Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Одамлар азонда ва биринчи сафда нима борлигини билганларида эди, унга фақат қуръа ташлаш билан эришишдан бошқа илож бўлмаса, албатта қуръа ташлар эдилар. Таҳжир[1]да нима борлигини билганларида, унда кимўзар қилар эдилар. Хуфтон ва Бомдод намозларида нима борлигини билганларида, эмаклаб бўлса ҳам келган бўлар эдилар” (Имом Бухорий ривояти).
اللَّهُمَّ اجْعَلْ في قَلْبِي نُوراً، وفي لِسانِي نُوراً، وَاجْعَلْ في سَمْعِي نُوراً، وَاجْعَلْ في بَصَري نُوراً، وَاجْعَلْ مِنْ خَلْفِي نُوراً، وَمِنْ أمامي نُوراً، وَاجْعَلْ مِنْ فَوْقي نُوراً وَمِنْ تَحْتِي نُوراً، اللَّهُمَّ أعْطِني نُوراً
“Аллоҳумма, ижъал фий қолбий нурон ва фий лисаний нурон, важъал фий самъии нурон, важъал фий басории нурон, важъал мин холфий нурон ва мин амаамий нурон, важъал мин фавқий нурон ва мин таҳтий нурон. Аллоҳумма аътиний нурон”
“Аллоҳим! Қалбимда нур қилгин, тилимда нур қилгин, қулоғимда нур қилгин, кўзимда нур қилгин, олдимдан нур қилгин, ортимдан нур қилгин, устимдан нур қилгин, остимдан нур қилгин. Аллоҳим, менга нур ато этгин” (Имом Муслим ривояти).
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Иқоматни эшитсангиз, намозга сакинат[2] ва виқор[3] билан юриб келинглар” (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Фақиҳлар масжидга боришда шошмасдан, қадамни яқин-яқин босиб боришнинг суннат эканини айтганлар. Токи юриб борувчининг савоби янада кўп бўлсин.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизларни Аллоҳ у билан хатоларни ўчирадиган, даражотларни кўтарадиган нарсага далолат қилмайинми?” дедилар. Саҳобалар розияллоҳу анҳум: “Айтинг, ё Расулуллоҳ”, дедилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Масжид сари қадамни кўпайтириш” дедилар (Имом Муслим ривояти).
اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ
“Аллоҳумма ифтаҳ лий абваба роҳматик”
“Аллоҳим! Менга раҳматинг эшикларини очгин”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Сизлардан бирортангиз масжидга кирса, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга салом йўлласин ва
“Аллоҳумма мағфир лана зунубана вафтаҳ лана абваба роҳматик”
“Аллоҳим! Менга раҳматинг эшикларини очгин”, десин (Имом Насоий ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Одамлар азонда ва биринчи сафда нима борлигини билганларида эди, унга фақат қуръа ташлаш билан эришишдан бошқа илож йўқ бўлса, албатта қуръа ташлар эдилар”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Бунда ўзгаларга озор бермаслик, ёши катталарни ҳурмат қилиш шарт қилинади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Сизлардан бирортангиз масжидга кирса, икки ракат намоз ўқимасдан ўтирмасин”, деганлар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Агар ўтириб олганидан кейин ёдига тушса, ўша заҳоти туриб, ўқиб олса ҳам бўлади. Аммо макруҳ вақтлар бундан мустасно.
اللَّهُمَّ إني أسألُكَ مِنْ فَضْلِكَ
“Аллоҳумма инний асалука мин фазлик”
“Аллоҳим, фазлингдан сўрайман”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачон бирингиз масжиддан чиқса, “Аллоҳим, фазлингдан сўрайман”, десин» дедилар (Имом Муслим ривояти).
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу айтади: “Масжидга кирганингда аввал ўнг оёқни, чиққанингда аввал чап оёқни босишинг суннатдандир”.
Даврон НУРМУҲАММАД
[1] Намозга эрта келиш.
[2] Оҳиста, хотиржам ҳаракъат қилиш, беҳуда нарсалардан тийилиш.
[3] Кўзни тийиш, овозни кўтармаслик, ҳар тарафга алангламаслик.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳижрий 11-йили муҳаррам ойида Рум юртларига юришга мусулмонлар тайёргарлик кўришини буюрдилар. Қўшин қўмондонлигини эндигина ўн саккиз ёшга кирган Усома ибн Зайдга топширди. Унга Ғазза яқинида жойлашган Балқа ва Дорум қалъаларини олиб, сўнгра Мадинага қайтиш тайинланди.
Аммо ёш йигитнинг қўмондон этиб тайинланиши мунофиқлар ва баъзи мусулмонлар томонидан маъқулланмади. Бу каби гап-сўзлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қарорини ўзгартира олмади.
Биринчидан, Мута жангида отаси Зайддан айрилган ёш Усомага далда бериш учун Расулуллоҳ алайҳиссалом уни қўмондон қилиб тайинладилар ва юборилаётган манзил отаси ўлган жойларга яқин эди.
Иккинчидан, боқий дунёга кетишлари олдидан саҳобаларини ҳар қандай қийинчиликка тайёр туришларини, тайинланган раҳбар буйруғига итоат этиш билангина муваффақиятга эришишлари борасида таълим бердилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ихтилофларга чек қўйиш учун хутба қилиб, мусулмонларни ўз ҳукмдорлари томонидан тайинланган амирларга итоат қилишни буюрдилар.
Расулуллоҳ саллоллоҳу алайҳи васаллам: “Агар сиз унинг тайинланишидан норози бўлсангиз, аввалроқ унинг отасининг тайинланишидан ҳам норози бўлгансиз. Аллоҳга қасамки, Зайд амирликка лойиқ эди ва мен учун энг азиз кишилардан эди ва ҳақиқатан, Усома ҳам мен учун энг азиз кишилардан биридир”.
Оиша розияллоҳу анҳо айтадилар:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Усоманинг бурнини артиб қўймоқчи бўлдилар. Мен у зотга:
«Менга қўйиб беринг, ўша ишни мен қилай», дедим.
«Эй Оиша, унга муҳаббат қилгин! Бас, таъкидлаб айтаманки, мен унга муҳаббат қилурман», дедилар».
Усома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида ўтирган эдим. Бирдан Али билан Аббос келиб, изн сўраб қолишди.
«Эй Аллоҳнинг Расули, Али билан Аббос изн сўрашмоқда», дедим.
«Уларни нима олиб келганини билдингми?» дедилар.
«Билмадим», дедим.
«Аммо мен биламан», дедилар.
Бас, у зот изн бердилар. Улар кирдилар ва:
«Эй Аллоҳнинг Расули, ҳузурингизга аҳлингиздан қай бири сизга энг маҳбуби эканлигини сўрагани келдик», дейишди.
«Фотима бинти Муҳаммад», дедилар.
«У аҳлингиз ҳақида сўрагани келганимиз йўқ», дейишди.
«Аҳлимнинг менга энг маҳбуби, батаҳқиқ, Аллоҳ унга инъом берган ва мен ҳам унга инъом берган шахс, Усома ибн Зайддир», дедилар.
«Сўнгра ким?» дейишди.
«Сўнгра Али ибн Абу Толиб», дедилар.
Шунда Аббос:
«Эй Аллоҳнинг Расули, амакингизни охирига қўйдингизми?» деди.
«Чунки Али ҳижрати ила сендан ўзиб кетган», дедилар».
Усома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам оғирлашиб қолганларида тушдим. Одамлар ҳам Мадинага тушдилар. Мен у зотнинг олдиларига кирдим. Бас, жим бўлиб қолган эканлар. Гапирмадилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қўлларини устимга қўйиб, кўтара бошладилар. У зот мени дуо қилаётганларини билдим» (Имом Термизий ривояти).
ТИИ Ҳадис ва ислом тарихи фанлари кафедраси
катта ўқитувчиси Пўлатхон Каттаев