07 Май, 2025, 9 Зулқаъда, 1446
07 Май, 2025, 9 Зулқаъда, 1446
Бандаларига Рамазон рўзасини фарз қилган Аллоҳ Таолога ҳамду санолар бўлсин. Умматларига рўза тутишни ўргатиб, таълим берган пайғамбаримиз Муҳаммад мустафога саловоту саломлар бўлсин.
Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло Қуръони каримни набиййимиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга муборак рамазон ойида нозил қилди.Унда қалблар шифоси, иймон озуқаси, Аллоҳ ва бандани боғлаб турувчи ришта бордир. Аллоҳ таоло айтади:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآَنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
“Рамазон ойики - одамлар учун ҳидоят ва тўғри йўл хамда ажрим этувчи хужжатлардан иборат Қуръон туширилгандир. Сиздан ким ўша ойда ҳозир бўлса , бас, рўзасини тутсин”[1]1.
Рамазон ойи “Қуръон ойи” деб аталади. Унда Қуръонга бўлган аҳамият: тиловат қилиш, ёд олиш, маъноларини тушуниб етиш тобора ортади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алауҳи васаллам ҳар йили Рамазон ойида Қуръони каримни Жаброил алайҳиссалом ҳузурларида ўқиб ўтказар эдилар. Саҳобалар ҳам Рамазонда Қуръонни хатмқилишга қаттиқ киришардилар, баъзилари уч кечада хатм қилса, баъзилари етти кечада хатм қилар яна бошқалари ўн кечада Қуръонни хатм қилишарди. Улар Қуръонни кечаси-ю кундузи, ҳоҳ намозда, ҳоҳ намоздан ташқари бўлсин тиловат қилишар эди.
Имом Молик роҳимаҳуллоҳ Рамазон ойи кириши билан барча илм китобларини ёпиб фақат Қуръонга шўнғиб кетар эдилар, Имом Зуҳрий роҳимаҳуллоҳ эса: бу фақат Қуръон ўқиш ва таом улашиш ойи деб бир ой давомида фақат шу икки ибодат билан машғул бўлардилар. Имом Заҳабийдан ривоят қилинишича Имом Шофеъий Рамазон ойида Қуръонни олтмиш марта хатм қилар эканлар. Қандай қилиб дейсизми? Чунки улар Қуръондан бошқа барча нарсани тарк қилишарди.
Рамазон ойида фарз ибодатларнинг савоби бир неча баробар кўпайтирилади, нафл ибодатларнинг савоби эса фарз ибодати савобига тенглаштирилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилинади: «Ким Аллоҳнинг китобидан бир ҳарф ўқиса унга битта савоб бўлади, битта савоб эса ўн баробар кўпайтириб берилади, мен: Алиф, Лом, Мим битта ҳарф демайман, лекин Алиф ҳарф, Лом ҳарф ва Мим алоҳида ҳарфдир”. Энди ушбу муборак ойда қилинган Қуръон тиловатидан ҳосил бўлувчи савобни бир ҳисоблаб кўрайликчи? Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилинишича: Рўза ва Қуръон қиёмат кунида бандага шафоатчи бўлар экан. Демак, Рамазон ойида иложи борича беҳуда ишларни тарк қилиш ва Қуръон ўқишга катта аҳамият бериш лозим экан.
Рамазонда карамли бўлиш. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам яхшилик қилишда одамларнинг энг сахийси эдилар. У зотнингэнг сахий пайтлари эса, Рамазонда Жаброил мулоқотларига келганда бўлар эди. Жаброил алайҳиссалом Рамазон тамом бўлгунича ҳар кеча У зотнинг ҳузурларига келар эди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам унга Қуръонни арз қилиб (ўқиб берар) эдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам инсонлар орасида энг карамлиси эдилар: ҳоҳ илм бериш бўлсин, ҳоҳ Аллоҳ йўлида нафсни фидо қилиш бўлсин, ҳоҳ мол сарфлаш билан бўлсин, ҳоҳ очни тўйдириш билан бўлсин, ҳоҳ ҳожатини чиқариш билан бўлсин, барча соҳада инсонларнинг энг сахийси эдилар. Айниқса Рамазон ойида яна ҳам сахийроқ бўлиб кетар эдилар. Яна баъзи ривоятларда: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазонда саховат борасида эсган шамолдан ҳам ўзиб кетишлари зикр қилинган.
Имом Термизийнинг ҳадис тўпламларида Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: «Садақанинг энг афзали Рамазонда қилинган садақадир» дейилган. Юқорида зикр қилганимиздек, Рамазонда қилинган ҳайрли ишларнинг савоби икки баробар кўпайтириб берилади. Демак, Рамазон ойида иложи борича сахийлик кўрсатиб, бева–бечора, етим-есир, мискин ва муҳтожларга ҳайр эҳсон қилишимиз лозим экан.
Хадичаи Кубро аёл-қизлар ўрта махсус
ислом билим юрти мударрисаси
Мухлиса Қодирова
Бугунги кунда Ўзбекистон зиёрат туризми соҳасида тобора кўзга ташланаётган йўналишга айланмоқда, бунда маънавий мерос, бой тарих ва меҳмондўстликнинг ноёб уйғунлигини тақдим этмоқда.
Буюк алломалар ва авлиёлар замини
Ўзбекистонга зиёратчиларни жалб этадиган энг муҳим омиллардан бири - бу машҳур ислом уламолари, шайхлар, сўфий устозлар ва солиҳ инсонлар билан боғлиқ кўплаб мақбаралар ва зиёратгоҳларнинг мавжудлигидир. Бу ерда буюк Имом ал-Бухорийнинг мақбараси жойлашган. У машҳур “Саҳиҳул Бухорий” ҳадислар тўпламининг муаллифи бўлиб, бу асар аҳамияти жиҳатидан фақат Қуръони каримдан кейинги ўринда туради. Самарқанд яқинида жойлашган унинг мақбараси бутун дунё мусулмонлари учун муҳим зиёратгоҳга айланган.
Бухорода ислом оламининг маънавий ҳаётида муҳим ўрин тутган нақшбандия тариқати асосчиси Баҳоуддин Нақшбанд мақбарасини зиёрат қилиш мумкин. Унинг таълимоти кундалик ҳаётда ботиний покланиш ва ибодат қилишнинг аҳамиятини таъкидлаган бўлиб, Ҳиндистондан то Яқин Шарққача бўлган мусулмонлар тафаккурига чуқур таъсир кўрсатган.
Бундан ташқари, Ўзбекистон Имом ат-Термизий, Имом ал-Мотуридий, Имом Марғузий каби буюк алломаларнинг ватанидир. Уларнинг асарлари диний фалсафа, шариат илми ва ҳадисшуносликнинг пойдеворини ташкил этган. Бу алломаларнинг мақбараларини зиёрат қилиш нафақат маънавий эҳтиром кўрсатиш, балки ислом илмининг илдизларига яқинлашиш имкониятидир.
Маънавий саёҳатлар учун замонавий инфратузилма
Сўнгги йилларда Ўзбекистон раҳбарияти зиёрат туризмини фаол ривожлантириб, ислом мамлакатларидан ташриф буюрадиган меҳмонлар учун инфратузилма ва шароитларни такомиллаштиришга алоҳида эътибор қаратмоқда. Масжид, мақбара, мадраса ва бошқа муқаддас жойлар асл кўринишини сақлаб қолган ҳолда таъмирланмоқда. Уларнинг атрофида қулай шароитлар яратилмоқда: меҳмонхоналар, дам олиш масканлари, қулай транспорт воситалари, араб, инглиз, форс ва бошқа тилларда хизмат кўрсатувчи таржимонлар ҳамда гидлар иштирокидаги саёҳат дастурлари ташкил этилмоқда.
Форс кўрфази мамлакатларидан келган зиёратчилар учун сафар давомидаги барча диний ва маданий жиҳатларни инобатга олган ҳолда махсус зиёрат дастурлари ташкил этилади. Ўзбекистон нафақат оддий саёҳат қилинадиган мамлакат, балки ҳар бир мўмин-мусулмон эҳтиром ва тарихий ворислик руҳини ҳис эта оладиган ҳақиқий маънавий тикланиш марказига айланмоқда.
Маданий ва диний бойликлар
Ўзбекистонга зиёрат қилишнинг ўзига хос жиҳатларидан бири ислом цивилизациясининг маданий мероси билан яқиндан танишиш имкониятидир. Самарқанддаги Регистон, Бухородаги Пои Калон мажмуаси, Хивадаги Ичан-қалъа каби меъморий ансамбллар ўзининг улуғворлиги ва маънавий теранлиги билан кишини ҳайратга солади. Бу ёдгорликлар араб хаттотлиги, геометрик нақшлар, гумбазли меъморчилик ва Шарқ фалсафаси уйғунлашган бой ислом санъатининг ёрқин намунасидир.
Бу ерга зиёрат қилиш нафақат диний саёҳат, балки Самарқанд ва Бухоро ўз аҳамияти жиҳатидан Бағдод, Қоҳира ва Қуртуба билан тенг бўлган Исломнинг Олтин даври тарихига маданий чўмиш ҳисобланади.
Ўзбекистон - Шарқ ва Ғарб ўртасидаги кўприк
Ўзбекистон тарихан цивилизациялар чорраҳасида жойлашган. Бу хусусият кўп миллатли ва кўп конфессияли маданиятнинг ривожланишига туртки бўлди, бу ерда ислом нафақат дин, балки цивилизация бирлигининг асосига айланди. Бугунги кунда республика Шарқ ва Ғарб ўртасида маданий ва маънавий кўприк вазифасини бажаришни давом эттирмоқда.
Бу, айниқса, ҳақиқий маънавий қадриятларга, ҳаёт маъноси ва ички мувозанатни излашга қизиқиш ортиб бораётган замонавий дунёда муҳим аҳамият касб этади. Ўзбекистон ўз меҳмонларига айнан шундай йўлни - меҳр ва ҳурмат билан сақланиб келинаётган буюк исломий мерос билан танишиш орқали илдизларга, ҳақиқатга, Аллоҳга эришиш йўлини таклиф этади.
Араб мамлакатларидан келган мусулмонлар учун Ўзбекистонга қилган сафар шунчаки саёҳат эмас, балки ҳақиқий маънавий кашфиётга айланиши мумкин. Бу ислом тарихининг кам маълум, бироқ улуғвор жойларини ўзлари учун кашф этиш, маҳаллий аҳоли билан мулоқот қилиш, қардошлик, бирдамлик ва исломий ҳамжиҳатлик муҳитига шўнғиш имкониятидир.
Ўзбекистон нафақат исломий меросни сақлаб қолмоқда, балки уни бутун дунё билан баҳам кўрмоқда, одамларни маънавиятни излашга, тарихни ҳурмат қилишга ва мусулмон халқлари ўртасидаги биродарлик алоқаларини мустаҳкамлашга илҳомлантириб келмоқда.
Зиёвуддин Нуриддинов, ЎзА
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 