17 Март, 2025, 17 Рамазон, 1446
17 Март, 2025, 17 Рамазон, 1446
Аллоҳга беадад шукрлар бўлсин, муборак Рамазон ойини барчамиз тинчлик-хотиржамликда ўтказиб келаётирмиз.
“Рамазон” сўзи беш ҳарфдан иборат. Унинг ҳар бир ҳарфига уламолар шундай маъно берганлар: “ро” – “раҳмат”, “мим” – “мағфират”, “зод” – “зимонун лилжаннат” (жаннатга кириш учун кафолат), “алиф” – “аманун минаннар” (дўзахдан омонлик), “нун” – “нурун миналлоҳ” (Аллоҳдан нур) маъноларини англатади. Ушбу фикрни Имом Термизий ривоят қилинган: “Рамазоннинг аввали раҳмат, ўртаси мағфират, охири дўзахдан озодлик кунларидир”, ҳадиси шарифи ҳам қувватлайди. Яъни: “ро” ҳарфи рамазоннинг аввали бўлган раҳмат кунларига, “мим” ўртадаги мағфират кунларига, “зод” ва “алиф” ҳарфлари охиридаги “дўзахдан озод бўлиш” кунларига, “нун” ҳарфи эса бутун рамазоннинг натижасида ҳосил бўладиган нурга далолат қилади.
Бу ойнинг дастлабки ўн куни – “раҳмат” даҳасида рўйи заминга Аллоҳнинг раҳмати ёғилади. Яратганнинг ўзи қодир қилганича рўза тутиб, таровеҳ намозларини адо этамиз.
Иккинчи ўн кунлиги – “мағфират” даҳасида холис ният билан рўза тутган бандаларнинг олдинги қилган гуноҳлари кечирилади, дейилган.
Охирги ўн кунлиги эса “Итқун минан-нийрон”, яна “Қадр даҳаси” ҳам дейилади. Ким Рамазон ойининг рўзасини пок ният билан тутган бўлса, у бандага Аллоҳ ваъда қилган ажрларини ато этгай. Рамазон ҳайити куни эса Аллоҳ таоло Рамазон рўзасини тутган, таровеҳ намозларини ўқиган, Қадр кечасини бедор ўтказган бандаларига Ўзи тайёрлаб қўйган мукофотларни кўпайтириб берадиган кундир.
Бу ойда имон-эътиқод билан қилинадиган дуолар мустажоб бўлади. Чунки муборак ойда Аллоҳ таоло бандаларига осмон эшикларини очиб, ҳар бир дуо қилгувчининг дуосини қабул қилади.
Нафс тарбиясида рўза асосий ўрин тутадиган ибодатдир. Рўза нафсни ўз ҳолига қўймай, уни маҳкам жиловлаш деганидир. Унда имон ва эътиқод бир тараф, хоҳиш-истак ва шайтон иккинчи бир тараф бўлиб кураш олиб боради. Жаннатдан қувилганидан бери шайтон инсон зотига қарши аёвсиз курашиши ҳақида Аллоҳ таоло айтади: “У (аламидан) деди: “Қасамёд этаманки, мени янглиштирганинг туфайли Сенинг Тўғри йўлинг (Ислом дини) узра улар (одамларни чалғитиш) учун ўтираман. Сўнгра уларга олдиларидан, ортларидан, ўнг томонларидан ва сўл томонларидан (чалғитиш учун) келаман. (Натижада) уларнинг аксариятини шукр қилувчи ҳолда топмайсан” (Аъроф, 16-17).
Аллоҳ таоло шайтон иғвосини рад этади: “Менинг бандаларим устидан сен учун ҳеч қандай салтанат (ҳукмронлик) йўқдир, илло сенга эргашган гумроҳларнигина (йўлдан оздира олурсан)” (Ҳижр, 42).
Шайтон билан инсон ўртасидаги бу курашда рўза муҳим аҳамият касб этади. Зеро, инсон ҳаёти учун зарур бўлган таом ва сув ҳамда шаҳват – кураш майдонларидир. Буларнинг ҳар бирида ўзига яраша куч-қувват бор. Агар инсон у майл қаршисида собит тура олса ва нафсининг иғволарига учмаса, албатта, имтиҳондан ўтади ва Парвардигори ҳузурида улуғ даражага эришади.
Манбалар асосида Нўъмон АБДУЛМАЖИД тайёрлади
Умму Салама розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қироат қилганларида оятларни ажратиб-ажратиб ўқирдилар” (Имом Абу Довуд, Имом Аҳмад ривояти).
Умму Салама розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қироаталарини оят-оят қилиб ажратардилар: «Алҳамду лиллаҳи Роббил-ъаламин» деб, сўнг вақф қилардилар, «Арроҳманир-Роҳийм» деб, сўнг вақф қилардилар» (Имом Термизий, Имом Ҳоким ривояти).
Яъло ибн Мамлакдан ривоят қилинади: «У Умму Салама розияллоҳу анҳодан Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг намозлари ҳақида сўради. Шунда у киши: «Сизлар қаёқдаю, у зотнинг намозлари қаёқда?! У зот намоз ўқир, сўнг намоз ўқиганчалк ухлар, сўнг ухлаганларича намоз ўқир, сўнг намоз ўқиганларича ухлар эдилар. То тонгача шундай бўлар эди», деди-да, у зотнинг қироатларини мақтай кетди. У зотнинг қироатларини мақтай туриб: «Ҳарфма-ҳарф, аниқ-аниқ ўқирдилар», деди» Абу Довуд, Термизий ва Аҳмад ибн Ҳанбал ривоят қилган.
Қатодадан ривоят қилинади: «Анасдан: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қироатлари қандай эди?» деб сўралди. Шунда у: «Чўзиқ эди», деди-да, кейин «Бисмиллаҳир-Роҳманир-Роҳийм»ни «Бисмиллаҳ»ни чўзиб, «Ар-Роҳман»ни чўзиб, «Ар-Роҳийм»ни чўзиб ўқиб берди». Яъни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мад – чўзиқ унли бор ўринларда мадни аниқ чўзиб ўқир эдилар (Имом Бухорий ривояти).
Абдуллоҳ ибн Абу Қайсдан ривоят қилинади: «Мен Оиша розияллоҳу анҳодан Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қироатлари ҳақида: «У зот қироатни ичларида қилармидилар ёки жаҳрий (ошкора) қилармидилар?» деб сўрадим. У: «Ҳар қайсисини ҳам қилардилар. У зот (қироатни) гоҳида ичларида, гоҳида ошкора қилардилар», деди» (Муттафақун алайҳ).
Умму Ҳонийдан ривоят қилинади: «Мен тунда ёпиғим устида туриб олиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Каъба олдидаги қироатларини эшитар эдим» (Насоий ва Ибн Можа ривоят қилган).
Жубайр ибн Мутъим розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламниг шом намозида Тур сурасини ўқиётганларини эшитдим. «Ёки улар, ҳеч нарсадан ҳеч нарса йўқ, ўзлари яралганларми?! Ёки улар яратувчиларми?» оятига келганда қалбим учиб кетай деди» (Имом Бухорий ривояти).
Баро ибн Озиб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хуфтонда «Ваттийни ваз-зайтун»ни ўқиётганларини эшитдим. Бирор кишидан у зотнинг овозларидан кўра чиройли овоз эшитмаганман» Муттафақун алайҳ.
Абдуллоҳ ибн Муғаффалдан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг туяларида Қуръон ўқиб кетаётганларини кўрдим. Фатҳ сурасини майин қилиб ўқиб кетаётган эканлар. Оҳанг қилиб ўқиб кетаётгандилар» (Имом Бухорий ривояти).
Авс ибн Ҳузайфа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Бир кеча Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам олдимизга кеч қолиб чиқдилар. Биз: «Ё Аллоҳнинг Расули, кеч қолиб кетдингизми?» дедик. Шунда у зот: «Қуръондан ҳизбим[1] қолиб кетган эди, ўшани тугатмасдан чиқишни истамадим», дедилар. Кейин биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг асҳобларидан: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Қуръонни қандай ҳизбга ажратар эдилар?» деб сўрадик. Улар: «Учта, бешта, еттита, тўққизта, ўн битта, ўн учта (сура) ва «Муфассал» ҳизби», дейишди» (Табароний ва Таҳовий ривояти).
Даврон НУРМУҲАММАД
[1] Ҳизб – бўлак дегани бўлиб, Қуръондан ҳар кун учун вазифа сифатида ажратиб олинган бўлакка нисбатан ишлатилган. Муфассал – Қуръоннинг Ҳужурот сурасидан бошлаб охиригача бўлган қисми.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа