20 Январ, 2025, 20 Ражаб, 1446
20 Январ, 2025, 20 Ражаб, 1446
“...Сўнгра, шундан кейин қалбларингиз қаттиқ бўлди, улар тошдек ёки тошдан ҳам қаттиқ...” дейилади Бақара сурасининг 74-оятида.
Дунё олимлари кўп йиллардан буён Руминия ҳудудида ақл бовар қилмас ҳодисанинг гувоҳи бўлмоқдалар. Сирли ҳодисанинг сабаби эса ўсувчи тошлардир. Уларни ҳаракатланувчи ёки жонли тошлар, деб ҳам аташади. Ўткир қирралардан мосуво ана шу антиқа тошлар ёмғир ёғиши билан катталаша бошлайди. Қарабсизки, миттигина тошча бир қанча вақт ўтгач, бир неча тонна келадиган йирик тошга айланади.
Тошни ёриб кўрсангиз унинг ичи одатдаги тош таркибидек эмас, балки дарахтларни кесганда кўзга ташланадиган манзарани эслатади. Ғаройиб тошларнинг марказий нуқтаси яққол кўзга ташланади ва уни кўплаб ҳалқалар ўраб олган. Олимларнинг аниқлашларича, тошлар турли хил минерал тузлардан таркиб топган экан.
Фаҳмсиз, фисқу фужурга бой, иймондан айро, ихлосга бепарво, бажараётган хатти-ҳаракатларининг замирини тафаккур қилмайдиган қалблар, Раббимиз билдирганидек, тошдан ҳам қаттиқдир. Дарҳақиқат, раҳматга далолат қилувчи ёмғирлар ҳатто табиатдаги энг қаттиқ жисм ҳисобланган тошларни ҳам ўстиради, юмшатади. Бироқ инсоннинг ҳар лаҳзасига қўшиб тақдим этилган яхшилик қилиш имконияти баъзи қалбларни эритишдан, эгилтиришдан ожиз.
Юқоридаги оят аслида бани исроилга қарата нозил бўлган. Уларга изма-из мўъжизалар кўрсатилгандан сўнг уларнинг раббисига итоатсизлик қилганликлари оқибатида инган. Аммо мазкур оят моҳиятан бутун инсониятга тегишли. Атрофга тийрак назар солсак, кундузнинг кечадан ажраб чиқишида ҳам, қуёш, ой, Ер, юлдузларларнинг ҳаракатларида, инсон шуурининг аралашувисиз содир бўладиган ички аъзоларнинг батартиб фаолиятида ҳам мислсиз мўъжизаларни кузатишимиз мумкин. Кундалик ҳаётимизда, ҳар лаҳзамизда мўъжизаларни кўрмаслик имконидан четда эканмиз, ички ва ташқи оламимизда уларни гўзал суръатда тасдиқлашга интилайлик. Қалб қаттиқлигидан, унинг тошдек ёки тошдан ҳам қаттиқлигидан сақланайлик. Зеро, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам огоҳлантирганларидек: “Одамларнинг Аллоҳдан энг узоғи қалби қаттиғидир” (Имом Термизий ривояти).
Мавжуда АБДУЛЛОҲ қизи
Ал-Кисоий ал-Куфий 119/737 йил Куфада дунёга келган.
Тўлиқ исми: Али ибн Ҳамза ибн Абдуллоҳ ибн Баҳман ибн Файрузм ал-Кисоий ал-Куфий. Имом ал-Кисоий ёшлигида илм ўрганишга жуда интиларди, лекин бошланғич даврда муваффақият қозона олмасди. Бир сафар Қуръонни ёд олишда қийналгач, устозига: “Мен ҳеч нарсани ёдлай олмаяпман, чарчадим”, деди.
Устоз унга сабр қилишни ва Қуръоннинг баракасига ишонишни тавсия қилди. Шундан сўнг, Имом ал-Кисоий сабр билан ҳаракат қилиб, Қуръонни мукаммал ёд олди ва кейинчалик машҳур қироат имомларидан бири бўлди. Бу воқеа сабр ва меҳнатнинг самарасини эслатади.
Ҳаёти: Ал-Кисоий Куфада туғилган ва тилшуносликда ҳам, қироатда ҳам юқори мақомга эга бўлган. Ундан нега «Кисоий» деб ном олганлиги ҳақида сўрашганида у, – "чунки мен ҳажда кисода (кийимда) эҳром боғлаганман", деб жавоб берган экан. У асли форс бўлиб, Бани Асад қабиласининг қулларидан эди.
Илмий фаолияти: Унинг асосий устозлари Ҳамза ал-Куфий ва бошқа йирик қироатчилар бўлган. Бундан ташқари Куфа мактабини асосчиси ҳисобланади.
Муоз ал-Ҳарро ва Абу Жаъфар Руасийларда наҳвдан таҳсил олди. Улар-даги илмларни олиб бўлиб, улардан қониқмай қолгач, Басрага келиб Исо ибн Умар, Абу Амр ибн ал-Ало ва Ал-Халил ибн Аҳмаддан илм ўрганган. Қироатни эса Шўба ибн Ҳажжождан таълим олган.
У зот жуда кўп асарлар ҳам ёзган: "Китаб мухтасар фи ан-наҳв" (Наҳвга оид қисқа бўлган китоб), "Китаб ал-ҳудуд фи ан-наҳв" (Наҳвдаги ҳадлар оид китоб), "Китоб ал-қироат (Қироатга доир китоб)", "Китаб ал-адад (Сонларга доир китоб)", "Китаб ихтилаф ал-адад (Сонларнинг ихтилофига оид китоб)", "Китаб ал-ҳуруф (Ҳарфларга оид китоб)", "Китаб маоний ал-Қуръан (Қуръон маънолари ҳақидаги китоб)" каби кўплаб китоблар ёзган.
Наҳвдан Фарро унинг хос шогирдларидан ҳисобланади.
Кисоий 189/805 йил Рой шаҳрида вафот этган.
Маткаримов Нурмуҳаммад,
Ҳадис илми мактаби ўқитувчиси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа