14 Июл, 2025, 19 Муҳаррам, 1447
14 Июл, 2025, 19 Муҳаррам, 1447
Барча инсонлар Аллоҳ таолонинг наздида бир хил мақомда бўлиб, фақатгина уларнинг азиз ва мукаррамлиги тақвоси биландир. Аллоҳ таоло айтади: «Албатта, Аллоҳ наздида (энг азизу) мукаррамроғингиз тақводорроғингиздир», (Ҳужурот, 13).
Ҳатто, динимизда мусулмон бўлсин ёки бўлмасин ҳар қандай инсон одамийлик жиҳатидан юқори қадрланади. Бу борада Абдураҳмон ибн Абу Лайло (розияллоҳу анҳумо)дан ривоят қилинади: Саҳл ибн Ҳаниф ва Қайс ибн Саъд Қудисияда ўтирганларида олдиларидан тобутни олиб ўтдилар, икковлари ҳам ўринларидан турдилар, шунда бу мусулмоннинг тобути эмас-ку, нега турдингиз? деб сўралганда, икковлари Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг олдиларидан тобут олиб ўтилганда ўрниларидан турдилар, Расулуллоҳдан бу яҳудийнинг тобути, яҳудий бўлса ҳам турамизми? деб сўралганда, Расулуллоҳ “У инсон эмасми”? дедилар, деб жавоб бердилар.
Ислом дини келганида инсоннинг улуғлигини бадном қиладиган қуллик тузуми ҳукм сурарди. Ислом дини инсонийликка хилоф бўлган, адолатсизликка асосланган қуллик тузумини тадрижий йўл билан муолажа қилди.
Аввало, пул тўлаб озод этилувчи қулларга молларнинг закотларидан насиба борлигини баён қилди: Албатта, садақаларни фақат фақирлар, мискинлар, унда (садақа ишида) ишловчилар, диллари ошна қилинувчи (кофир)лар, (пул тўлаб озод этилувчи) қуллар, қарздорларга ва Аллоҳ йўлида ҳамда йўловчига (мусофирга бериш) Аллоҳ (томони)дан фарз (этилди). Аллоҳ илмли ва ҳикматли зотдир”, (Тавба, 60).
Иккинчидан, қасамнинг каффоратига қул озод қилишга буюрди: Қасамларингиздаги беҳуда сўзлар учун Аллоҳ сизларни жавобгар қилмайди, балки сидқидилдан боғлаган қасамлар (бузилгани) учун сизларни жавобгарликка тортади. Бунинг каффорати (жаримаси) – оилангизни озиқлантириш учун лозим таомларнинг ўртача миқдорида ўнта мискинга таом бериш ёки уларнинг кийимлари ёхуд бир қулни озод қилишдир”, (Моида, 89).
Учинчидан, қул эгаси қулини урса унинг каффоратига уни озод қилишга буюрди. Бу ҳақда Абдуллоҳ ибн Умар (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Мен Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг: “Ким қулини муштласа ёки урса унинг каффорати уни озод қилиш”, деганларини эшитганман деди” (Имом Муслим ривояти).
Абдуллоҳ ибн Масъуд (розияллоҳу анҳу) айтади: “Қулимни ургандим, орқамдан “Эй, Абу Масъуд албатта Аллоҳ сен уни жазолашга қодир бўлганингдан сени жазолашга қодирроқдир”, деган овозни эшитиб, бурилиб қарасам, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) эканлар. “Ё, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Аллоҳ учун уни озод қилдим”, дедим. Шунда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) “Агар шундай қилмаганингда албатта дўзах сени ушларди”, дедилар (Муслим ривояти).
Имом Нававий (раҳматуллоҳи алайҳ): “Бу ҳадисда қул озод қилиш, ғазабни ичга ютиш, кечиримли бўлиш ҳамда банда бандага ҳукм қилганидек Аллоҳ ҳам унга шундай ҳукм чиқаришига танбеҳ ва насиҳат бор”, деган.
Усмонали ОРАЛОВ
Жиззах тумани “Яккақайрағоч”
жоме масжиди имом хатиби
Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу ёшлари ўтиб, кексайиб қолган чоғларида Мусҳафи шарифни олиб, йиғлаб туриб шундай дер эдилар: “Жиҳодлар билан овора бўлиб сени ўқий олмай қолдик”.
Бу қандайин гўзал узр! Хўш, биз ўзимизни нима деб оқлаймиз?! Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу шундайин гап айтдилар, аммо биз нима деймиз?! Қиёмат кунида “Қуръони карим ўқишдан сени нима чалғитди?!” – деб сўралсак, нима деб жавоб берамиз?! Токи у бизни зараримизга эмас, фойдамизга ҳужжат бўлиши учун кўксимизга босиб, кечаю кундуз тиловат қилиб бормаймизми?! Ахир Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таолонинг зикрини лозим тут, Қуръони карим тиловатида маҳкам бўл. Чунки бу сенинг осмондаги руҳинг, ердаги зикрингдир” [1], деганлар.
Қурони карим оятларини тадаббур қилмасдан, маънолари ҳақида фикр юритмаган ҳолда, ҳеч қандай тушунчасиз кўп тиловат қилиш асосий мақсад эмас. Агар инсон бир неча оятни тадаббур қилса, тафсир китобларига мурожаат этса ёки тафсир дарсларига қатнашса, маъноларни ўзлаштирса ва уларга амал қилса, бу иши ўша инсон учун улкан яхшилик, хайр-барака бўлади.
Имом Ғаззолий ҳазратлари бундай дейдилар: “Қуръон сиз сўрашингиз мумкин бўлган ва у сизнинг сўровларингизга жавоб бера оладиган тирик Расулдир. Сиз унга қулоқ солсангиз, у сизни қондиради”.
Қалблари иймон нури ила қоришиб кетган зотлар учун, албатта, Қуръонда шифо бордир. Яна Қуръони каримда саросима, шайтоний васвасалар, нафсу ҳавога эргашишдан сақловчи шифо бор. Қуръон ўқиган пайтимизда бизни фаришталар қуршаб олади ва улар ҳам бизга қўшилиб Раҳмон бўлган Зотнинг оятларига қулоқ тутади. Само фаришталари туни билан Қуръонга қоим бўладиган ер фаришталарига яқинлашадилар. Энди айтинг-чи, одамлар ухлаётган пайтда, тун қоронғусида биз Қуръон тиловат қиляпмизми?! Еру осмонлар Робби бизга қулоқ соладиган даражада оятларини тиловат қиляпмизми?!
Аллоҳ таолонинг шифо оятлари қуйидагилардир:
«...Ва мўмин қавмларнинг кўнгилларига шифо берадир» (Тавба сураси, 14-оят).
«Эй одамлар! Сизга ўз Раббингиздан мавъиза, кўксингиздаги нарсага шифо, мўминларга ҳидоят ва раҳмат келди» (Юнус сураси, 57-оят).
«Биз Қуръонни мўминлар учун шифо ва раҳмат ўлароқ нозил қилурмиз...» (Исро сураси, 82-оят).
«...У иймон келтирганлар учун ҳидоят ва шифодир...» (Фуссилат сураси, 44-оят).
«...Унда (асалда) одамлар учун шифо бордир...» (Наҳл сураси, 69-оят).
«Бемор бўлганимда менга шифо берадиган ҳам Унинг Ўзи» (Шуаро сураси, 80-оят).
Қуръони каримни тиловат қилиш, эшитиш, амал қилиш ва ҳар бир ишда ундаги ҳукмларга таяниб иш кўришдан четлашманг!
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Аҳмад ривояти.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 