Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
أَيْنَمَا تَكُونُواْ يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ
“Қаерда бўлсангиз ҳам, ҳаттоки мустаҳкам қалъаларда бўлсангиз ҳам, ўлим сизни топадир” (Нисо сураси, 78-оят).
Ҳа, ўлим келиши ҳақ бўлган нарсадир. Банда бу ҳақиқатни доим эсида сақлаб, бир кун келадиган ўлимга гўзал амаллар билан ҳозирлик кўриб юриши керак.
Севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам биз умматларига ўлимни кўп эслаб туришимизни тавсия этганлар. Зеро, ўлимни кўп эслаш солиҳ амалларни кўпроқ қилишга сабаб бўлади. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак ҳадиси шарифларидан бирида: “Лаззатларни вайрон қилувчи ўлимни кўп эсланглар!” деб марҳамат қилганлар. Имом Термизий ва Насоий ривоят қилишган.
Нега баъзи кимсалар ўлим ҳақида гаплашишни ёқтиришмайди? Ўлим мавзусини очсангиз, «Ўлимдан гапирманг. Бошқа мавзуда гаплашайлик» дейишади. Чунки, улар дунёни обод қилишга қаттиқ берилиб, қабрни обод қилишни унутиб қўйишган. Шунинг учун обод уйдан хароба уйга боришни ёқтиришмайди. Агар дунёга эътибор берганчалик қабр ҳаётига ҳам эътибор қаратганларида, ўлим деган ҳақиқатга гўзал тайёргарлик кўрганларида, ўлимни ва у ҳақидаги суҳбатни ёмон кўришмаган бўларди.
Ўлимга тайёргарлик деганда кафанлик, атир, совун олиб қўйиш, қабр кавлатиб қўйиш, ғассолни гаплашиш кабиларни эмас, балки, солиҳ амалларни кўпроқ қилиб, маънавий таёргарликни тушунамиз. Чунки, моддий нарсаларни бошқалар олиб, барибир, бизни кафанлашади, дафн этишади.
Бизга қабримизда ас қотадиган нарса кафан эмас, балки, солиҳ амалларимиздир. Мана шу солиҳ амалларни қилиб, қабримизни обод қилишга уриниб, ўлимни доим ёдимизда тутсак, обод уйдан обод уйга кўчиб ўтишимизни англаймиз ва ўлим ҳақида гаплашишдан қочмайдиган, аксинча, ўлим ҳақида кўпроқ гаплашишни хоҳлайдиган ва шунга яраша чиройли амалларни қиладиган бўламиз.
Аллоҳ таоло барчамизнинг хотимамизни гўзал айлаб, иймон билан вафот этишимизни насиб этсин, омин!
Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади
Cавол: Иссиқ ҳавода кўп юриш натижасида айрим одамларда икки оёғи ораси қизариб, ачишади. Эҳромда шундай ҳолатда малҳам, вазелин каби нарсалар суртса бўладими?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Эҳромдаги киши сиз айтгандек ҳолатга тушиб қолганда ёки товони ёрилганда хушбўй бўлмаган малҳамлардан фойдаланиши мумкин. Бунда ҳеч қандай жарима лозим бўлмайди. Агар хушбўй малҳам ёки вазелиндан фойдаланса, бунда садақа қилиши лозим бўлади. Агар кўп марта суртса, жонлиқ сўйиш вожиб бўлади. Шунинг учун бундай касалликка дучор бўлган инсон имкон қадар хушбўй бўлмаган малҳамлардан фойдаланиши мақсадга мувофиқ бўлади. Бу ҳақида фуқаҳоларимиз бундай дейдилар:
وَلَوْ دَاوَى بِهِ جُرْحَهُ أَوْ شُقُوقَ رِجْلَيْهِ فَلَا كَفَّارَةَ عَلَيْهِ ؛ لِأَنَّهُ لَيْسَ بِطِيبٍ فِي نَفْسِهِ إنَّمَا هُوَ أَصْلُ الطِّيبِ أَوْ طِيبٌ مِنْ وَجْهِ فَيُشْتَرَطُ اسْتِعْمَالُهُ عَلَى وَجْهِ التَّطَيُّبِ.
“Эҳромдаги киши жароҳат, оёқ ёриқларини зайтун ёғи билан ёғласа, зиммасига ҳеч нарса вожиб бўлмайди. Чунки у хушбўйлик эмас, балки хушбўйлик олинадиган нарса ёки бир жиҳатдангина хушбўйлик холос. Каффорат вожиб бўлишлиги учун уни хушбўйланиш учун истеъмол қилган бўлиши шарт” (“Ҳидоя” китоби).
Аллома Камол Ибн Ҳумом раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Эҳромдаги инсон ёғ ёки сиркани еса, жароҳати ёки товонидаги ёриқларига суртса ё қулоғига томизса, унга ҳеч қандай жарима лозим бўлмайди” (“Фатҳул Қодир” китоби).
Мулла Али ал-Қорий раҳимаҳуллоҳ айтадилар:
ولو تداوى بالطيب او بدواء فيه طيب غالب ولم يكن مطبوخا فألزقه بجراحته يلزمه صدقة اذا كان موضع الجراحة لم يستوعب عضوا
“Агар хушбўй нарса билан ёки хушбўйлик ғолиб бўлган нарса билан даволанса ва улар оловда пиширилган бўлмаса, сўнг уни жароҳатига ёпиштирса ва жароҳат бир тўлиқ аъзони ташкил қилмаган бўлса, садақа лозим бўлади”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.