(Республика имом-хатибларининг“Ижтимоий-маънавий
муҳитни соғломлаштириш” анжумани шарафига)
Бу ватанда шарафдадир барча инсон,
Адолатдир ҳар бир ишда олий мезон,
Эгилса бош, қилич кесмас – бизга аён,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Амир Темур сўзларини тумор қилган,
Кечиримлик одатини шиор қилган,
Ҳаққонийлик тамойилин ҳамкор қилган-
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Бағрикенгдир, бағри гулу райҳон диёр,
Ҳар бир қонун инсон учун бунда дастёр,
Амнистия акти эрур эзгу қарор,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Давлатимиз раҳбаридан бу ташаббус,
Соғлом муҳит ичра ҳаёт сурса улус,
Гуноҳкорлар узрин айтур қилиб афсус,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Ҳар бир фарзанд юрти учун содиқ ўғлон,
Ватанфуруш номин олмоқ қандай ёмон,
Ота каби талабчан-у меҳри уммон,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Соғлом фикр, теран нигоҳ, эзгу ғоя,
Мустақиллик келажакка зўр сармоя,
Чин инсонга сололмагай шубҳа соя,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Қанча-қанча адашганлар бўлиб шодон,
Қадам ташлар бугун соғлом ҳаёт томон,
Улар бошин рағбат ила силар ҳар он,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Имом-хатиб, уламолар бир тану жон,
Тарғиботу ташвиқотда илғор чаққон,
Анжуманнинг бош мавзуси бу жараён,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Зиёлилар оммасидир бугун якдил,
Мулоқотда очилади ҳар қулфи дил,
Қонун, виждон амрига эш бўлган оқил,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Билиб-билмай адашганлар билди бугун,
Ёт оқимлар касофатдир дунё учун,
Сарф этишар эзгуликка энди кучин,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Ижтимоий ҳам маънавий муҳит соғлом,
Бунёдкорлик, ҳурфикрлик эзгу мақом,
Бобомерос ҳикматлардан сўйлаб калом,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Ёшлигидан зурёдимиз бўлсин огоҳ,
Уни йўлдан оздирмасин турфа гумроҳ,
Аммо, авф бор – ғўрлик сабаб қилса гуноҳ,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Шу ватандир паноҳимиз, она замин,
Биздан фарздир асли поклаш рух оламин,
Керак бўлса тутиб меҳрин жон малҳамин,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Кичик хато қилса - кечмоқ каттадан фарз,
Тўғри йўлга қайтмоқлик ҳам сабоқ, бир дарс,
Бошин эгиб адашганлар қилганда арз,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Тараққиёт сари қадам бу анжуман,
Ибратларга тўла олам бу анжуман,
Кўнгилларни ёритган шамъ бу анжуман,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Ўзбекистон – осойишта –тиниқ осмон,
Истиқлолдан яшнаётган сўлим бўстон,
Масъул эрур ватан учун ҳар тирик жон,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
Абдулаҳад анжуманда шоду хуррам,
Ёш авлодга ёрқин камол тилар ҳар дам,
Тараққиёт, савоб йўлдан ташлар қадам,
Ер юзида тимсоли йўқ нодир эл бу,
Адашганни кечирмоққа қодир эл бу!
2017 йил.
Абдулаҳад қори ШАҲРИХОНИЙ,
Бўз тумани бош имом-хатиби.
Оила – инсон ҳаётидаги маънавий суянч, ижтимоий тартиб, насл давомийлигини таъминловчи қўрғон ва меҳр-муҳаббат масканидир.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда марҳамат қилади: “Унинг аломатларидан (яна бири) – сизлар (нафсни қондириш жиҳатидан) таскин топишингиз учун ўзларингиздан жуфтлар яратгани ва ўртангизда иноқлик ва меҳрибонлик пайдо қилганидир. Албатта, бунда тафаккур қиладиган кишилар учун аломатлар бордир” (Рум сураси, 21-оят).
Бу оят оила қуришнинг илоҳий ҳикматга эга эканини, эр-хотин муносабатида муҳаббат ва меҳр-шафқат асосий омил бўлишини англатади.
Ислом никоҳни фақат шахсий хоҳиш эмас, балки маънавий, ахлоқий ва ижтимоий мажбурият сифатида қабул қилган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Никоҳ менинг суннатимдир. Ким суннатимдан юз ўгирса, мендан эмас”, деганлар (Муттафақун алайҳ).
Бу ҳадисга кўра, никоҳ мусулмон ҳаётидаги ибодат ҳисобланади. Унинг асосий мақсадлари нафсни ҳалол йўл билан қондириш, наслий поклик, фарзанд тарбияси ва жамият барқарорлигини таъминлашдир.
Исломда эр ва хотиннинг вазифалари бир-бирини тўлдирувчи хусусиятга эга. Аллоҳ таоло эркакни масъулиятли раҳбар, аёлни эса оила мустаҳкамлигини таъминловчи қилиб яратган: “Эркаклар хотинлар устидан (оила бошлиғи сифатида доимий) қоим турувчилардир. Сабаб – Аллоҳ уларнинг айримлари (эркаклар)ни айримлари (аёллар)дан (баъзи хусусиятларда) ортиқ қилгани ва (эркаклар ўз оиласига) ўз мол-мулкларидан сарф қилиб туришларидир” (Нисо сураси, 34-оят).
Эркак аёлдан баъзи хусусиятларда ортиқ қилиб яратилганида бир неча ҳикматлар бор. Муфассир уламолар, жумладан, қуйидаги шаръий нуқтаи назардан эркакларга хос хусусиятларни қайд этишган: пайғамбарлик, жисмоний куч-қувват, оила нафақасига масъуллик, ақлу идрок, хотира ва тафаккурнинг зиёдалиги, имом-хатиблик, муаззинлик, жамоат билан намоз ўқиш, жума намозининг вожиб бўлиши, ташриқ такбирини айтиш, жангларда қатнашиш, тўлиқ гувоҳлик, талоқ бериш ҳуқуқига эга бўлиш, оиланинг унга нисбат берилиши, намоз ва рўзани узрсиз адо этиш кабилар.
Шу жиҳатларни ҳисобга олиб, аёл киши эрига нисбатан итоатли, ҳамиятли ва иффатли бўлиб, оила тотувлиги йўлида доимий ҳаракатда бўлиши жуда матлуб ишдир.
Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сизларнинг энг яхшиларингиз ўз аҳлига яхшилик қилувчиларингиздир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).
Эркак оила бошлиғи сифатида адолатли, ғамхўр ва меҳрибон бўлиши керак. У ўз аёли ва фарзандларининг эҳтиёжларини таъминлаб, уларни тўғри йўлга бошлаши лозим.
Хотиннинг вазифалари – оилада соғлом муҳит яратиш, эрга итоат ва унинг шаънини асраш. У оила тинчлиги ва фаровонлиги учун интилиши, эрига вафодор бўлиб, фарзандлар тарбиясида фидойилик кўрсатиши лозим.
Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: “Улар сизларнинг либосингиз, сизлар уларга либоссиз” (Бақара сураси, 187-оят).
Бу оят никоҳдаги жуфтларнинг бир-бирига муҳтожлиги ва улар ўртасидаги яқинликни таърифлайди.
Никоҳ фақатгина икки инсоннинг эмас, балки оилалар ва жамиятнинг ҳам масъулиятидир. Кўп ҳолларда ота-оналар, қариндошлар ва жамиятнинг қўллаб-қувватлаши никоҳнинг мустаҳкамлигида муҳим аҳамият касб этади.
Бугунги кунда кўпчилик оилавий муаммолар учинчи томонларнинг (қайнона-қайнота, яқинлар, дўстлар) чуқур ва номуносиб аралашуви оқибатида келиб чиқмоқда. Ҳар бир инсон ўзига тегишли чегарани билиши зарур.
Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Одамларнинг аразлашганларини яраштириб қўйиш нафл намоз ўқишдан ва нафл рўза тутишдан кўра савоблироқдир”, деганлар (Имом Табароний ривояти).
Ота-оналар, қариндошлар – ёшлар ҳаётига раҳбар сифатида керакли маслаҳат берадилар, аммо уларнинг шахсий муносабатларига бефарқ ёки ортиқча аралашиш – оилавий муҳитни бузиши, ўртадаги муҳаббатни сўндириши мумкин.
Кўпинча оилада ота-она ва фарзандлар, оиланинг бошқа аъзолари орасида ҳам турли келишмовчилик бўлиб туради. Арзимаган сабаб-баҳоналар билан тинч хонадонлар можаролар масканига айланади. Бир-бирига яқин, қадрдон, қариндошлар ўртасида меҳр-оқибат кўтарилади.
Кечира олиш – гўзал фазилат, динимизда мақталган сифатлардан. Бир қарашда оний ютқазишдай кўринган кечира олиш катта можароларнинг олдини олади, ғалабани таъминлайди. “Эр-хотиннинг уриши – дока рўмолнинг қуриши” деганларидай, икки ошуфта қалбнинг арази узоққа бормаслиги кундай равшан.
Сал ихтилоф чиқдими, бир томон дарров муроса-келишув йўлини кўриши керак. Бир томоннинг ақл-идрок билан иш тутиши шайтоннинг бўйнини синдириб, катта можароларнинг олдини олади.
Жорий йилнинг биринчи чорагида вилоят имом-хатиблари, отинойилари 838 та ана шундай низоми оилани яраштиришиб, ёшларнинг бахтли ҳаёт кечиришига сабабчи бўлдилар.
Хулоса шуки, Ислом оилага юксак мақом берган, уни жамиятнинг юраги деб баҳолаган. Биз оят ва ҳадислар асосида шу муқаддас неъматни асраш, мустаҳкамлаш ва ёшларга тўғри етказиш йўлида жиддий ҳаракат қилишимиз керак.
Убайдуллоҳ АБДУЛЛАЕВ,
Фарғона вилояти бош имом-хатиби
"Ҳидоят" журналининг 5-сонидан олинди