Танловга!
Барчамиз нимадир харид қилиш учун бозорга борганмиз. Нарсаларнинг баҳоси уларнинг сифатига қараб белгиланиши барчамизга маълум. Масалан, сиз уй сотиб олмоқчисиз. Уйнинг қай даражада шинамлиги ва бошқа шарт-шароитига қараб унинг нархи белгиланади. Унинг шинамликлари ортгани сари баҳоси ҳам ошиб бораверади. Барча шарт-шароитларга эга бўлган уйларнинг баҳоси ўз-ўзидан бошқаларидан кескин фарқ қилади. Энди сиз сотиб олмоқчи бўлган уй жаннатда бўлсачи? Табиийки, унинг баҳоси ҳам сиз тўлашингиз мумкин бўлган энг олий “пул бирлиги” билан белгиланади.
Аслида, бу дунё биз учун жаннат томон юриб ўтиш йўли қилинган. Аллоҳ таоло биз учун белгилаб қўйган мажбуриятлар бироз ҳаракат ва озроқ машаққатни талаб қилади. Намоз ўқиш, ҳаж қилиш ва закотни адо этиш каби барча амалларда машаққат бўлмаганида жаннат ҳам бўлмаган бўларди. Ушбу машаққат бизнинг асл нафсимизга зид бўлган амални бажаришдан юзага келади. Масалан, инсоннинг нафсида мол-дунёни яхши кўриш бор. Нафсимиз мол-дунёни қўлимизда тутиб туришни, уни ҳеч кимга бермасликни талаб қилса шариат биздан унинг закотини беришни талаб этади. Шундай қилиб, биз нафсимизга зид бўлган амални бажариш билан савобни қўлга киритамиз ва жаннатнинг тўловини тўлаймиз. Худди шунингдек, рўза ҳам Аллоҳ таоло бизга белгилаган фарз амаллар орасида энг машаққатлироғи саналади. Чунки, унда нафсимизга зид бўлган бир эмас, бир нечта – ўзимиз хоҳлаганча таомланишдан сақланиш, жинсий эҳтиёждан тийилиш каби амалларни бажаришимизга тўғри келади. Шунинг учун ҳам Аллоҳ таоло барча ибодатлар банданинг ўзи учун эканлиги, фақатгина рўза У зот учун бўлиши ва рўзанинг мукофотинини Ўзи беришини ваъда қилган.
Юқорида уй сотиб олиш мисолини бесабаб келтириб ўтмадик. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам машҳур ҳадиси шарифда шундай марҳамат қиладилар: “Албатта, жаннатда Райён деб номланадиган эшик бор. Қиёмат куни ундан рўзадорлар киради, улардан бошқалар ундан кирмайди…” (Бухорий ривояти). Демак, ким жаннатга Райён эшигидан киришни, у ердан ўзи учун қасрлар бунёд этишни истаса табиатига қанчалар зид бўлмасин рўза тутиши, у ердаги ховлиси қанчалар гўзал бўлишини истаса ушбу муборак ойда яхши амалларни кўпайтириши, бир сўз билан айтганда, фурсат борида сармоясини йиғиб жаннат тўловини тўлаб қўйиши лозим бўлади.
Ийсохон Яҳё тайёрлади
Ўтган солиҳ зотлар жамоат билан намоз ўқиёлмай қолсалар, бир-бирларига таъзия изҳор қилишар экан. Шундай зотлардан бири Ҳотамул Асом айтади: “Мен жамоатга улгурмай қолдим, шунда менга Абу Исҳоқ Бухорийнинг бир ўзи таъзия билдирди. Агарда ўғлим ўлиб қолса минглаб одамлар таъзия изҳор қилишади. Бунинг сабаби одамлар наздида дин мусибати дунё мусибатларидан кўра арзимас саналганидандир”.
Бугунги кунда орамизда қанчалаб одамлар жамоат намозларини ўтказиб юборадилар, жиддий эътибор қаратмайдилар. Баъзида иш, ғам-ташвишларнинг кўплигини баҳона қиламиз, тўғрими?! Яна кўплар туни билан ухламасдан, бомдод намозига яқин ухлаб қолишлари ҳам бор гап.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “Зимистонда масжидлар сари одим ташловчиларга қиёмат кунидаги тамомий нурнинг хушхабарини беринглар”[1] деганларини наҳот эшитмагансиз?!
Шайтон сизнинг устингиздан ғалабага эришиб, намозда хотиржамлигингизни кетказишига имкон берманг!
Омир ибн Абдуллоҳ ўлим тўшагида ётганларида азон овозини эшитиб: “Мени қўлимдан тутинглар”, дедилар. Омир ибн Абдуллоҳга “Ахир сиз бетобсиз-ку”, дейишганида: “Аллоҳнинг чақириғини эшитиб туриб, унга риоя қилмайманми”, дедилар. Кейин у кишини қўлидан ушлаб турғизишди. Масжидда имом билан шом намозининг бир ракатини ўқидилар ва жон таслим қилдилар.
Яна бир мисол: Суфён ибн Уяйна азон айтилишидан илгари намозга боришга иштиёқманд бўлганлар ва доим: “Намозга азон айтилмагунича масжидга келиб турмайдиган ёмон қул бўлма. Чунки ёмон қул чақирмагунингча келмайди”, дер эдилар.
Оиша розияллоҳу анҳо онамиз айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан суҳбатлашиб ўтирардик, у зот ҳам биз билан гаплашиб ўтирардилар. Борди-ю, намоз вақти кириб қолса, бир-биримизни танимагандай бўлиб олардик”[2].
Шукрки, орамизда масжидда биринчи сафга жойлашиш учун ғайрат қилувчилар кўпайиб бормоқда. Набий алайҳиссалом: “Агарда одамлар азонда ва биринчи сафда нималар борлигини билишса эди, унга эришиш учун қуръа ташлашдан бошқа чора бўлмаса, албатта, қуръа ташлаган бўлардилар”, деганлар.
Саид ибн Мусайяб айтади: “Мен эллик йилдан бери бирор марта биринчи такбирни ўтказиб юбормаганман. Эллик йилдан буён намозда бирорта кишининг бошининг орқасига қараган эмасман”.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Термизий ва Имом Абу Довуд ривояти.
[2] Мурсал ҳадис. Ироқийнинг “Иҳё”га ёзган тахрижига қаранг (1, 205).