frontend\widgets\header\Header: Attempt to read property "fajr" on null

Шаръий мусофирнинг жумъа намози

16.03.2018   10856   5 min.
Шаръий мусофирнинг жумъа намози

Шаръий мусофирнинг зиммасига Жумъа фарз бўлмасдан, бошқа кунлардагидек, Пешин намозини ўқиш фарздир. Шунинг учун мусофир бирор шаҳарда ўн беш кун туришни ният қилмаган бўлса, Жумъа фарз бўлмайди. Лекин Жумъа намозида имомлик қилаётган одамга иқтидо қилса, зиммасига фарз бўлган Пешин намози соқит бўлади. Агар ўн беш кундан кўп туришни ният қилган бўлса, унга худди шаҳарликларга фарз бўлганидек, Жумъани ўқиш фарздир.

Юқорида «Мусофирга Жумъа фарз бўлмайди. Лекин Жумъа намозини ўқиётган имомга иқтидо қилса, зиммасига фарз бўлган Пешин намози соқит бўлади», деган эдик. Агар мусофир Жумъа намозида имом бўлиши керак бўлиб қолса, иқтидоси жоиз бўлганидек, имомлиги ҳам жоиздир.

أَنَّ الْمُسَافِرَ لَمَّا الْتَزَمَ الْجُمُعَةَ صَارَتْ وَاجِبَةً عَلَيْهِ، وَلِذَا صَحَّتْ إمَامَتُهُ فِيهَا.

«Мусофир жумъа (намози)ни ўқишни лозим тутса, жумъа уни зиммасига вожибга айланади ва уни имомати саҳиҳ бўлади» (Раддул мухтор).

Агар мусофирлар Жумъа жоиз бўлмаган жойларда «Жумъа қаср билан баробар», деб ўйлаб, Жумъа ўқишса, қайтадан пешин намозини ўқийдилар. 

قُلْتُ أَرَأَيْتَ مُسَافِرًا صَلَّى بِقَوْمٍ مُسَافِرِيْنِ وَنَوَى الْجُمُعَةَ وَنَوَى الْقَوْمُ ذَلِكَ قَاَل لا تُجْزِيهِمْ وَعَلَيْهِمْ أَن يُصَلُّوا الظُّهْرَ قُلْتُ لم قال لأَنَّهُمْ لَمْ يَنْوُوا الظّهْرَ وَ إِنَّمَا نَوَوا الْجُمُعَةَ فَلا تُجْزِيهِمْ مِنَ الْجُمُعَة لأَنَّهُمْ مَعَ غَيْرِ إِمَامٍ فِي غَيْرِ مِصْرَ.

«Мусофир мусофир қавмга имом бўлиб, жумъани ният қилса, қавм ҳам ўшани ният қилса, нима бўлади» дедим. «Жоиз бўлмайди ва пешин намозини ўқишлари лозим бўлади» деди. «Нимга» дедим. «Чунки, пешинни ният қилмай жумъани ният қилдилар ва шу билан бир қаторда мисрдан ташқарида ва имом билан бирга эмаслар» деди» (Мабсут)

Бирор сабаб билан Жумъа намозига иқтидо қилган мусофирнинг намози фосид бўлса, қайта қўшилишга улгурса, «Жумъа» деб қўшилади, улгурмаса, пешин намозини қаср қилиб ўқийди.

Шу ҳолат муқим кишида воқеъ бўлса, айтайлик, мусофир тушган жойида пешинни ўқиб, масжидга келса, жумъа ўқилаётган экан, бунинг ҳукми иккитадир:

  1. Ҳисоблаб кўради: уйидан чиққан вақтда имом жумъа намозидан фориғ бўлган бўлса, унинг ўқиган пешин намози ботил бўлмайди;
  2. Агар ярим йўлга етганида имом жумъа намозидан фориғ бўлган бўлса, пешини ботил бўлади. Шунинг учун пешинни ўқиб, масжидга келса, жумъа намози ўқилаётган бўлса, унга шу заҳоти жумъага қўшилиш вожиб бўлади.

Намоз ботил бўлган ҳолатларда ўша намозни қайта ўқиш зарур бўлиб, аввалги намози нафлга айланади.

Мусофир одам жумъа куни пешинни масжидларда жамоат жумъани ўқиб бўлганидан кейин ўқиши мустаҳаб, олдин ўқиши эса макруҳи танзиҳийдир.

إنْ أَدَّى الظُّهْرَ ثُمَّ سَعَى إلَى الْجُمُعَةِ فَأَدْرَكَهَا مَعَ الْإِمَامِ بَطَلَ ظُهْرُهُ سَوَاءٌ كَانَ مَعْذُورًا كَالْمُسَافِرِ وَالْمَرِيضِ وَالْعَبْدِ أَوْ غَيْرِهِ وَإِنْ لَمْ يُدْرِكْهَا فَإِنْ خَرَجَ مِنْ بَيْتِهِ وَالْإِمَامُ فَرَغَ مِنْهَا لَا يَبْطُلُ إجْمَاعًا وَإِنْ خَرَجَ مِنْ بَيْتِهِ وَالْإِمَامُ فِيهَا فَقَبْلَ أَنْ يَصِلَ إلَيْهِ فَرَغَ مِنْهَا بَطَلَ ظُهْرُهُ عِنْدَ أَبِي حَنِيفَةَ - رَحِمَهُ اللَّهُ تَعَالَى - خِلَافًا لَهُمَا وَإِنْ خَرَجَ لَا يُرِيدُ الْجُمُعَةَ لَا يَبْطُلُ إجْمَاعًا، كَذَا فِي الْكَافِي.وَإِنْ سَعَى إلَى الْجُمُعَةِ وَكَانَ سَعْيُهُ مُقَارِنًا لِفَرَاغِهِ لَا يَبْطُلُ هَكَذَا فِي التَّبْيِينِ

«Пешинни ўқиб, жумъага отланса ва имом билан у (жумъа)ни ўқиса, мусофир, касал, қул ва шу кабилар сингари узурли бўлса ҳам (ўқиган) пешин намози ботил бўлади. Агар етиб келмаса, яъни (ҳисоблаб қараса) уйидан чиққанида имом жумъани ўқиб бўлган бўлса, ижмоан (ўқиган пешин намози) ботил бўлмайди. Агар уйдан чиққанида имом ун (жумъа намози)да бўлса ва (имомга) етиб келишидан олдин (имом) у (жумъа)ни тугатса, иккалаларига хилоф ўлароқ Абу Ҳанифа раҳматуллоҳ наздиларида (ўқиган) пешн (намоз)и ботил бўлади. Агар уйдан жумъани ният қилмай чиқса, ижмоан ўқиган пешини ботил бўлмайди. «Кофий»да шундай дейилган. Жумъага отланаётган вақтда (имом жумъани) тугатса, ўқиган пешини ботил бўлмайди. «Табйийн»да шундай дейилган» (Мабсут).

Жумъа ўқиладиган жойларда жумъа куни пешинни жамоат бўлиб ўқиш эса мусофир учун макруҳи таҳримийдир.

(وَكُرِهَ) تَحْرِيْمًا (لِمَعْذُورٍ وَمَسْجُونٍ) وَمُسَافِرٍ (أَدَاءُ ظُهْرٍ بِجَمَاعَةٍ فِي مِصْرٍ) قَبْلَ الْجُمُعَةِ وَبَعْدَهَا.

«Мусофир, маҳкум ва узурли кишилар жумъадан олдин ёки кейин шаҳарда жамоат билан пешин ўқишлари макруҳи таҳримийдир» (Раддул мухтор).

 

Манба: Fiqh.uz

ЎМИ Матбуот хизмати

Фиқҳ
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Ахборот тарқатиш ва журналистнинг 6 одоби

27.06.2024   9076   2 min.
Ахборот тарқатиш ва журналистнинг 6 одоби

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Биринчидан, тарқатилаётган ҳар бир маълумот ва ахборот инсонлар манфаатига хизмат қиладиган яхши сўз бўлиши лозим. 

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "Аллоҳ яхши сўзга қандай мисол келтирганини кўрмайсанми? У худди бир яхши дарахтга ўхшайдир. Унинг асли собит турадир. Шохлари эса, осмонда. Робби изни ила ҳар доим меваларини бериб турадир" (Иброҳим сураси, 24-25 – оятлар).

 

Иккинчидан, турли фаҳш ва беҳаё маълумотларни, бўхтон, ёлғон ҳамда миш-миш хабарларни тарқатишдан эҳтиёт бўлиш шарт.

Аллоҳ таоло бундай огоҳлантиради: "...фаҳш ишлар тарқалишини яхши кўрадиганларга бу дунёю охиратда аламли азоб бордир" (Нур сураси, 19-оят).

 

Учинчидан, тарқатилаётган ҳар қандай хабар ёки маълумот учун Қиёмат куни жавоб беришни ҳамда "Китобат ҳам хитобат кабидир (ёзиш – гапириш каби)", деган қоидани унутмаслик керак.

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "Бугунги кунда уларнинг оғизларига муҳр урамиз. Нима касб қилганларини Бизга қўллари сўзлар ва оёқлари гувоҳлик берур" (Ёсин сураси, 65-оят).

Имом Шофиъий айтадилар: "Вафот этмайдиган ёзувчи йўқ. Аммо унинг қўллари ёзган нарсалар неча йиллар ўтсада сақланиб қолади. Шундай экан, Қиёматда кўрганингизда хурсанд бўладиган нарсадан бошқа ҳеч нарса ёзманг!”.

 

Тўртинчидан, ҳар бир ахборотнинг ишончли эканини текшириб, кейин тарқатиш.

Аллоҳ таоло шунга буюради: "Эй, иймон келтирганлар! Агар фосиқ хабар келтирса, аниқлаб кўринглар, бир қавмга билмасдан мусийбат етказиб қўйиб, қилганингизга надомат чекувчи бўлманглар” (Ҳужурот сураси, 6-оят).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Бир кишининг ёлғончи бўлиши учун эшитган нарсасини гапиравериши кифоя қилади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).

 

Бешинчидан, муаллифлик ҳуқуқига амал қилиш. Ўзгаларнинг меҳнатини кўчириб, ўзлаштириб олмаслик.

Имом Шофиъий раҳимаҳуллоҳ: "Менга бу сўзни фалончи айтган”, деб айтувчисини аниқ шаклда гапирган киши ҳақиқий марддир”, деганлар.

Абдул Фаттоҳ Абу Ғудда айтадилар: "Жумла ёки сўзни нақл қилувчига нисбат бериш омонатдир”.

 

Олтинчидан, ҳар бир касб эгаси ўз мутахассислиги доирасида ахборот ёки маълумот тарқатиши лозим. Билими етмаган, мутахассислиги бўлмаган хабарни тарқатмаслик керак.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қачон иш ўз аҳлидан бошқага топширилса, қиёматни кутавер", деганлар (Имом Бухорий ривояти).

Даврон НУРМУҲАММАД

Мақолалар