Буюк Британияга сафар қилган мамлакатимизнинг етакчи исломшунос ва шарқшунос олимларидан иборат делегация Лондон шаҳрида жойлашган Ислом маданияти марказида учрашув ўтказди.
ЎзА хабарига кўра, тадбирда Буюк Британиянинг Лордлар палатаси аъзоси, лорд Муҳаммад Илтаф Шайх, Ислом маданияти маркази директори доктор Аҳмад Дубаён ва ислом маданияти марказининг илмий ходимлари иштирок этди.
Лондондаги Ислом маданияти маркази нафақат Буюк Британия, балки бутун Европадаги энг йирик маданий-маърифий муассасалардан бири ҳисобланади. Марказда ислом динини илм-маърифат орқали тарғиб этиш, жаҳолатнинг муқаддас динимизга буткул ёт эканини илмий далиллар асосида тушунтиришга алоҳида эътибор берилади. Бу ерда яҳудий, насроний ва бошқа дин вакиллари ҳам маъруза ва кўргазмалар билан қатнашиб, диний бағрикенглик ғояларини тарғиб этадилар.
Учрашув қатнашчиларига Ўзбекистонда ижтимоий-иқтисодий ўзгаришлар, диний-маърифий соҳадаги туб ислоҳотлар ҳақида батафсил маълумот берилди. Таъкидлангандек, Ўзбекистонда ўз фаолиятини бошлаган Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Ўзбекистон Ислом академияси, Мир Араб олий мадрасаси каби янги тузилмалар муқаддас динимизнинг асл ғояларини ўрганиш, буюк алломаларимиз, азиз авлиёларимиз илмий меросини чуқур тадқиқ этиш, жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш имконини беради.
Ислом маданияти маркази директори доктор Аҳмад Дубаён Ўзбекистонда амалга оширилган ишларнинг аҳамиятига тўхталиб, жумладан, бундай деди: “Ўзбекистон ҳамиша бизнинг ёдимизда. Имом Бухорий, Имом Термизийдек буюк зотлар ўзбек заминида тарбия топган. Имом Бухорийнинг асарлари бўлмаганида бугун бизнинг марказларимиз ҳам бўлмас эди. Биз ҳамиша бу улуғ зотлар ҳаққига дуо қиламиз. Ўзбекистоннинг зиёрат туризми соҳасидаги салоҳияти жуда ҳам юқори. Яқин орада Хитойдан то Америкагача – бутун дунё мусулмонлари Ўзбекистонга оқиб келади”.
Учрашувда Ислом маданияти марказида Самарқанд, Бухоро, Хива каби қадимий ва бетакрор шаҳарлар, ноёб тарихий обидалар ҳақида фотокўргазма, буюк алломаларимиз ҳаёти ва илмий мероси ҳақида маърузалар ташкил этиш юзасидан келишувга эришилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Ал-Кисоий ал-Куфий 119/737 йил Куфада дунёга келган.
Тўлиқ исми: Али ибн Ҳамза ибн Абдуллоҳ ибн Баҳман ибн Файрузм ал-Кисоий ал-Куфий. Имом ал-Кисоий ёшлигида илм ўрганишга жуда интиларди, лекин бошланғич даврда муваффақият қозона олмасди. Бир сафар Қуръонни ёд олишда қийналгач, устозига: “Мен ҳеч нарсани ёдлай олмаяпман, чарчадим”, деди.
Устоз унга сабр қилишни ва Қуръоннинг баракасига ишонишни тавсия қилди. Шундан сўнг, Имом ал-Кисоий сабр билан ҳаракат қилиб, Қуръонни мукаммал ёд олди ва кейинчалик машҳур қироат имомларидан бири бўлди. Бу воқеа сабр ва меҳнатнинг самарасини эслатади.
Ҳаёти: Ал-Кисоий Куфада туғилган ва тилшуносликда ҳам, қироатда ҳам юқори мақомга эга бўлган. Ундан нега «Кисоий» деб ном олганлиги ҳақида сўрашганида у, – "чунки мен ҳажда кисода (кийимда) эҳром боғлаганман", деб жавоб берган экан. У асли форс бўлиб, Бани Асад қабиласининг қулларидан эди.
Илмий фаолияти: Унинг асосий устозлари Ҳамза ал-Куфий ва бошқа йирик қироатчилар бўлган. Бундан ташқари Куфа мактабини асосчиси ҳисобланади.
Муоз ал-Ҳарро ва Абу Жаъфар Руасийларда наҳвдан таҳсил олди. Улар-даги илмларни олиб бўлиб, улардан қониқмай қолгач, Басрага келиб Исо ибн Умар, Абу Амр ибн ал-Ало ва Ал-Халил ибн Аҳмаддан илм ўрганган. Қироатни эса Шўба ибн Ҳажжождан таълим олган.
У зот жуда кўп асарлар ҳам ёзган: "Китаб мухтасар фи ан-наҳв" (Наҳвга оид қисқа бўлган китоб), "Китаб ал-ҳудуд фи ан-наҳв" (Наҳвдаги ҳадлар оид китоб), "Китоб ал-қироат (Қироатга доир китоб)", "Китаб ал-адад (Сонларга доир китоб)", "Китаб ихтилаф ал-адад (Сонларнинг ихтилофига оид китоб)", "Китаб ал-ҳуруф (Ҳарфларга оид китоб)", "Китаб маоний ал-Қуръан (Қуръон маънолари ҳақидаги китоб)" каби кўплаб китоблар ёзган.
Наҳвдан Фарро унинг хос шогирдларидан ҳисобланади.
Кисоий 189/805 йил Рой шаҳрида вафот этган.
Маткаримов Нурмуҳаммад,
Ҳадис илми мактаби ўқитувчиси.