Buyuk Britaniyaga safar qilgan mamlakatimizning yetakchi islomshunos va sharqshunos olimlaridan iborat delegatsiya London shahrida joylashgan Islom madaniyati markazida uchrashuv o‘tkazdi.
O‘zA xabariga ko‘ra, tadbirda Buyuk Britaniyaning Lordlar palatasi a’zosi, lord Muhammad Iltaf Shayx, Islom madaniyati markazi direktori doktor Ahmad Dubayon va islom madaniyati markazining ilmiy xodimlari ishtirok etdi.
Londondagi Islom madaniyati markazi nafaqat Buyuk Britaniya, balki butun Yevropadagi eng yirik madaniy-ma’rifiy muassasalardan biri hisoblanadi. Markazda islom dinini ilm-ma’rifat orqali targ‘ib etish, jaholatning muqaddas dinimizga butkul yot ekanini ilmiy dalillar asosida tushuntirishga alohida e’tibor beriladi. Bu yerda yahudiy, nasroniy va boshqa din vakillari ham ma’ruza va ko‘rgazmalar bilan qatnashib, diniy bag‘rikenglik g‘oyalarini targ‘ib etadilar.
Uchrashuv qatnashchilariga O‘zbekistonda ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlar, diniy-ma’rifiy sohadagi tub islohotlar haqida batafsil ma’lumot berildi. Ta’kidlangandek, O‘zbekistonda o‘z faoliyatini boshlagan Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, O‘zbekiston Islom akademiyasi, Mir Arab oliy madrasasi kabi yangi tuzilmalar muqaddas dinimizning asl g‘oyalarini o‘rganish, buyuk allomalarimiz, aziz avliyolarimiz ilmiy merosini chuqur tadqiq etish, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish imkonini beradi.
Islom madaniyati markazi direktori doktor Ahmad Dubayon O‘zbekistonda amalga oshirilgan ishlarning ahamiyatiga to‘xtalib, jumladan, bunday dedi: “O‘zbekiston hamisha bizning yodimizda. Imom Buxoriy, Imom Termiziydek buyuk zotlar o‘zbek zaminida tarbiya topgan. Imom Buxoriyning asarlari bo‘lmaganida bugun bizning markazlarimiz ham bo‘lmas edi. Biz hamisha bu ulug‘ zotlar haqqiga duo qilamiz. O‘zbekistonning ziyorat turizmi sohasidagi salohiyati juda ham yuqori. Yaqin orada Xitoydan to Amerikagacha – butun dunyo musulmonlari O‘zbekistonga oqib keladi”.
Uchrashuvda Islom madaniyati markazida Samarqand, Buxoro, Xiva kabi qadimiy va betakror shaharlar, noyob tarixiy obidalar haqida fotoko‘rgazma, buyuk allomalarimiz hayoti va ilmiy merosi haqida ma’ruzalar tashkil etish yuzasidan kelishuvga erishildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.
To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.
Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.
Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan.
U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv" (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan.
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi.
Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.
Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.