18 Март, 2025, 18 Рамазон, 1446
18 Март, 2025, 18 Рамазон, 1446
Фото: ЎзА
Ўзбекистон Президентининг Олий Мажлисга Мурожаатномасида инсон ҳуқуқлари бузилишининг олдини олиш мақсадида барча вақтинча сақлаш ва тергов ҳибсхоналари, махсус қабулхоналар, маъмурий қамоқни ўташ жойлари, жазони ижро этиш муассасаларини видеокузатув мосламалари билан жиҳозлаш бўйича аниқ вазифалар белгилаб берилди. Бу ҳақда Ички ишлар вазири Пўлат Бобожонов ЎзА мухбири билан суҳбатида маълум қилди.
Белгиланган вазифалар доирасида жазони ижро этиш тизими фаолияти тубдан такомиллаштирилмоқда. Жазони ижро этиш муассасаларида маҳкумлар ётоқхоналари, ёрдамчи бинолар бугунги кун талаблари асосида қайта қурилиб, зарур жиҳозлар билан тўлиқ таъминланди.
Жазони ижро этиш соҳасини халқаро стандартларга мослаштиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Тошкент шаҳридаги 1-тергов ҳибсхонасининг янги бинога кўчирилгани бу борада муҳим қадам бўлди. Тошкент вилояти Зангиота туманида янгидан қурилган замонавий тергов ҳибсхонасида барча шарт-шароитлар мавжуд бўлиб, ошхона, кутубхона, ювиниш хонаси ва бошқа маиший хизмат кўрсатиш хоналари зарур жиҳозлар билан таъминланган.
Жазони ижро этиш муассасаларида маҳкумларни ижтимоий-фойдали меҳнатга жалб этиш амалиёти йўлга қўйилган. Муассасалар ҳузурида давлат унитар корхоналари ташкил этилди. Бундан кўзланган мақсад маҳкумларни меҳнатга жалб этиш орқали тарбиялаш, уларда касбий кўникмаларни шакллантириш ва олинаётган даромадни қамоқда сақланаётган шахслар шароитини янада яхшилашга йўналтиришдир. Жазони ижро этиш муассасалари ишлаб чиқариш корхоналари томонидан 2017 йил мобайнида 123,2 миллиард сўмлик маҳсулот ишлаб чиқарилди.
Президентнинг 2017 йил 6 декабрдаги «Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси қабул қилинганлигининг 25 йиллиги муносабати билан афв этиш тўғрисида»ги фармонига асосан жазони ижро этиш муассасаларида жазо муддатини ўтаётган, чин кўнгилдан пушаймон бўлган, жиноятни билиб-билмай содир этган, тузалиш йўлига қатъий ўтган 2700 нафар маҳкум афв этилди. Мазкур фармон ижроси тўлиқ таъминланди.
2017 йил давомида инсонпарварлик тамойили асосида жазони ижро этиш муассасаларида жазо муддатини ўтаётган 1932 маҳкум озодликка чиқарилди, 8835 маҳкум манзил-колонияларига ўтказилди, 9462 маҳкумнинг жазоси енгилроғи билан алмаштирилди.
Тергов ҳибсхоналари, вақтинча сақлаш ҳибсхоналари, махсус қабулхоналар, маъмурий қамоқни ўташ жойлари, жазони ижро этиш муассасаларида сақланаётган шахслар устидан узлуксиз назоратни олиб бориш мақсадида мазкур муассасалар видеокузатув воситалари билан таъминланмоқда. Жорий йилнинг 1 март кунига қадар ушбу муассасаларда видеокузатув мосламаларини ўрнатиш ишлари тўлиқ тугалланади.
Президент топшириғига асосан турли диний оқимларга бошқалар таъсирида ёки ёшлик қилиб, оқибатини билмасдан кириб қолганларнинг «пушаймонлик аризалари»ни ўрганиш амалиёти йўлга қўйилди. Диний экстремистик оқимларга кирганларнинг ҳар бирига нисбатан мавжуд ҳужжатлар дин уламолари, яқинлари, қўни-қўшни ва қариндош уруғлари, маҳалла аҳли фикрини инобатга олган ҳолда ўрганилмоқда. Шу асосда тегишли комиссия томонидан хулосалар қабул қилинмоқда. Бунинг натижасида ўтган йилнинг ўзида 18 мингдан ортиқ шахс махсус ҳисобдан чиқарилди.
Манба: https://daryo.uz
ФИТР САДАҚАСИ НИМА УЧУН БЕРИЛАДИ?
Фитр садақаси – рўзадан чиқиш муносабати билан бериладиган садақа. У Рамазон ойида беҳуда гап-сўзлар, қилинган хато ва камчиликларни ювиш ҳамда камбағал, мискинлар, етим ва бечораларнинг очликларини кетказиш мақсадида жорий қилинган.
Имом Вакиъ ибн Жарроҳ раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Фитр садақаси – саҳв саждасига ўхшайди. Намознинг вожиб амали тарк бўлганда, саҳв саждаси билан намоз тўғрилангандек, фитр садақаси ҳам рўзанинг камчиликларини тўлдиради”.
Ҳанафий мазҳабида фитр садақаси вожиб амал ҳисобланади.
ҚАЧОН БЕРИЛИШИ КЕРАК?
Фитр садақасини рамазон ҳайити куни тонг отгандан яъни бомдод намозининг вақти киргандан бошлаб ҳайит намозига чиқишдан олдинги вақтга қадар бериш вожиб. Рамазон ойи бошланиши билан берилса ҳам бўлади.
Аммо ҳайит намозидан кейинга қолдирмаслик керак. Агарда киши фитр садақасини ҳайит намозигача бера олмаса, намоздан кейин беради, лекин савоби рамазон ойида берганчалик бўлмайди, аммо бериши шарт. Яъни уни беролмай қолган киши зиммасида фитр садақасини бериш вожиб бўлиб қолаверади.
КИМЛАР БЕРИШИ КЕРАК?
Хур, нисоб миқдоридаги мулкка эга бўлган (фитр садақасининг нисобида молнинг ўсувчи бўлиши эътиборга олинмайди) мусулмон эркак ва аёлнинг зиммасига фитр садақасини бериш вожиб бўлади. Нисоб миқдоридаги мулкка эга киши балоғатга етмаган болалари номидан фитр садақасини бериши вожиб.
Киши аёли ва балоғатга етган фарзандлари учун фитр садақасини бериши вожиб эмас, балки уларнинг ўзлари бериши мақсадга мувофиқ саналади. Аммо балоғатга етган фарзандлари ва аёли учун улар айтишмаса ҳам, фитр садақасини берса, улар зиммасидан фитр садақаси соқит бўлади.
Ҳайит кечаси туғилган чақалоқ учун ҳам отаси фитр садақа бериши вожиб бўлади. Ҳомила ва ҳайит кунидан олдин вафот этганлар учун эса вожиб бўлмайди.
КИМЛАРГА БЕРИЛАДИ?
Фитр садақаси мусулмон камбағал-мискинларга берилади. “Фатавои Ҳиндия” китобида келтирилишича, фитрни беришда энг афзали, аввало, (камбағал) ака-ука, опа-сингиллар ҳисобланади. Сўнгра уларнинг фарзандлари. Улардан кейин амаки-аммалар, сўнгра уларнинг фарзандлари. Тоға-холалар ва уларнинг фарзандлари сўнг юқоридагилардан ташқари қариндошлар. Улардан кейин қўшнилар, касбдошлар, кейин ҳамшаҳарлар ёки қишлоқдошлар ҳақли ҳисобланади.
КИМЛАРГА БЕРИЛМАЙДИ?
Фитр садақаси нисоб миқдорича моли бўлган бой кишига, ўзининг ота-онаси, бобо-момосига, ўзининг ўғил-қизларига ва уларнинг фарзандларига, эр-хотин бир-бирига бериш мумкин эмас.
Шунингдек, ғайридинга, фосиққа, гуноҳ ва маъсиятга, шунингдек мусулмонларга зарар келтирадиган ҳар қандай ишларга сарфлайдиган кимсаларга берилмайди.
Фитр садақасини муҳтожларнинг қўлларига қийматини бериш жоиз. Бу пуллар масжид қурилиши, умумий хайрия ишлари учун берилиши мумкин эмас.
РЎЗА ТУТМАГАНЛАР ҲАМ ФИТР САДАҚАСИНИ БЕРАДИМИ?
Бирор узр сабабли рўза тута олмаганлар ҳам ўзлари ёки улар номидан нафақа бериши керак бўлган одам фитр садақасини бериши керак.
ФИТР САДАҚАСИ ҚАНЧА МИҚДОРДА БЕРИЛАДИ?
2025 йил учун ҳар бир жон бошига фитр садақасининг миқдори:
Ҳар ким ўз имкониятига қараб ушбу тўрт маҳсулотнинг хоҳлаган бир туридан фитр садақасини берса кифоя.
Эслатма! Фитр садақаси қийматлари Тошкент шаҳар бозорларидаги нархга асосан белгиланган бўлиб, ҳар бир вилоят ўз бозорларидаги нархга қараб фитр садақасини белгилайди.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа