Тириклик инсонга Аллоҳ таоло томонидан берилган буюк неъмат экан. Аммо ҳар ким шу неъмат имкониятни ҳар хил тушунар ва ундан турлича фойдаланар экан…
Кимдир ҳаётни яхши еб-ичиш, чиройли либосларда юриш, ҳар бир кунини хурсандчилик билан ўтказишга сарфлайди, ҳаёт мазмунини шу нарсаларда деб билади. Аммо, кимлардир ёшлигиданоқ илмга интилади, меҳнат қилиб ўз ҳаётини қийинчиликлар билан тузади, эзгу ишлар қилиб одамлар орасида яхши ном қолдиришни ўз умрининг мақсади сифатида англайди.
Биз хотирламоқчи бўлган инсон Анвар қори домла Турсунов ҳам ҳаётда ўзидан эзгу ном қолдириб кетдилар. У кишининг олтмиш йиллик умри давомида халқимиз учун қилган хизматлари, одамларга етказган манфаатларининг ҳад –ҳисоби бўлмаса керак.
Мен неча йиллар давомида ёзган шеърларимни тўплаб, бир китоб қилдирмоқчи бўлдим. Ёзганларимнинг кўпи исломий руҳдаги халқ ривоятлари асосидаги шеърлар бўлганлигидан Анвар қори домлага кўрсатишни, у кишидан маслаҳат олишни тавсия қилдилар. Тўғриси, кўп ўйладим.. “У кишига рўбарў бўлиб, ктиобимни бир кўриб беринг десам ”, – десам қандай қабул қилар эканлар?! Рости, бу адабиёт оламининг ўткир билимдони, Навоийдек буюк даҳо асарларининг мҳир тарғиботчиси бўлган инсонга қандай рўбарў бўлиш менга анча қийин бўлди.
Хуллас, бир кун таваккал қилиб устоз шоир Мирза Кенжабекнинг тавсиялари билан “Минор” масжидига бордим.
Анвар қори домла мени очиқ юз билан кутиб олдилар:
– Келинг опа, сизнинг Навоий ҳазратларига атаб ёзган ғазалингиз менга жуда манзур бўлди. “Ҳидоят”даги шеърларингизни ўқиб ижодингиз, ижодкорлигингиздан хурсанд бўлганман. Тўпламингизни қолдириб кетинг, вақт топиб ўқийман. Сизга кейин телефон қиламиз.
Қувончимнинг чеки йўқ эди. Улуарнинг қўнғироқларини кутдим, “келинг” деб ёрдамчилари чорлаган кун хотирамда ўчмас из бўлиб қолди. Домла, шеърлар ёзилган варақларни столга ёйиб қўйган ҳолда бирини ўқиб турардилар. Оппоқ яктак, оқ дўппида янаям нуроний кўринишда эдилар.
– Опа бу еттинчи китобингиз экан-а? Шеърларингиз менга жуда манзур бўлди. Тезроқ чиқаринг китобни. Аёл-қизларимизга жуда фойдали, зикр ва ибрат китоби бўлибди. Оналар китоби бўлибди, – деб кўнглимни тоғдек кўтардилар.
2018 йилнинг апрелида китобни олиб, аввало Анвар қори домлага илиндим. Чунки, “Сабр соҳили ”аталмиш бу китоб домланинг “Сўз боши” лари босилиб чиққан эди..
Китобни қўлларига олиб чеҳралари янада очилиб кетди. Чиройли дуо қилдилар. Халқимиз ичида илмли аёлларимиз, шоираларимиз бундан-да кўпайсин, – дея менга омад тиладилар.
Мана қўлимда ўша “Сабр соҳили” китоби. У ҳозир китобхонлар қўлида, у ҳақида илиқ сўзлар эшитяпман.
Минг афсус, уни қўллаб-қувватлаган, дунё юзини кўришига чорлаган инсон орамизда йўқ. Шунда ўйладим: Дарҳақиқат бу дунё ўткинчи дунё, синовлар олами.
Яшашдан мақсад ҳалол яшаб, ҳалол ишлаб ўз ортимизда яхши ному, эзгуликлар, яхши фарзанду муносиб шогирдлар қолдириш экан. Инсон дунёдан жисман ўтса-да, унинг яхши амаллари умрининг давоми каби яшайверар экан. Марҳум домла Анвар қори Турсуновнинг ёрқин хотираси ҳам шундайлар қаторида йиллар оша яшайверишига ҳеч шубҳа йўқ. Домламизнинг охиратлари обод, руҳлари шод бўлсин! Амин!
Мазмунсиз умрга ачинар кимдир…
Кимдир сукут сақлаб ўтар дунёдан.
Юз йил яшаб битта ниҳол ўстирмай
Кимдир яна умр сўрар Худодан.
Ўткинчи дунёда ҳар бир кунимиз
Ҳаёт китобидан бирта саҳифа.
Яхшилик қилайлик, чунки умримиз –
Номимиз абадий қилгувчи – ўша!
Дилором Каримова
Филология фанлари номзоди, доцент
Юнусобод тумани ҳудуд отинойиси
Ислом даъвати Маккада бошланган даврларда, Умайма бинти Халаф ибн Асъад ибн Оъмир ибн Баёзаъ ал-Хузоийя — иймон нурини қалбида туйган илк аёллардан бири эди. Унинг қалби иймонга очиқ, ҳақиқатни эътироф қилишга тайёр эди. Турмуш ўртоғи – Холид ибн Саид ибн Ос бир кеча ажиб туш кўради: ўзини улкан ва даҳшатли олов четида турганини, отаси уни ўша оловга ташлаётганини кўради, лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам эса уни ушлаб, оловдан қутқараётган экан.
Уйғониб, бу тушни Абу Бакр розияллоҳу анҳуга айтди. У киши унга: “Бу яхшиликнинг аломати. Сен Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга эргаш, у сени жаҳаннамдан қутқаради”, дедилар. Холид шунда Исломни қабул қилди ва бу ҳақда рафиқаси Умаймага айтди. У ҳам, ҳеч иккилланмасдан, Исломни қабул қилди. Шу тариқа улар биринчи мусулмон жуфтликлардан бирига айланди.
Холиднинг отаси унинг мусулмон бўлганини эшитгач, жаҳл қилиб, уни чақиртирди. Уни ҳақоратлади, калтаклади ва уйдан ҳайдади. “Мен сени таом билан таъминламайман!” деди. Холид эса қатъият билан: “Агар сиз бермасангиз, Роббим менга ризқ беради” – деб жавоб берди. Шу заҳоти уйдан ҳайдалди ва бориб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёнида бўлди.
Умайма турмуш ўртоғига содиқлик билан ёрдамчи бўлди. У зулм, қийинчилик ва камбағалликка сабр қилди. Сабр ва имон унинг қалбида мустаҳкам илдиз отган эди.
Ниҳоят, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларга Ҳабашистонга ҳижрат қилишни буюрганларида, Холид ва Умайма илк ҳижрат қилганлардан бўлишди. Улар Ҳабашистонда фарзандли ҳам бўлишди: ўғиллари – Саид ибн Холид ва қизлари – Умма бинти Холид. Қизи кейинчалик “Умму Холид” номи билан машҳур бўлди.
Улар Ҳабашистонда ўн йилдан зиёд вақт мусофирликда яшашди. Кейинчалик Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Амр ибн Умайяни юбориб, уларни икки кема билан қайтардилар. Улар Мадинага қайтиб келганида, Пайғамбаримиз алайҳиссалом Хайбарни фатҳ қилган эдилар. Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ва мусулмонлар билан учрашиб, ажиб шодлик ва таскинга эришдилар.
Холид ибн Саид Умар ибн Хаттоб халифалиги даврида ҳаёт кечирди ва у “Марж ас-Сафар” жангида, ҳижрий 14 санада шаҳид бўлди. Бу хабарни эшитган Умайма онамиз бу мусибатига сабр қилди, юраги оғриқда бўлса ҳам, имони билан тасалли топди. Чунки, Холидни ўлдирган одам кейин Исломни қабул қилиб: “Бу ким эди?. Ундан осмонга чиқаётган нурни кўрдим!” - деган эди.
Умайма бинти Халаф – сабрли, муҳожир, мўмин аёлнинг юксак намунасидир. У умр йўлдошини ислом динида қўллаб-қувватлади, ҳаётининг қувонч ва ташвишли лаҳзаларини бирга ўтказди ва ислом тарихида буюк из қолдирди.
Илёсхон АҲМЕДОВ
тайёрлади.
Мазкур мақола Абу Малик Муҳаммад бин Ҳомид бин Абдулваҳҳобнинг
“Солиҳа аёллар ҳақида 150 қисса” номли асаридан таржима қилинди.