Кунлардан бир кун Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ансорий саҳобийлардан бирининг боғига кирдилар. Боғнинг салқинроқ бир жойида суви қуриб қолган бир кичикроқ қудуқ бор эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам келиб шу қудуққа муборак оёқларини солиб ўтирдилар. Ортларидан Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу у зотни қидириб келиб, у киши ҳам оёқларини солиб ўтирдилар, кетларидан Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу келиб, худди шундай ўтирдилар. Сўнг Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу келиб қолдилар. Ҳолбуки, у кишига бу қудуқда жой қолмаганлиги учун бошқа жойга ўтирдилар. Аллоҳ таолонинг тақдири билан бу ажралмас уч дўстнинг бир қудуққа оёқларини солиб ўтиришлари ҳикмати уларнинг қабрлари бир жойдалигига боғлиқ бўлди…
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг касалликлари кучайиб кетганидан кейин барча аёлларидан Оиша розияллоҳу анҳонинг уйида қолишга изн сўрадлар. Чунки, Оиша розияллоҳу анҳо аёлларининг ичида энг ёши эдилар. Аёллари рухсат бергач, ўша уйда турдилар ва шу уйда, олтмиш уч ёшларида вафот этдилар. Дафн этилган жойлари ҳам шу уй бўлди.
Маълумки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кейин ўринларига Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу халифа бўлганлар. Абу Бакр розияллоҳу анҳу “Вафот этганимда мени Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг оёқ томонларига дафн этинглар”, деб илтимос қилдилар. Барча бунга рози бўлди. У зот ҳам олтмиш уч ёшларида вафот этдилар ва васият қилган жойларига, Оиша онамизнинг уйи, Набий алайҳиссаломнинг оёқ тарафларига дафн этилдилар.
Вафотларидан кейин ўрниларига Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу халифа бўлдилар. У зот ҳам вафот этсалар, Оиша розияллоҳу анҳодан шу уйга қўйилишга рухсат сўрадилар. Шунда Оиша розияллоҳу анҳо: “Мен бу жойни ўзимга сақлаётган эдим, майли, ўрнимни Умарга бердим” дедилар. Ҳикматни қарангки, Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу ҳам олтмиш уч ёшларида вафот этиб, шу уйга дафн этилдилар. Бу уйда бўш жой қолмаганлиги боис Оиша розияллоҳу анҳо бошқа ерга қўйилдилар.
“Қиёматли дўст – ажралмас”, деб, бекорга айтилмайди. Мана бир минг тўрт юз йилдан ўтибдики, бу уч дўст ҳали ҳам бир уйда, бир жойда, ҳали ҳам биргалар..!
Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг муҳаббати
Буюк саҳобий Абу Бакр розияллоҳу анҳу бундай дейдилар: “Биз ҳижратда эдик. Мен жуда чанқаб турган эдим. Озгина сут олиб келиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга узатдим ва: “Ё Аллоҳнинг Расули, ичиб олинг”, дедим. Расулуллоҳ ичдилар-у, менинг чанқоғим қонди”.
Бу гаплар айнан ҳақиқат. Абу Бакр розияллоҳу анҳу чин дилдан шундай дедилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ичдилар ва Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг чанқоқлари қонди. Бу муҳаббатнинг гўзаллигини ҳис қила оляпсизми? Бу ўзгача, хос бир муҳаббатдир...
Савбон розияллоҳу анҳунинг муҳаббати
Пайғамбар алайҳиссалом дастёрлари Савбон розияллоҳу анҳунинг олдида кун давомида бўлмадилар. Набий алайҳиссалом қайтиб келганларида Савбон розияллоҳу анҳу у зотга қараб: “Эй Аллоҳнинг Расули, мени ёлғиз ташлаб кетдингиз”, деди-да, йиғлаб юборди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Шунга йиғлаяпсанми?” – дедилар. Савбон розияллоҳу анҳу: “Йўқ, Расулуллоҳ! Лекин жаннатда сизнинг ва ўзимнинг мартабамни ёдга олиб қўрқиб кетдим. Аллоҳ таолонинг мана бу ояти эсимга тушди: «Кимда-ким Аллоҳ ва Пайғамбарга итоат этса, ана ўшалар Аллоҳнинг инъомига эришган зотлар, яъни, пайғамбарлар, сиддиқлар, шаҳидлар ва солиҳ кишилар билан биргадирлар. Улар эса энг яхши ҳамроҳлардир»[1]. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Хурсанд бўлавер! Сен ҳам ўзинг муҳаббат қўйганлар билан биргасан”, дедилар.
Савод ибн Ғозийянинг муҳаббати
Савод ибн Ғозийя Уҳуд ғазоти кунида қўшиннинг марказида турарди. Набий алайҳиссалом қўшинга қарата: “Сафларни ростланглар, тўғри туринглар!” – дедилар. Қараб борар эканлар Набий алайҳиссалом Савод розияллоҳу анҳунинг тўғри турмаганини кўриб: “Ростлангин, эй Савод!” – дедилар. Саҳобий: “Хўп”, деди-ю, бироқ тўғирланмасдан тураверди. Пайғамбар алайҳиссалом у томонга яқинлашиб, қўлларидаги мисвоклари билан саҳобийнинг биқинига ниқтаб: “Савод, тўғри тургин!” – дедилар. Савод: “Оғриттингиз, Расулуллоҳ! Аллоҳ таоло сизни ҳақ ила юборган бўлса, энди мен сиздан ўч олишим учун имкон беринг”, деди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом қоринларини очиб: “Қасосингни олвол, Савод”, дедилар. Савод розияллоҳу анҳу эгилиб қоринларини ўпа бошлади ва: “Ё Аллоҳнинг Расули, бугун шаҳидлик кунидир, шунинг учун ҳам охирги онларимда танам сизнинг муборак танангизга тегиб қолишини хоҳладим”, деди.
Жобир ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Минбар ясалмасидан аввал Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам хурмонинг танасига суяниб хутба қилар эдилар. Бир муддат ўтиб, минбар жойлаштирилганидан сўнг Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам минбарга кўтарилдилар. Шунда ўша хурмо танасидан (ёш боладай) ўксик овоз чиқди. Уни, ҳатто биз ҳам эшитдик. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам келдилар-да, унга қўлларини теккиздилар. Зум ўтмай у тинчиб қолди” (Имом Бухорий ривояти).
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Нисо сураси, 69-оят.