Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
13 Феврал, 2025   |   14 Шаъбон, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:01
Қуёш
07:21
Пешин
12:42
Аср
16:12
Шом
17:57
Хуфтон
19:11
Bismillah
13 Феврал, 2025, 14 Шаъбон, 1446

Сажда – Раббимизга қурбат, танамизга даво

29.06.2017   5802   6 min.
Сажда – Раббимизга қурбат, танамизга даво

Бугун Рамазон байрамининг учинчи куни. Фараҳли саҳарликлар, шодиёна ифторликлар, тароватли таровеҳлар, хамтлар, қадр кечалари, дуолар,.. ўн бир ойда қайтиш шарти билан биздан узоқлашди. Ваъдалашган вақтда  Рамазон-ку қайтади. Аммо биз-чи, муборак ойни кейинги йилда ҳам кутиб олиш қай бирларимизга насиб этади. Раббимиз ўша кунга сафимизни камайтирмасин, иншааллоҳ! дея  доимо қўлимизни дуога очиб ёлвориб турибмиз.

Не бахтки, шундай ажойиб ойдан биз мискин бандалар ҳам насибамизни олиб қолайлик деган илинжда саъй-ҳаракатлар қилдик, камини меҳрибон Парвардигоримизнинг Ўзи тўлдирсин.

Савобталаб кишиларимиз Шаввол ойида ҳам олти кун рўза тутиб қўйиш ниятида шу кунларда ниятли бўлиб юрибди. Аллоҳ зиёда қилсин!

 Парвардигоримизнинг меҳрибончилигини қарангки, бизга буюрган ибодатлари эвазига икки дунёмиз учун саодат бериш билан бирга, танамизга ҳам сиҳат етказиб қўйибди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам умматларига ўз суннатлари ила ана шу фойдаларни янада зиёда қилганлар.

Рўза тутиш ва таровеҳ намозини ўқишнинг фойдалари ҳақида Рамазон ойида анча нарсани ўрганиб олдик. Ҳурмати баланд олимларимиз Шаввол ойининг рўзаси ҳақида ҳам тушунчалар бердилар. Биз эса ушбу мўъжаз машқимизда намозимиздаги муҳим нуқта – сажда ҳақида сўз юритиб сиз билан имонлашмоқни ният қилдик.

Сажда бу – намоз ўқиётган банданинг Аллоҳ таолога энг яқин бўлган вақти. Саждага борганда биз ерга яқинлашгандек бўлсак-да, аслида Раббимизнинг раҳматига ва мағфиратига яқинлашган бўламиз. Аллоҳнинг раҳмати қамраб олувчидир. Шу жиҳатдан, олдинроқ айтганимиздек, намоздан асосий мақсад руҳият билан боғлиқ ҳодиса бўлса-да, бундан инсоннинг танасининг саломатлиги учун ҳам жуда кўп фойдалар бор. Ҳадисларда “Намоз – барча хасталиклар давосидир”; “Банда саждага борган вақтида Аллоҳга энг яқин келган бўлади”, дейилган.

Қуръони каримда сажда ҳақида: “Эй имон келтирганлар! Рукуъ қилингиз, сажда қилингиз ва Раббингизга ибодат қилиб эзгу иш қилингиз – шоядки нажот топсангиз!” (Ҳаж сурасининг 77-ояти). “...Бас, кимки Парвардигори билан мулоқотда бўлишдан умидвор бўлса, у ҳолда эзгу амал қилсин ва Парвардигорига ибодат қилишда ҳеч кимни (Унга) шерик қилмасин!” (Каҳф сурасининг 110-ояти), деб марҳамат қилинган.

Саждага бепарво бўлмасликнинг қанчалик муҳим экани ҳадиси шарифда қуйидагича таъкидланган: “Аллоҳ таоло банданинг руку ва саждаси комил бўлмаган намозига боқмайди” (Имом Аҳмад ривояти). “Агар инсон намозининг руку ва саждасини жойига келтирса, намоз ўша одамга: “Сен мени асраганинг каби Аллоҳ ҳам сени асрасин!”, дейди. Кейин намоз юқорига олиб чиқиб кетилади (қабул бўлади). Агар одам намозда руку ва саждани жой қўя олмаса, намоз унга: “Сен мени вайрон қилганинг каби Аллоҳ ҳам сени вайрон қилсин”, дейди. Кейин намоз латтага ўхшатиб ғижимланиб ўша одамнинг бетига қараб отиб юборилади”. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи  васаллам: “Руку ва саждани мукаммал қилинг. Энг бемаза ўғри бу – ўзининг намозига ўғрилик қиладиган ўғридир”, дедилар. Саҳобалар: “Ё Аллоҳнинг Расули намоздан нимани ўғирлаш мумкин?”, деб сўрадилар. Расули Акрам: “Қачонки одам намоз ўқиганда руку ва саждасини ўрнига келтирмаса, ана ўша унинг ўғирлиги бўлади”, дедилар.

Инсон саждага борган вақтида хавотир ва сиқилишлардан енгил тортиб тинчланади. Шу ҳолатида  хотиржамлик ва осойишталикни ҳис қилади.  Сажда – инсоннинг мияси юрагидан пастга келадиган ажойиб ҳолати. Шу вазиятда мияга қон ва кислород одатдагидан кўпроқ келиб, мия зарурий моддалар билан тўйинади. Натижада хотира, кўриш ва эшитиш қобилияти кучаяди ҳамда бошқа қобилиятлар эшиги очилади. Ҳар доим намоз ўқиб юрган кишиларнинг иродаси мустаҳкам бўлади. Уларнинг руҳий касалликларга ва бош оғриқларига қарши иммунитети кучли бўлади. Саждага бориш бўйин мушаклари учун ёқимли ва фойдали машқ ҳисобланади. Сиз сажда ҳрлатида, айниқса, саждадан бош кўтарганда бўйин мушакларингизнинг зўриққандек бўлганини ҳис қиласиз. Намозхонлар бўйин қисмидаги миалгия (мушаклар уюшиши) ёки бўйин спондилезасидан (суякларнинг нотўғри ривожланиши) камроқ азият чекади. Чунки намоздаги доимий машқлар натижасида бўйин мушаклари кучли ва қувватли бўлади.

Саждага бориш ва ундан туриш белдаги мушакларни ҳам мустаҳкам қилади. Шу боисдан муттасил намоз ўқиб юрадиган кишиларда бел оғриғи бошқаларга нисбатан камроқ учрайди.

Сажда – инсоннинг танасида пайдо бўладиган электромагнит нурланишни камайтирувчи жуда яхши восита. Олимлар ернинг тортиш кучи инсон саждага борган вақтда унинг танасидаги жамики нур ва тўлқинларни тортиб олишини аниқлади. Мусулмонлар бир кунги намозларида 64 марта саждага боради. Бунинг ҳар бири уларга хурсандчилик, саломатлик, хотиржамлик, энг муҳими, Аллоҳ таолога  яқинлик туйғусини бахшида этади.

Донишманд оқсоқоллардан бири масжидга ҳар сафар намозга келганда бошқа-бошқа ерга ўтирар эди. У кишидан ҳадеб жойини алмаштираверишининг сабабини сўрашганида, “Қиёматда бошим саждага теккан жойлар гувоҳлик берганда улар кўпроқ бўлсин деган умидда шундаЙ қиляпман”, деб жавоб берган эди (Аллоҳ таоло раҳматига олган бўлсин). Унинг ана шу жавобининг ўзи ҳам сажда қилишнинг фойдаси жуда катта эканига далолат қилади.

Буюк Раббимиз барчамизнинг манглайимизни сажда нурлари билан мунаввар қилиб, имону ихлос ила қилган саждаларимиз шарофатидан икки дунёмизни обод айласин.

Дамин ЖУМАҚУЛ

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Мавлоно Румий маърифати

10.02.2025   3726   6 min.
Мавлоно Румий маърифати

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Денгиз тўлқинлари устида пайдо бўладиган кўпиклар, мажоз ва ҳақиқат тарзида гўзал ва мукаммал ифодалар билан баён этилади. Инсон фақат кўпикларни томоша қилиш билан кифояланиб қолмаслиги керак, балки, денгизнинг қудратига диққат қилмоғи, ўз кўнглини денгиз қилмоғи керак. Фақат кўпикларни кўриб, аммо денгизни кўрмайдиган зоҳирий фикр ва нигоҳ билан эмас, балки кўпикларнинг сири ва айланишига сабаб бўлган денгизни кўрадиган дил кўзи билан боқмоғи керак инсон. Чунончи, ҳазрати Мавлоно айтадилар:

«Эй бу (тариқат) йўл(и)ни қадамба-қадам босмоққа қарор қилган инсон! Сен ҳали хомнинг хомисан, хомнинг хомисан, хомнинг хомисан!

Тегирмон тошининг айланишини кўрдингми, кел, (бу тошни айлантирган) ариқ сувини ҳам кўргил, ахир!

Тупроқни кўрдингки, (тўзон бўлиб) ҳавога кўтарилди. Энди бу тупроқ, тўзон орасидаги шамолни ҳам кўргил!

Фикр қозонларининг қайнаганини кўрдингми, бас, (бу фикр қозонларини қайнатган) олов ичидаги ҳушга – онгу идрокка ҳам назар қил!

Ҳақ таоло Айюб алайҳиссаломга икром-эҳсонларини сўзлаган маҳалда: «Мен сенинг ҳар бир тола сочингга сабр бердим!» деди.

Огоҳ бўл, сабрингга бунча маҳлиё бўлма, сабрни кўрдингми, сабрни берган Зотни ҳам кўргил!

Қачонки дулоб, яъни қудуқдан сув чиқарадиган чиғир ёки чархпалакнинг айланганини кўрсанг, бошингни ташқарига чиқариб, миробни – сувнинг амирини ҳам кўргил!

Сен кўряпман, деб айтасан, лекин сен кўрган нарсалар (ул яширин қудратнинг) ошкор бўлган аломатлари, холос

Сен денгиз юзидаги кўпиклар ҳаракатини кўрдингми, қисқаси, ҳайратларга тушиб, денгизнинг ўзига ҳам боқ!»

 

Денгиз ва кўпик ташбеҳлари

Мавлоно айтадилар: «Кимки кўпикни кўрса, у сирини сўзловчи бўлади. Ким денгизни кўрса, у ҳайрон бўлади – улуғ қудратни ҳис этади, улуғ чексизликни кўради».

Кимки кўпикни кўрса, у ниятини ошкор этиб, ҳаммага ёяди, Кимки денгизни кўрса, дилини денгиз қилади. Кимки кўпикни кўрса, у саноқни касб қилади, бирнинг ёнига бошқа сонларни қўшади, ким денгизни кўрса, у ихтиёрсиз бўлади – бор инон-ихтиёридан воз кечади.

Кимки кўпикни кўрса, у кўпикдек кўпирган киши бўлади, кимки денгизни кўрса, у соф ва холис бўлади. Ким кўпикни кўрса, кўпик уни пайкор қилади, жангу жадал, кураш ва муборазага, баҳсу мунозара, қасд ва иродага бошлайди. Кимки денгизни кўрса, денгиз уни юксалтиради, уни ошиқ қилиб, дор остига олиб боради.

 

Ким денгиз кўрса, бўлур осуда ул !..

Ким кўпикни кўрса, ўша билан маст бўлади, ким денгизни кўрса, «Ҳув» зикрига ғарқ бўлади. Ким кўпикни кўрса, у сўз бошлайди, гапга машғул бўлади, кимки денгизни кўрса, унда «мо»ву «ман»дан, «биз» ва «мен» деган сўздан, манманлик ва мақтанчоқликдан асар қолмайди.

Ким кўпикни кўрса, у беҳуда бўлади, иши ва сўзи пуч ва бефойда бўлади, ким денгизни кўрса, у осуда бўлади, тинч, сокин хотиржам ва теран фикрли бўлади.

Ким кўпикни кўрса, сир гўён бўлур,
Ким денгизни кўрса, ул ҳайрон бўлур!

Ким кўпик кўрса, ният ифшо қилур,
Кимки дарё кўрса, дил дарё қилур.

Ким кўпик кўрса, саноқ бирлан у бор,
Ким денгиз кўрса, бўлур беихтиёр!

Ким кўпик кўрса, кўпирган кас бўлур,
Ким денгизни кўрса, соф, холис бўлур.

Ким кўпик кўрса, ани пайкор қилур,
Ким денгиз кўрса, ани бар дор қилур! [2]

Ким кўпикни кўрса, анга маст бўлур,
Ким денгизни кўрса, «Ҳув»га ғарқ бўлур.

Ким кўпикни кўрса, ул бошлар сухан,
Ким денгизни кўрса, қолмас «мо ву ман».

Ким кўпик кўрса, бўлур беҳуда ул,
Ким денгиз кўрса, бўлур осуда ул !..

 (5-дафтар, 2899–2911-байтлар).


1 Пайкор – жангу жадал, мубориза, кураш; баҳсу мунозара; қасд, ирода.
Бар дор қилмоқ – икки маънода (сўз ўйини): 1) бошини дорга элтмоқ. 2) кўтармоқ, юксалтирмоқ.


Кўпикни кўрганлар саноққа асир

Ҳазрати Мавлоно Жалолуддин Муҳаммад Румий-Балхий ушбу:

Ким кўпик кўрса, саноқ бирлан у бор,
Ким денгиз кўрса, бўлур беихтиёр, –

сатрлари орқали айтадиларки, фақат кўпикни кўриб, денгизни кўрмайдиган инсон адад ва саноққа асирдир ва адад андишдир, яъни фақат ададни – сон-саноқни фикр қилиш билан оворадир.

«Маснавий» байтларининг энг гўзалларидан бирининг маъноси будир: «Кимки денгизни кўрса, Аллоҳ таолонинг сунъи-санъатига ҳайронлар қолади ва беихтиёр бўлади».

Аллоҳ берган жузъий ихтиёрга ишорат қилиш орқали Мавлоно инсониятга айтадилар: «Бутун куч-қувват ва таъсир Аллоҳдандир», лоязол, яъни абадий, сўнгсиз бўлмиш Ҳақ таолонинг азамати-улуғлиги ва қудратига тан бериш билан одамзод ўз озодлиги, иродаси ва ихтиёрини буюк яратган Зотнинг тасарруфига топширади, бу азамат ва қудратни идрок этиш билан ихтиёрсиз бўлади. Чунончи, ҳазрати Мавлоно мазкур байтларда айтадилар:

Ким кўпикни кўрса, анга маст бўлур,
Ким денгизни кўрса, «Ҳув»га ғарқ бўлур!

Яъни Аллоҳ таолонинг азамати, қудратига ғарқ бўлади. Денгиз мавжларининг сири-моҳиятига ва Аллоҳ таолонинг сунъи, қудрати, азамати-улуғлигига тан берган киши охир-оқибатда абадий осудаликка эришади. Чунончи: «Ким денгиз кўрса, бўлур осуда ул!..»...

Мирзо Кенжабек