Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
14 Июн, 2025   |   18 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:04
Қуёш
04:49
Пешин
12:28
Аср
17:39
Шом
20:01
Хуфтон
21:39
Bismillah
14 Июн, 2025, 18 Зулҳижжа, 1446

Бир шингил узум воқеаси

23.11.2017   7434   3 min.
Бир шингил узум воқеаси

Абдуллоҳ ибн Буср розияллоҳу анҳу бундай ривоят қилади: “Онам бир бош узумни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга элтиб беришимни буюрдилар. Мен эса уни йўлда еб қўйдим. Кейинроқ онам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни    учратиб қолиб, у зотдан: “Абдуллоҳ сизга бир бош узумни элтиб бердими?” деб сўраб қолдилар. У зот: “Йўқ”, деб жавоб бердилар. Кейинчалик, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қачон мени учратиб қолсалар: “Хиёнат, хиёнат!” дер эдилар”.

Улуғ мутафаккир Муҳаммад Ҳусайн ушбу ривоятни қуйидагича шарҳлаган: “Расулуллоҳ соллаллоҳу  алайҳи васаллам болани айблаш ниятида эмас, шунчаки ҳазил йўли билан унинг эътиборини омонатга хиёнат қилмасликка қаратганлар. Расулуллоҳнинг соллаллоҳу алайҳи васаллам бу сўзни икки марта такрорлагани эса хатога йўл қўйган болани келгусида бундан эҳтиёт бўлишни эслатиш учун бўлган. Чунки Абдуллоҳ ибн Буср ёш бола бўлганлар”.

Бир бош узум воқеаси Абдуллоҳ ибн Буср разияллоҳу анҳуга бир умрлик сабоқ бўлди.  У зот шу воқеадан кейин омонатга жиддий қарайдиган  бўлдилар. Баьзиларга  ўхшаб  “Ёш бола-да, егиси келган бўлса, егандир-да, шунга ота гўри қозихонами!” демаслик керак.  Ота-она гоҳида    фарзандини  синаб  кўриш учун  қўлига  бирор  омонат  бериб  ”фалончига олиб бор”, деб синаб кўриши керак. Бу синов бир эмас, балки бир неча  марта такрорланиши  зарур.  Ана шундай  синовлардан муваффақиятли ўтгандан кейингина болага ишонса бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг одобларини қарангки, шу болага танбеҳ  бермадилар, балки “хиёнат хиёнат” деб қўйишларининг ўзи Абдуллоҳ учун ҳар қандай тарбиядан таъсирлироқ бир ҳолатни юзага келтириб чиқарганки,  натижада, Абдуллоҳ ибн Буср розияллоҳу анҳу бир умр Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ана шу сўзларини эслаб юрганлар ва унга амал қилганлар. Ҳаттоки Пайғамбаримиз  соллаллоҳу  алайҳи  васалламнинг  дуоларига  сазовор  бўлганлар.  Абдуллоҳ  ибни  Буср розияллоҳу  анҳу  ривоят қилади: “Отам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни уйга  меҳмон бўлишга таклиф  қилдилар. У зот таклифга  жавобан келдилар. Отам онамдан: “Бирор  егулик  борми?” деб сўрадилар. Онам эса: “Ҳа” деб  данаги олинган  хурмони олиб келди. Икковлари уни  едилар. Кейин эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам  дуо қилдилар. Сўнгра менга  илтифот қилиб  қўллари  ила  бошимни  силаб  туриб  ҳаққимга  дуо  қилдилар-да:  “Бу бола  бир аср  яшайди”,  дедилар.

Ҳақиқатан,  Абдуллоҳ ибни  Буср  розияллоҳ  анҳу мазкур  дуонинг  шарофати ила  роппа-роса бир аср  яшадилар ва “ Шомнинг  баракаси” деган  номга  сазовор  бўлдилар. Ушбу ҳадиси  шарифдан  келиб чиқиб устозлар “Боланинг бошини силаб туриб дуо  қилиш  суннати  набавиядир”, дейдилар. Ушбу суннатга амал қилиш доимо ўзининг ижобий  самарасини бериб келган. Ота-боболаримиз ушбу суннатга  шу даражада этибор берганларки, натижада,  урфимизнинг  ажралмас бир  қисмига  айланиб  кетган.  Лекин, афсуски,  кўплаб суннатлар  каби  ушбу суннат  ҳам  охирги  даврларда  унутилиб  бораяпти. Балки  шунинг  учундир,  ёшлар  ўртасида  жиноят, талон-тарож  қилиш, майда  безориликлар ва яна қандайдир  нохушликлар  кўпайиб  бораяпти.  Аслида эса биз писанд  қилмаётган биргина  суннатнинг  ортида  қанчадан-қанча ҳикматлар ва  манфаатлар  бор. Шунинг  учун  ҳам  ота- она,  фарзандлар  тарбиясига  бепарво  бўлмасдан  мазкур  суннатга амал  қилмоғи  керак. Ҳозир  айнан шунинг  фурсатидир. Чунки ҳозир биз  Пайғамбаримиз  солаллоҳу  алайҳи  васаллам  таваллуд  топган  ойда  турибмиз. Барчамизга  бу  ой муборак  ва  хайрли  бўлсин!

Исҳоқжон  Бегматов,

ЎМИ масжидлар бўлими ходими 

Мақолалар
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Эр-хотиннинг ярашуви шайтон бўйнини синдирар

12.06.2025   4490   5 min.
Эр-хотиннинг ярашуви  шайтон бўйнини синдирар

Оила – инсон ҳаётидаги маънавий суянч, ижтимоий тартиб, насл давомийлигини таъминловчи қўрғон ва меҳр-муҳаббат масканидир.


Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади: “Унинг аломатларидан (яна бири) – сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратгани ва ўртангизда иноқ­лик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир” (Рум сураси, 21-оят).


Бу оят оила қуришнинг илоҳий ҳикматга эга эканини, эр-хотин муносабатида муҳаб­бат ва меҳр-шафқат асосий омил бўлишини англатади.


Ислом никоҳни фақат шахсий хоҳиш эмас, балки маънавий, ахлоқий ва ижтимоий мажбурият сифатида қабул қилган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Никоҳ ме­­нинг суннатимдир. Ким суннатимдан юз ўгирса, мендан эмас”, деганлар (Муттафақун алайҳ).


Бу ҳадисга кўра, никоҳ мусулмон ҳаёти­даги ибодат ҳисобланади. Унинг асосий мақсадлари нафсни ҳалол йўл билан қон­дириш, наслий поклик, фарзанд тарбияси ва жамият бар­қарорлигини таъминлашдир.


Исломда эр ва хотиннинг вазифалари бир-бирини тўлдирувчи хусусиятга эга. Аллоҳ таоло эркакни масъулиятли раҳбар, аёлни эса оила мустаҳкамлигини таъминловчи қилиб яратган: “Эркаклар хотинлар устидан (оила бошлиғи сифатида доимий) қоим турувчилардир. Сабаб – Аллоҳ уларнинг айримлари (эркаклар)ни айримлари (аёллар)дан (баъзи хусусиятларда) ортиқ қилгани ва (эркаклар ўз оиласига) ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришларидир” (Нисо сураси, 34-оят).


Эркак аёлдан баъзи хусусиятларда ортиқ қилиб яратилганида бир неча ҳикматлар бор. Муфассир уламолар, жумладан, қуйидаги шаръий нуқтаи назардан эркакларга хос хусусиятларни қайд этишган: пайғамбарлик, жисмоний куч-қувват, оила нафақасига масъуллик, ақлу идрок, хотира ва тафаккурнинг зиёдалиги, имом-хатиблик, муаззинлик, жамоат билан намоз ўқиш, жума намозининг вожиб бўлиши, ташриқ такбирини айтиш, жангларда қатнашиш, тўлиқ гувоҳлик, талоқ бериш ҳуқуқига эга бўлиш, оиланинг унга нисбат берилиши, намоз ва рўзани узрсиз адо этиш кабилар.


Шу жиҳатларни ҳисобга олиб, аёл киши эрига нисбатан итоатли, ҳамиятли ва иффатли бўлиб, оила тотувлиги йўлида доимий ҳаракатда бўлиши жуда матлуб ишдир.


Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сизларнинг энг яхшиларингиз ўз аҳлига яхшилик қилувчиларингиздир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).


Эркак оила бошлиғи сифатида адолатли, ғамхўр ва меҳрибон бўлиши керак. У ўз аёли ва фарзандларининг эҳтиёжларини таъминлаб, уларни тўғри йўлга бошлаши лозим.


Хотиннинг вазифалари – оилада соғлом муҳит яратиш, эрга итоат ва унинг шаънини асраш. У оила тинч­лиги ва фаровонлиги учун интилиши, эрига вафодор бўлиб, фарзандлар тарбиясида фидо­йилик кўрсатиши лозим.


Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: “Улар сизларнинг либосингиз, сизлар уларга либоссиз” (Бақара сураси, 187-оят).


Бу оят никоҳдаги жуфт­ларнинг бир-бирига муҳтож­лиги ва улар ўртасидаги яқин­ликни таърифлайди.


Никоҳ фақатгина икки инсоннинг эмас, балки оилалар ва жамиятнинг ҳам масъулиятидир. Кўп ҳолларда ота-оналар, қариндошлар ва жамиятнинг қўллаб-қувватлаши никоҳнинг мустаҳкамлигида муҳим аҳамият касб этади.


Бугунги кунда кўпчилик оилавий муаммолар учинчи томонларнинг (қайнона-қайнота, яқинлар, дўстлар) чуқур ва номуносиб аралашуви оқи­батида келиб чиқмоқда. Ҳар бир инсон ўзига тегишли чегарани билиши зарур.


Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Одамларнинг аразлашганларини яраштириб қўйиш нафл намоз ўқишдан ва нафл рўза тутишдан кўра савоблироқдир”, деганлар (Имом Табароний ривояти).


Ота-оналар, қариндошлар – ёшлар ҳаё­тига раҳбар сифатида керакли маслаҳат берадилар, аммо уларнинг шахсий муносабатларига бефарқ ёки ортиқча аралашиш – оилавий муҳитни бузиши, ўртадаги муҳаббатни сўндириши мумкин.


Кўпинча оилада ота-она ва фарзандлар, оиланинг бош­қа аъзолари орасида ҳам турли келишмовчилик бўлиб туради. Арзимаган сабаб-баҳоналар билан тинч хонадонлар можаролар масканига айланади. Бир-бирига яқин, қадрдон, қариндошлар ўртасида меҳр-оқибат кўтарилади.


Кечира олиш – гўзал фа­зилат, ди­нимизда мақталган сифатлардан. Бир қарашда оний ютқа­зишдай кўринган кечира олиш катта можароларнинг олдини олади, ғалабани таъминлайди. “Эр-хотиннинг уриши – дока рўмолнинг қуриши” деганларидай, икки ошуфта қалбнинг арази узоққа бормаслиги кундай равшан.


Сал ихтилоф чиқдими, бир томон дарров муроса-келишув йўлини кўриши керак. Бир томоннинг ақл-идрок билан иш тутиши шайтоннинг бўйнини синдириб, катта можароларнинг олдини олади.


Жорий йилнинг биринчи чорагида вилоят имом-хатиблари, отинойилари 838 та ана шундай низоми оилани яраштиришиб, ёшларнинг бахтли ҳаёт кечиришига сабабчи бўлдилар.


Хулоса шуки, Ислом оилага юксак мақом берган, уни жамиятнинг юраги деб баҳолаган. Биз оят ва ҳадислар асосида шу муқаддас неъматни асраш, мус­таҳкамлаш ва ёшларга тўғри етказиш йўлида жиддий ҳаракат қилишимиз керак.


Убайдуллоҳ АБДУЛЛАЕВ,

Фарғона вилояти бош имом-хатиби

"Ҳидоят" журналининг 5-сонидан олинди 

 

 

Мақолалар