Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
02 Июл, 2025   |   7 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:10
Қуёш
04:54
Пешин
12:32
Аср
17:42
Шом
20:04
Хуфтон
21:40
Bismillah
02 Июл, 2025, 7 Муҳаррам, 1447

7 саволга 7 жавоб: Мусофирнинг намози

23.03.2018   40484   5 min.
7 саволга 7 жавоб: Мусофирнинг намози

1-савол: Мусофир киши қандай намоз ўқийди? 

Жавоб: Ва алайкум ассалом! Мусофир тўрт ракатлик фарз намозларни икки ракат қилиб ўқийди. Суннат намозлари ўз ҳолида тўрт ракат ўқийди. 

2-савол: Мен Тошкент шаҳрида ўкийман, уйим эса Андижонда. Уйга уч кун ёки кўпроққа қайтсам намозларимни қаср қилиб ўқийманми (15 кундан камроқ тураман лекин ўзимни уйим)? 

Жавоб: Сиз уйингизга борганингизда намозларингизни тўлиқ ўқийсиз. Фақат йўлда кетиш ва келиш чоғида мусофир бўласиз. Шунда намозларингизни қаср қилиб ўқишингиз мумкин. 

3-савол: Мен ҳозир шаҳарда яшайман. Туғилиб, ўсган қишлоғимдаги уйимга борсам муқим ҳисобланаманми? 

Жавоб: Киши ўз шаҳридан (қишлоғидан) кўчиб, бошқа бир шаҳарга (қишлоққа) бориб жойлашса, сўнг сафарга чиқиб ўзининг олдинги яшаган жойига борса ва у ерда ўн беш кун туришни ният қилмаса мусофир ҳисобланади. Намозни қаср ўқийди (“Ҳидоя”). 

4-савол: Мусофирнинг маҳсига масҳ тортиш ҳақида маълумот берсангиз? 

Жавоб: Маҳси таҳорат олингандан сўнг кийилган бўлса, кейинги таҳоратда унга масҳ қилиш мумкин. 

Муғийра ибн Шўъба айтади: “Мен бир кеча Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) билан сафарда эдим. Таҳоратларига идишдан сув қуйиб бердим. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) юзларини, икки билакларини ювдилар, бошларининг тўртдан бирига масҳ тортдилар, кейин мен маҳсиларини ечишда ёрдам бераман, деб уринган эдим, у киши: “Қўявер, мен маҳсимни таҳорат олиб кийганман”, дедилар ва маҳсиларига масҳ тортдилар (Имом Аҳмад, Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари). 

Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Маҳсига масҳ тортиш муддати мусофир учун уч кеча-кундуз, муқимга эса бир кеча-кундуздир”, деганлар (Имом Аҳмад ва Имом Муслим ривоятлари). 

Маҳсига қилинган масҳни тўрт нарса бекор қилади: 

  1. Муддатнинг тугаши.
  2. Жунуб бўлиш.
  3. Маҳсининг ечилиб кетиши, яъни товоннинг чиқиб кетиши.
  4. Оёқнинг кичик уч бармоғи кўринадиган тешик. 

Бундай ҳолатларда маҳсини ечиб, оёқни ювиш лозим бўлади. 

5-савол: Сафарга чиққан одам намоз вақти кириб қолса, автобусда ўтириб намоз ўқиб кетса ҳам бўладими? 

Жавоб: Намоз муҳим ибодат. Шу боис фарз намозларни узрсиз ўтириб ўқиб бўлмайди. Фақат кема, самолёт ва поездда ўтириб ўқишга фатво берилган, автобусда эса мумкин эмас.

 

Қуръони каримда: “Намозни адо этиб бўлганингиздан сўнг, турган, ўтирган ва ёнбошлаган ҳолларингизда (ҳам доим) Аллоҳни ёд этинг! (Ёв хавфидан) хотиржам бўлсангиз, намозни (мукаммал) адо этингиз. Зеро, намоз мўминларга вақти тайин этилган ва (фарз деб) битилгандир” (Нисо, 103), деб буюрилган. 

6-савол: Сафарда ибодатга тегишли ҳукмлар ўзгаради, деб эшитдим. Илтимос, шу ҳақида маълумот берсангиз. 

Жавоб: Динимизда сафар қилиш билан баъзи ибодатларга доир ҳукмлар ўзгаради. Тўрт ракатли фарз намозларни қаср қилинади (икки ракат ўқилади), рўза тутмасликка изн берилади, маҳси муддати уч кунга узаяди, жума, икки ҳайит намозлари ва қурбонлик сўйиш вожиб бўлмайди. Озод аёлларнинг маҳрамсиз йўлга чиқишлари ман этилади (“Аттобия”). 

7-савол: Мен темир йўлда тепловоз ҳайдайман, тепловозда таҳорат олиш имкони қийинроқ. Шунинг учун нам салфетка билан таҳорат қилсам бўладими; 

Бизни ҳар 18 соат дам олганимиздан кейин ишга чақиради. Иш вақтимиз 12 соат. Шу вақтда биз 147 км йўл босамиз, шу масофани босганимизда тўрт ракатли фарз намозларни қаср қилиб ўқиймизми; 

Тепловознинг ичида қиблани аниқ билсак ҳам қиблага қараб ўқишнинг иложи бўлмайди, сабаби техник жиҳозлар жойлашган қиблага қарадим деб ният қилиб ўқиймизми? 

Жавоб: Аввало таҳорат олишнинг имкони бўлмаган вақтда унга таяммум бўлади. Таяммум сув топишнинг имкони бўлмаганида ёки сув билан таҳорат қилиш инсонга зарар қилганида таҳоратга ўриндош бўлади. Сиз бу ҳолда таҳорат олишга имкон қилишингиз керак. 

Сиз айтган масофа сиз босиб ўтадиган йўлнинг бир тарафи бўлса унда сиз мусофир ҳисобланасиз ва ўз шаҳрингизнинг ҳудудидан чиққанингиздан сўнг то уйга қайтгунга қадар тўрт ракатли намозларни икки ракат қилиб ўқийсиз. 

Қиблага юзланишнинг имкони бўлмаса қодир бўлган тарафига қараб намоз ўқийди

ЎМИ Матбуот хизмати

Фиқҳ
Бошқа мақолалар

Буни шукр деб бўладими?

27.06.2025   7320   3 min.
Буни шукр деб бўладими?

Беҳисоб пул ва бойликларни чекиш-ичиш, кайфу сафо учун сарф қилиш – Аллоҳга шукр қилишми?!

Ёшлик даврини зино ва ҳаром ишлар билан ўтказиш – Аллоҳга шукр қилишми?!

Телефон орқали ўзгаларга зарар етказиш, ҳар хил бўлмағур ишларда фойдаланиш – Аллоҳга шукр бўладими?!

Егуликларни чиқинди қутисига ташлаш, уволни билмаслик – Аллоҳга шукр қилишми?!

Закотни ўз вақтида адо этмаслик, садақадан тийилиш – Аллоҳга шукр қилиш деганими?!

Интернетда фойдасиз нарсалар учун вақт ажратиш, вақтни бекорга зое қилиш – Аллоҳнинг берган неъматларига шукр қилишми?!

Ахир Аллоҳ таоло бизларга шукр қилишни ва У Зотнинг фазлини эътироф қилишга буюрган-ку: «Бас, Мени ёд этингиз, (Мен ҳам) сизларни ёд этурман. Менга шукр қилингиз, ношукрчилик қилмангиз!»[1].

Қолаверса, Аллоҳ таоло шукр қилувчиларни азобламаслиги хабарини ҳам берган: «Агар шукр қилсангиз ва иймон келтирсангиз, Аллоҳ сизларни нега азобласин?! Аллоҳ  шукрни қабул этгувчи ва билгувчи Зотдир»[2].

Шукр – Аллоҳ таоло ато этган неъматларнинг давомли бўлишининг гаровидир: «Яна Парвардигорингиз билдирган (бу сўзлар)ни эслангиз: “Қасамки, агар (берган неъматларимга) шукр қилсангиз, албатта, (уларни янада) зиёда қилурман. Борди-ю, ношукрчилик қилсангиз, албатта, азобим (ҳам) жуда қаттиқдир”»[3]. «...Агар шукр қилсангиз (ва иймон келтирсангиз) У Зот сизлар учун  рози бўлур...»[4].

Бу дунёда борлигимизга шукр қилиш – ота-оналаримизга яхшилик қилишимиздадир. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳнинг розилиги – ота-онанинг ризосидадир” [5], деганлар.

Қариндошчилик муносабатларини йўлга қўйиш, улар билан борди-келди қилиш, узилган ришталарни тиклаш ҳам Аллоҳ бизга қариндош, яқинлар бергани неъматининг шукридир. Набий алайҳиссалом бу борада: Ризқида кенгчилик бўлиши, ажали ортга сурилиши кимни хурсанд қилса, қариндошчилик алоқаларини боғласин”, деганлар[6].

Садақа бериш – Аллоҳ бизни мол-дунё билан сийлагани учун шукр қилиш демакдир. Садақа Аллоҳ таолонинг ғазабини ўчиради. Набий алайҳиссалом: “Махфий қилинган садақа Яратганнинг ғазабини ўчиради. Қариндошчилик алоқаларини боғлаш  умрни узайтиради. Яхшилик қилиш ёмон ўлим топишдан асрайди”, [7] деганлар.


Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.

 


[1]  Бақара сураси, 152-оят.
[2]  Нисо сураси, 147-оят.
[3]  Иброҳим сураси, 7-оят.
[4]  Зумар сураси, 7-оят.
[5]  Ибн Ҳиббон ривояти.
[6]  Имом Бухорий ривояти.
[7]  Имом Табароний ривояти.