24 Декабр, 2024, 23 Жумадул сони, 1446
24 Декабр, 2024, 23 Жумадул сони, 1446
Сиз азизларга ўзим гувоҳи бўлган бир воқеани сўзлаб бермоқни ният қилдим. Ушбу воқеадан ҳар бир нарса ниятга боғлиқ эканини англасангиз ажаб эмас. Зеро, мақсад ҳам шу – ибрат ўлароқ сизга баён этиш.
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Фарғона вилояти вакиллиги биноси Ёрмозор шаҳарчасидаги “Уммул Қуро” жоме масжиди ҳудудида жойлашган эди. Ушбу жомега 80 ёшни қоралаб қўйган Абдулло исмли отахон беш маҳал намозга азон чақирадилар. Баъзан кексалик ёки бошқа сабаб билан азон вақти бироз ўтиб қолиб, бошқа одам азон чақирса, хафа бўлар ва ўзларини койир эдилар. Шунда бизга қараб: “Болам, ахир мен азон айтиб, омонатни Эгасига топширишни ният қилганман-да”, дер эдилар.
Қаҳратон қиш. Кўча жуда совуқ. Бундай совуқда масофа босиб масжидга келиш – қари инсон тугул, навқирон йигитга ҳам бироз машаққат туғдиради. Ана шундай совуқда ҳам азон айтиш учун кечикмай тағин деб Абдуллоҳ ота жомега кириб келдилар. Ўша тун камина вакилликда навбатчи эдим. Отахон микрофонларни созлаб азон чақира бошладилар: “Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар. Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар. Ашҳаду ан лаа илааҳа иллаллооҳ”. Азон чақириғига қулоқ солиб турганим боис, калималарни бирин-кетин такрорлаб азон эшитаётган эдим. Орадан бир неча сония ўтса ҳамки, “Ашҳадуан лаа илаҳа иллаллоҳ”дан сўнг ҳеч қандай овоз эшитилмай қолди. Балки овоз кучайтиргич билан боғлиқ муаммо чиқиб қолгандир, деб масжид хонақоси томон ошиқдим. Не кўз билан кўрайки, муаззин отахонимиз, қиблага юзланиб, азон чақираётиб, “Ашҳаду ан лаа илааҳа иллаллооҳ (Кибриёси, буюклиги ва ҳеч кимнинг ибодатига муҳтож бўлмагани ҳолда ибодат қилишга лойиқ Зот Унинг Ўзи эканига гувоҳлик бераман. У Зотнинг ўхшаши, тенги йўқдир) деб, таҳоратли ҳолда, Ўзининг байтида омонатни топширган эдилар... Кўзларимдан тирқираб ёш чиқиб кетди. Ва беихтиёр отахоннинг: “Болам, ахир мен азон айтиб, омонатни Эгасига топширишни ният қилганман-да” деган сўзлари хаёлимдан ўтди. Аллоҳ барчамизга ана шундай гўзал хотимани насиб қилсин, омин!
Буюк Раббимиз Абдуллоҳ отага жаннати Фирдавслардан жой берсин, омин!
Илҳомжон ТОИРОВ
Фарғона вилояти вакиллиги ходими
ЎМИ Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Фақиҳларнинг фиқҳга берган таърифларида «далил» деган сўз борми? Йўқ. Улар фақат мукаллафларнинг амаллари ҳақида гапиришди, ҳукмларнинг мукаллафларга нисбатан жорий бўлиш ҳолатларига эътибор қаратишди. Демак, умумий қилиб айтадиган бўлсак, фиқҳга икки хил таъриф берилди. Бири усулий уламоларнинг таърифи, яъни «Қуръон ва Суннатдан ҳукмларни қай тарзда чиқариб олиш ҳақидаги илм» деган таъриф. Иккинчиси фуқаҳолар берган таъриф бўлиб, унда ҳосил бўлган ҳукмларнинг мукаллафларга қандай жорий қилиниши асосий ўринга қўйилди. Бу ҳукмлар мутлақ мужтаҳидлар тарафидан чиқарилади. Ҳукмни фақат мутлақ мужтаҳид чиқара олади. Ана шу мужтаҳид муайян бир ҳукмни Қуръон ва Суннатдан қандай чиқарганини ўрганиш усул илмининг мавзусидир. Чиқарилган ҳукмни ўзимизга ва жамиятга татбиқ қилиш эса муфтий ва фақиҳларнинг ишидир.
Демак, фиқҳга икки хил қараш мумкин экан: ҳукмни чиқариб олиш ва уни татбиқ қилиш. Бизнинг хатоимиз шуки, ҳукмни ишлаб чиқиш билан уни татбиқ қилиш орасидаги фарқни тушунмаяпмиз. Тушунмаганимиз учун ҳам кераксиз гапларни гапиряпмиз. Биз юқорида айтиб ўтган икки йўналиш – таҳаллул, яъни динга енгил қараш ва ташаддуд, яъни динда ғулувга кетиш йўналишлари ё иккинчи таърифдан бехабар қолишди, ёки унга эътиборсиз қарашди. Улар фақат биринчи таърифни, яъни ҳукмни қай тарзда ишлаб чиқишни изоҳлашди.
«Ҳанафий мазҳабига теран нигоҳ» китобидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа