуда сарфламаслик ва вақт, шароитдан етарлича маҳсулдорликка эга бўлишни ўрганиш мумкин. Албатта, ўн йил кўп муддат. Аммо бир неча ҳафталик уйимиздаги карантин вақтида ҳам кўп ишлар қилишимиз мумкин.
Шу ўринда карантин вақтидан унумли фойдаланиш бўйича баъзи маслаҳатлар билан ўртоқлашамиз:
1. Китоб ўқиш;
2. Онлайн курслар орқали илм ўрганиш;
3. Китоб ёки мақола ёзиш;
4. Имонимизни мустаҳкамлаш, ўзингимиз ва бошқалар учун дуо қилиш;
5. Тафаккур ва фикрлашга вақт ажратиш;
6. Оиламиз билан вақтни мароқли ўтказиш, уларнинг тарбияси билан шуғулланиш;
7. Янги ғоялар устида ишлаш. Бундан бошқа кўплаб ишларни қилиш имконига эгамиз.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Икки неъмат борки, кўп одам уларни бой бериб қўяди: соғлиқ ва бўш вақт” (Саҳиҳ ал-Бухорий 6049).
Азизлар, бўш вақтингиздан унумли фойдаланинг! Эҳтимол, шу вақт ўзингизни англашингиз, бутун умр ёдингизда қоладиган ажойиб хотираларга эга бўлишингиз, инсоният учун янги кашфиётлар қилишингиз мумкин. Балки бу вақт ичида сиз қалблар ва илм-фан кашфиётчисига айланарсиз!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Саҳоба мунофиқ бўлдими?

6.02.2025   3530   2 min.
Саҳоба мунофиқ бўлдими?

Абу Усмон Наҳдийдан, у эса Ҳанзала Усайдий розияллоҳу анҳудан ривоят қилади. Ҳанзала Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёзувчилари (котиблари)дан бири эди, бундай дейди: Абу Бакр розияллоҳу анҳу менга йўлиқиб қолдилар ва: — Эй Ҳанзала, аҳволинг қандай? — деб сўрадилар.

Мен у кишига жавобан: — Ҳанзала мунофиқ бўлиб қолди! - дедим. Абу Бакр ҳайрон бўлиб: — Субҳаналлоҳ! Бу нима деганинг? — дедилар.

Мен: — Биз Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида бўлганимизда, у зот бизга дўзах ва жаннат ҳақида зикр қилиб, эслатадилар. Шундайки, биз уларни худди кўз билан кўраётгандек ҳис қиламиз. Лекин, у зотнинг ҳузурларидан чиқиб, аёлимиз, болаларимиз ва тирикчилигимиз билан машғул бўлсак, кўп нарсаларни унута бошлаймиз, - дедим.

Абу Бакр розияллоҳу анҳу: — Аллоҳга қасамки, биз ҳам худди шундай ҳолатни бошдан кечирамиз! - дедилар. Шунда мен ва Абу Бакр розияллоҳу анҳу Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига бордик.

Мен: — Ё Аллоҳнинг Расули, Ҳанзала мунофиқ бўлиб қолди! - дедим.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: — Бу нима деганинг? - деб сўрадилар.

Мен: — Ё Аллоҳнинг Расули, биз сизнинг ҳузурингизда бўлганимизда, сиз бизга дўзах ва жаннат ҳақида эслатасиз, шу даражадаки, биз уларни худди кўзимиз билан кўраётгандек ҳис қиламиз. Лекин сизнинг ҳузурингиздан чиқиб, аёлимиз, болаларимиз ва тирикчилик ишлари билан машғул бўлсак, кўп нарсаларни унута бошлаймиз, дедим.

Шунда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: — Жоним қўлида бўлган Зотга қасамки, агар сизлар менинг ҳузуримда бўлганингиздек ҳолатингизни узлуксиз давом эттирадиган бўлсангиз, фаришталар ётоқларингизда ва йўлларингизда сизлар билан кўришиб, саломлашиб юрар эдилар. Лекин, эй Ҳанзала, (ҳар нарсанинг) ўзига яраша вақти бор (Бу сўзни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам уч марта такрорладилар) (Имом Муслим ривояти).

Ҳадисдан олинадиган хулоса:
Одамнинг баъзи вақтларда Аллоҳнинг зикри ва ибодат билан машғул бўлиши, баъзи вақтларда эса ўзининг ҳаётий эҳтиёжларини таъминлаши табиий ҳолдир. Бу унинг мунофиқлигига далолат қилмайди. Шунинг учун, ушбу ҳадисдан нотўғри хулоса чиқариб, уни гуноҳларга йўл бериш баҳонасига айлантириш мумкин эмас.
Ҳадисдаги маъно шундан иборатки, мусулмон киши ибодат қилиши билан бирга, вақти-вақти билан танасига ҳордиқ бериши ва ҳалол нарсалардан баҳраманд бўлиш ҳуқуқини ҳам адо этиши керак.

Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ