23 Декабр, 2024, 22 Жумадул сони, 1446
23 Декабр, 2024, 22 Жумадул сони, 1446
Хитойда бошланган бу вабо бутун дунёга тарқалаётгани барчага маълум. Шу жумладан бизнинг юртга ҳам кириб келди. Айни пайтда юртимизда карантин эълон қилинган.
Кунига ойнаижаҳон ёки интернет тармоқлари ёки одамларнинг оғзидан дунё бўйича нечта одамнинг касалликка чалингани ва нечтаси вафот этгани, энг ачинарлиси, ўз юртимиздаги касалланганларнинг сони ортиб бораётгани ҳақидаги хабарларни эшитиб ҳар қандай инсоннинг қалби эзилади, ўз-ўзидан ташвишга, саросимага туша бошлайди.
Азиз юртдошлар, бу вабо барчамизнинг ташвишимиз, асосий муаммомизга айланди. Бундай оммавий мусибат пайтида, бу касалликка чалинаётганларни эшитиб тушкунлик, ваҳима ва саросимага тушмайлик!
Барча иш яратган Эгамиз Аллоҳ таолонинг қўлида. Бой қилувчи ҳам, фақирга айлантирувчи ҳам, касаллик юборувчи ҳам, касалликни даф қилувчи ҳам, даво берувчи ҳам ягона ўзидир. Ўзига талпинайлик. Ахир Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган-ку:
وَهُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ الْغَيْثَ مِن بَعْدِ مَا قَنَطُوا وَيَنشُرُ رَحْمَتَهُ وَهُوَ الْوَلِيُّ الْحَمِيدُ {الشورى/28}
У (одамлар) умидсизликка тушганларидан кейин ёмғир ёғдирадиган ва Ўз раҳматини (баракотини) кенг ёядиган зотдир. У (мўминларга) Валий (дўст) ва Ҳамид (ҳамд эгаси)дир (Шууро сураси, 28-оят).
Ерлар ҳосил бермай, ҳайвонлар бирин-кетин қирилиб кетган, экинзорлар қуриб, ёниб кетган, ҳайвонларнинг елимларида сутлар қолмаган, уйларда озуқалар тугаган, гўдаклар очликдан йиғлаган, одамлар ноумид бўлишни бошлаганда Аллоҳ таоло улар устидан раҳматини нозил қилиб, ёмғир ёғдирди.
Демак, Аллоҳ таоло бандаларига раҳм қилувчи, улар устидан ўз раҳматини ёғдирувчи Зот эканми, биздан ҳам бу Коронавирус вабосини тез орада кўтаришини умид қиламиз. Фақат ноумид бўлмай, ўзига ибодат қилиб дуолар қилсак бўлгани.
Яратган Эгамизга беадад ҳамдлар бўлсинки, бизларни мусулмон қилиб қўйди, уйларимизда бўлса ҳам ибодат қилишда давом этмоқдамиз. Намоз ўқияпмиз, Қуръон тиловат қиляпмиз, зикрлар, салавотлар айтаяпмиз, аҳлларимиз тарбияси билан шуғулланяпмиз. Мусулмон инсон ҳар ҳолатда ҳам ютади. Бу
оз кунлар барчамиз учун Аллоҳ таоло ва Расулини таниб олишга, динини ўрганишга бир фурсат бўлиб турибди. Фойдаланиб олайлик!
Кўнглимизга хурсандичилик улашадиган, бизларга ҳушхабар берадиган яна бир ҳадисни ўрганиб чиқайлик:
قال نبينا صلى الله عليه وسلم : عجب ربنا من قنوط عباده وقرب غيره ينظر إليكم أزلين قنطين فيظل يضحك يعلم أن فرجكم قريب (رواه الامام أحمد).
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: “Роббимиз бир ҳолатни бошқа ҳолатга ўзгартириши жуда яқин бўлишига қарамай, бандалар қаттиқ ноумид бўлиб қолишидан ажабланади. Аллоҳ таоло танг аҳволга тушиб ноумид бўлиб турганингизда сизларнинг фаражингиз (танг аҳволдан қутулиш, шодлик, роҳат, кенгчилик) яқин эканини билган ҳолда сизларга қараб кулиб туради”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳадисни айтиб бўлиб кулиб қўйган эканлар, биз ҳам кулайлик, хурсанд бўлайлик, тушкунликка тушмайлик, ҳаммаси яхши бўлади.
Биз бандалар шундай, ҳаётимиз бир теккис, тинчилик-тотув, соғлиқ-саломат ҳолда давом этишини хоҳлаймиз ва бу ҳолатга ўрганиб қоламиз. Кўпинча шу ҳолат ҳам бизни Роббимизни унутиб қўйишимизга сабаб бўлади. Доимий бир теккисликда кетаётган ҳаётимизда мабодо, бирор чуқурлик чиқиб қолса, ёки ишимиз юришмай қолса, ёки бирор касаллик етса, дарров тушкунликка тушиб ноумид бўлиб қоламиз. Мазкур ҳадиси шарифда ҳам бандалар танг аҳволга тушганларида қаттиқ ноумид бўлиб қолишлари айтилмоқда. Аслидачи, биз бандалар ҳар қандай ҳолатда ҳам Аллоҳ таолодан ноумид
бўлмаслигимиз лозим экан. Чунки Аллоҳ таоло ёмонликдан яхшиликка, беморликдан соғлиқ-саломатликка, бало ва оғир ҳолатлардан хурсандчилик, кенгчиликка чиқариши, ўзгартириши жуда яқин фурсатда бўлар экан.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилади:
فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا {الشرح/5} إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا {الشرح/6}
Бас, албатта, қийинчилик билан осончилик бордир. Албатта, қийинчилик билан осончилик бордир (Шарҳ сураси, 5-6-оятлар).
Демак, ҳозирги қийинчилик ҳолимиздан кейин яқин кунларда
бизларни осончилик, яхшилик ва катта ютуқлар кутиб турибди.
Аллоҳ таолонинг раҳмати яқин экани ҳақида Қуръони Каримда шундай баён қилинади:
وَلاَ تُفْسِدُواْ فِي الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَرِيبٌ مِّنَ الْمُحْسِنِينَ {الأعراف/56}
Ерни (Аллоҳ хайрли ишларга) яроқли қилиб қўйгандан кейин (унда) бузғунчилик қилмангиз! Унга (Аллоҳга) ҳам қўрқинч ва ҳам умид билан дуо қилингиз! Аллоҳнинг раҳмати эзгу иш қилувчиларга яқиндир (Аъроф сураси, 56-оят).
Биз мўмин-мусулмонлармиз Аллоҳ таолонинг раҳматидан, бошимиз узра турган бу балони тез кунларда кўтаришини умид қиламиз. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
قَالَ وَمَن يَقْنَطُ مِن رَّحْمَةِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّآلُّونَ {الحجر/56}
У: «Фақат адашганларгина ўз Роббисининг раҳматидан ноумид бўлурлар», – деди (Ҳижр сураси, 56-оят).
Шундай экан, биз касал бўлсак, тез орада Аллоҳ таоло шифо бериши, ёмонлик етганида, тез орада Аллоҳ таоло ўрнини яхшилик билан қоплаши, бало етганида, тез кунларда Аллоҳ таоло балони кўтариши, танг аҳволга тушганимизда, Аллоҳ таоло тез орада бизларга кенгчилик беришини умид қиламиз.
Ҳушхабар тез орада бу бало биздан даф бўлади.
Интернет манбаларидан фойдаланиб Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ тайёрлади
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Бу кашфиётларга сабаб бўлган шарт-шароитлар учта асосий банддан иборат:
1. Европа мамлакатлари Шарқ билан савдо-сотиқ қилишда дуч келган қийинчиликлар.
2. Пул метали сифатида олтин танқислиги.
Европанинг иқтисодий тараққиёти тобора кўпроқ пул талаб қилар эди. Бу тараққиётнинг асосий йўналиши товар хўжалигининг, савдо-сотиқнинг ўсиши эди. Буюк географик кашфиётларга сабаб бўлган яна бир муҳим омил ҳам шунга боғлиқ: Европада шаклланиб бораётган кучли абсолютист (мутлақ) монархияларга дабдабали саройлар, ёлланган армияни таъминлаш учун улкан маблағлар керак бўлаётган эди. Ана шу давлатлар йирик денгиз экспедицияларини ташкил этиши мумкин эди. Бундан ташқари, якка шахсларнинг бу қадар харажатларга имкони йўқ эди. Шунинг учун бу кашфиётларда феодал тарқоқ мамлакатлар эмас, айнан марказлашган давлатлар (Испания, Португалия, Англия) асосий ўрин тутгани тасодиф эмас. Бироқ, бундай экспедициялар учун савдогарлар ҳам маблағ ажратар эди. Шунингдек, католик черкови ҳам қўшимча ерлар, катта даромадлар ва янги қавмларга эга бўлиш истагида бундай истилоларга «оқ фотиҳа» берар эди.
Бундай давр учун муқаррар бўлган феодал мулкларнинг парчаланиш жараёни Европа мамлакатларида ҳар қандай йўл билан узоқ қитъаларда бойлик ва ерларни қўлга киритишга интилувчи кўплаб авантюристларнинг пайдо бўлишига олиб келди. Булар қарамлик ва қашшоқликдан қутулишни орзу қилиб юрган зодагонлар ва деҳқонлар эди.
3. Фан-техниканинг, айниқса кемасозлик ва денгиз навигациясининг ривожланиши. XV асрда янгича тузилишга эга бўлган кемалар – каравеллалар пайдо бўлди. Унинг тўши (киль, пуштак) бор бўлиб, елканлар билан шундай жиҳозланган эдики, ёнбошдан эсган шамолда ҳам юра олара эди. Шунингдек, ўша даврга келиб компасдан ташқари астролябиялар, яъни кенгликни аниқловчи асбоблар ҳамда анчагина ишончли хариталар – портоланлар ҳам пайдо бўлган.
Буюк географик кашфиётлар охир-оқибатда мустамлака тизимининг вужудга келишига олиб келди. Агар XVI асрда Европада капитализм ривожлана бошлаган бўлса, агар Еровпа иқтисодий жиҳатдан бошқа қитъаларнинг халқларидан ўзиб кетган бўлса, бунга мустамлакаларнинг талон-тарож қилиниши ва аёвсиз эксплуатация қилиниши ҳам сабаб бўлган.
Мустамлакалар дарҳол капиталистик усуллар билан эксплуатация қилина бошламаган, улар дарҳол хом ашё манбаига ва янги бозорларга айланмаган. Аввал улар обдон талон-тарож қилинган, бирламчи капитал (сармоя) тўплаш манбаи бўлиб хизмат қилган. Испания ва Португалия мустамлакаларни феодал усуллар билан эксплуатация қилган биринчи мустамлакачи давлатлар бўлишган.
Бу ерларда зодагонларга одатдаги қишлоқ хўжалик маҳсулотлари эмас, балки олтин, кумуш ёки ҳеч бўлмаганда Европада қиммат баҳоларга сотиш мумкин бўлган анвойи мевалар керак эди. Улар ҳиндуларни олтин ва кумуш конларда ишлашга мажбурлашар, бўйсунмаганларни бутун-бутун қишлоқлари билан йўқ қилиб юборишар эди. Гувоҳларнинг айтишича, конлар атрофида чириб ётган юзлаб мурдаларнинг бадбўй ҳиди анқиб ётар эди. Шакарқамиш ва қаҳва плантацияларида ҳам ерлик аҳоли ана шундай усулларда эксплуатация қилинар эди.
Ерлик аҳоли бундай оғир меҳнатга бардош бера олмай, ёппасига қирилиб битар эди. Испанлар Эспаньола (Гаити) оролида илк бор пайдо бўлган пайтда у ерда миллионга яқин аҳоли яшар эди, бироқ XVI асрнинг ўрталарига келиб улар битта қўймай қириб ташланди. Испанларнинг ўзи ҳам XVI асрнинг биринчи ярмида америкалик ҳиндуларни қириб ташладик, деб ҳисоблашар эди.
Бироқ, испанлар ишчи кучини йўқ қилиб, ўз мустамлакасининг хўжалик асосига путур етказишди. Етишмаётган ишчи кучини тўлдириш мақсадида Америкага африкалик қоратанлиларни олиб келишга тўғри келди. Шундай қилиб, мустамлакалар пайдо бўлиши билан қулдорлик қайта тикланди.
Испанлар томонидан Америка ерларининг мустамлака қилиниши конларга, шакарқамиш ва тамаки плантацияларига ҳайдаб келинган сон-саноқсиз ерлик аҳолини мажбурлаб ишлатиш йўли билан, бўйсунмаганларни оммавий қирғин қилиш йўли билан амалга оширилди (Ямайка оролида XVI асрнинг биринчи ярмида 50 мингдан ортиқ ерлик аҳоли ҳалок бўлган, Перу ва Чилида эса XVI асрнинг иккинчи ярмида ҳиндуларнинг сони беш баравар камайиб кетган), оқибатда бир неча ўн йилдан сўнг ишчи кучи кескин камайиб кетди. Мустамлакачилар Африкадан қуллар олиб кела бошлашди. Жисмонан чидамлироқ бўлган қоратанлик африкаликлар испан мустамлакаларидаги асосий ишчи кучига айланди.
Қул савдоси сердаромад иш чиқиб қолди: Африкада қабила бошлиқларини ичириб, сув текин тақинчоқлар билан алдаб, қулларни жуда арзонга сотиб олиш ва Америкада уларни 20-30 баравар қимматга сотиш мумкин эди. Баъзан қуллар умуман сотиб олинмас, балки уларни куч ишлатиб, тутиб олиб, кемага юклашар ва Америкага олиб кетишар эди. Испан мустамлакаларига ҳар йили 6-8 минг қоратанли қуллар олиб келинар эди. (Манба: allbest.ru).
(Бу ишларнинг барчаси Европа уйғонишининг гуманизм – инсонпарварлик шиори остида амалга оширилганми?)
Европада динга бўлган муносабатда ҳам кейинроқ ўзгариш юз берди. Бир гуруҳ динсиз бўлиб кетди. Бир гуруҳ динни черковга қамаб олиб, бу ҳар кимсанинг ўз иши дейиш билан кифояланди. Аммо Дарвиннинг асл шогирдлари динни Карл Маркс бошчилигида халқ учун афюн деб эълон қилдилар ва уни батамом йўқ қилиб юборишга бел боғладилар. Карл Маркснинг хаёлини Ленин ва унинг сафдошлари Россияда ва унга қарам бўлган диёрларда ҳаётга татбиқ қилдилар. Ленин тузган давлат дунё тарихида куфрни ўзига шиор қилиб олган биринчи давлат бўлди. Улар дунёнинг ўзларига қарам бўлган барча юртларида «илмий атеизм» асосида динга ва диндорларга қарши қатағон ўтказдилар. Сон-саноқсиз ибодатхоналар ер билан яксон қилинди. Диний ходимлар ва уламолар қатл қилинди, қамалди ва сургун қилинди. Диний китоблар ва динга боғлиқ маданият дурдоналарни оловга ёқилди. Илмий атеизм таълимотлари дунёдаги ягона тўғри эътиқод сифатида барчага мажбурий равишда талқин қилинди.
«Олам ва одам, дин ва илм» китоби асосида тайёрланди
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 