16 Июн, 2025, 20 Зулҳижжа, 1446
16 Июн, 2025, 20 Зулҳижжа, 1446
“Қанча қолганингизни Роббингиз яхши билгувчидир, шаҳарга бирингизни ушбу пулингиз ила юборинг, назар солиб, яхши таомни танлаб, ундан ризқ келтирсин ва диққатли (мўътадил) бўлсин” (Каҳф сураси, 19-оят).
“Мўътадил бўлсин” сўзининг Қуръоннинг қоқ ўртасида келиши жуда ажойиб ҳолат. Мўътадиллик бу васатийлик, ўртабинликнинг бир туридир. Бу сўз Қуръоннинг энг ўртасида келган. Бу эса айни вақтда Раббоний йўл бўлмиш – васатийликнинг аҳамиятини белгилаб беради.
Душманлар билан мўътадил муомалада бўлиш талаб қилинар экан, мўминлар ҳақида-ку гапирмаса ҳам бўлади.
Масжидга келган бир йигитнинг телефони намоз ичида бехосдан жиринглаб қолибди, кейин намозхонлар: “Аллоҳнинг уйида Унга осийлик қиляпсанми?! Аллоҳ сени ерга юттиришидан қўрқмайсанми?!” дея ўкира кетишибди.
Ҳалиги йигит масжиддан шу чиққани бўйича қайтиб қадам ҳам босмабди.
Ўша куни бир қаҳвахонага борибди ва бир шиша идишнинг қопқоғини билмасдан ерга тушириб синдириб қўйибди. Шунда қаҳвахона эгаси унга қараб: “Хижолат бўлманг, жаноб! Мингта қопқоқ сиздан айлансин”, дебди.
Шу кундан бошлаб у қаҳвахонанинг доимий мижозига айланибди!
“Хушхабар беринглар, нафратлантирманглар”. Бу Ҳабибимиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг насиҳатларидир.
Агар ота-оналар, эр-хотинлар атрофларидаги яқинларига хушмуомалада бўлсалар, кўп муаммолар ўз-ўзидан ечим топади ва кўпчилик хонадонларни тинчлик, ҳамжиҳатлик қамраб олади!
Одамлар ўртасидаги алоқалар худди қушларга ўхшайди, маҳкам ушлаб оласангиз, ўлиб қолади, енгил ушласангиз учиб кетади!
Эътибор билан ушлашингиз керак, шунда сиз билан қолади, ҳеч қаерга учиб кетолмайди, ўлиб ҳам қолмайди.
Юмшоқ сўзчалик, ёқимли табассумчалик, самимийлик ва холислик каби ҳеч нарса қалбларни маҳв этолмайди.
Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу тунда ёқилган гулханни кўрганида: “Эй ёруғлик аҳли” деб нидо қилган эканлар. “Ҳой олов аҳли” дейишни маъқул кўрмаганлар.
Буларнинг ҳамма-ҳаммаси Аллоҳ таолонинг қуйидаги оятига асосланади: “Бандаларимга айтгин, улар энг гўзал бўлган нарсани айтсинлар. Албатта, шайтон ораларини бузиб турадир” (Исро сураси, 53-оят).
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Кимки юмшоқфеъллик билан насибаланган бўлса, яхшилик билан насибаланган бўлади. Ким бундан маҳрум бўлса, яхшиликдан ҳам маҳрум бўлади”.
Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.
Ўтган солиҳ зотлар жамоат билан намоз ўқиёлмай қолсалар, бир-бирларига таъзия изҳор қилишар экан. Шундай зотлардан бири Ҳотамул Асом айтади: “Мен жамоатга улгурмай қолдим, шунда менга Абу Исҳоқ Бухорийнинг бир ўзи таъзия билдирди. Агарда ўғлим ўлиб қолса минглаб одамлар таъзия изҳор қилишади. Бунинг сабаби одамлар наздида дин мусибати дунё мусибатларидан кўра арзимас саналганидандир”.
Бугунги кунда орамизда қанчалаб одамлар жамоат намозларини ўтказиб юборадилар, жиддий эътибор қаратмайдилар. Баъзида иш, ғам-ташвишларнинг кўплигини баҳона қиламиз, тўғрими?! Яна кўплар туни билан ухламасдан, бомдод намозига яқин ухлаб қолишлари ҳам бор гап.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “Зимистонда масжидлар сари одим ташловчиларга қиёмат кунидаги тамомий нурнинг хушхабарини беринглар”[1] деганларини наҳот эшитмагансиз?!
Шайтон сизнинг устингиздан ғалабага эришиб, намозда хотиржамлигингизни кетказишига имкон берманг!
Омир ибн Абдуллоҳ ўлим тўшагида ётганларида азон овозини эшитиб: “Мени қўлимдан тутинглар”, дедилар. Омир ибн Абдуллоҳга “Ахир сиз бетобсиз-ку”, дейишганида: “Аллоҳнинг чақириғини эшитиб туриб, унга риоя қилмайманми”, дедилар. Кейин у кишини қўлидан ушлаб турғизишди. Масжидда имом билан шом намозининг бир ракатини ўқидилар ва жон таслим қилдилар.
Яна бир мисол: Суфён ибн Уяйна азон айтилишидан илгари намозга боришга иштиёқманд бўлганлар ва доим: “Намозга азон айтилмагунича масжидга келиб турмайдиган ёмон қул бўлма. Чунки ёмон қул чақирмагунингча келмайди”, дер эдилар.
Оиша розияллоҳу анҳо онамиз айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан суҳбатлашиб ўтирардик, у зот ҳам биз билан гаплашиб ўтирардилар. Борди-ю, намоз вақти кириб қолса, бир-биримизни танимагандай бўлиб олардик”[2].
Шукрки, орамизда масжидда биринчи сафга жойлашиш учун ғайрат қилувчилар кўпайиб бормоқда. Набий алайҳиссалом: “Агарда одамлар азонда ва биринчи сафда нималар борлигини билишса эди, унга эришиш учун қуръа ташлашдан бошқа чора бўлмаса, албатта, қуръа ташлаган бўлардилар”, деганлар.
Саид ибн Мусайяб айтади: “Мен эллик йилдан бери бирор марта биринчи такбирни ўтказиб юбормаганман. Эллик йилдан буён намозда бирорта кишининг бошининг орқасига қараган эмасман”.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Термизий ва Имом Абу Довуд ривояти.
[2] Мурсал ҳадис. Ироқийнинг “Иҳё”га ёзган тахрижига қаранг (1, 205).
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа