14 Май, 2025, 16 Зулқаъда, 1446
14 Май, 2025, 16 Зулқаъда, 1446
Жунайд Бағдодий ҳазратлари Бағдодда яшаган буюк олим ва авлиё эди. Бир куни унинг ҳузурига соч-соқоли оқарган, бели бўкилган бир қария келди ва:
– Эй Жунайд, мени муридликка қабул эт, сенинг шогирдинг бўлмоқ орзусидаман, – деди.
Жунайд Бағдодий ҳазратлари:
– Агар истагинг рост бўлса, сени шогирдликка бир шарт билан қабул қиламан, – деди.
Қария ундан:
– Шартинг нима? – деб сўради.
Жунайд:
– Мен нима десам ҳеч инкор этмасдан бажаришга сўз берсанг, сени шогирд қилиб оламан, – деди.
Қария:
– Бу шартни қабул этдим, – деди-да қўлларини қовуштириб, Жунайд Бағдодий ҳазратларининг хизматига шай турди.
Орадан йигирма йил ўтди. Бир куни Бағдодий ҳазратлари қарияга:
– Эй оқсоқол, чироққа мой солиб созла, бугун оқшом биргаликда бир дўстимнинг зиёратига борамиз, – деди. Қария чироқни тайёрлаб ёққанидан сўнг орадан бир оз вақт ўтиб улар йўлга чиқди. Тун зимиситон, ер балчиқ-лой эди. Олдинда Жунайд, орқада чироқни кўтариб қария борар эди. Бир оз йўл босганларидан сўнг уларнинг қаршисидан бир одам чиқиб қолди ва Жунайдга:
– Эй Жунайд, шу лой-балчиқли йўлда ўзи аранг юриб келаётган қарияга чироқ кўтартириб қўйиб унга азият бериш сендек олим одамга ярашадими? – деди.
Жунайд унга хитобан:
– Шайтон азиятда бўлмоғи керак – деди.
Қўлидаги чироқ билан шилта йўлда зўрға юриб келаётган қария мурид қўлидаги чироқни жаҳл билан ерга улоқтириб:
– Эй Жунайд! Сен менинг шайтон эканимни билармидинг? – деб сўради.
Жунайд:
– Сенинг шайтон эканингни келган кунингоқ билган эдим, – деди.
Шайтон келган кунидан бошлаб пойлаган фурсати ҳозир келганини тахмин этиб:
– Эй Жунайд! Сен ҳақиқатан буюк инсон экансан, сени фақат бир марта васвасага солиш учун эшигингда йигирма йил қуллик қилиб, заҳмат чекдим. Аммо буни бажара олмадим, – дея унинг қалбида кибр уйғотмоқчи бўлди.
Аллоҳнинг ёрдами ила шайтоннинг бу устамонлигини фаҳмлаган Жунайд:
– Бу ердан ҳозироқ даф бўл, малъун! Қалбимга мағрурлик ҳиссини солиб, йигирма йил давомида бажара олмаган ишингни ҳозир бажармоқчимисан, – дея шайтоннинг шарридан Аллоҳга сиғинди.
Жунайд Бағдодийнинг буюклигини қарангки, шайтони лаъинни йигирма йил ибодат қилишга мажбур этибди. Парвардигор бизни ҳам шайтоннинг ҳийласидан шундай сақланмоқни насиб айласин!
Робия ЖЎРАҚУЛОВА тайёрлади.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Ислом шариати талоқни зарурат ҳолатларида қўлланиладиган охирги чора сифатида белгилаб, унинг нотўғри қўлланилишидан эҳтиёт бўлишни таъкидлайди. Асоссиз талоқ қилиш нафақат оилавий ҳаётга, балки жамиятга ҳам салбий таъсир кўрсатади.
Исломда талоқ муҳим масала бўлиб, уни шошқалоқлик билан эмас, балки ўйлаб амалга ошириш тавсия этилади. Қуръонда Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло бундай марҳамат қилади: “Агар улар орасида низолашишдан қўрқсангиз, унда эрнинг оиласидан бир ҳакам ва аёлнинг оиласидан бир ҳакам тайинланг. Агар улар (ҳакамлар) ярашишни хоҳласалар, Аллоҳ уларнинг орасини тотув қилади. Албатта, Аллоҳ (ҳамма нарсани) билувчи ва (ҳамма нарсадан) хабардор Зотдир”.
Мазкур оятдан англашиладики, шариатимиз низоларни ҳал қилиш учун қадам-бақадам чоралар кўришни талаб қилади ва дарҳол талоққа мурожаат қилишдан қайтаради.
Шу билан бирга шариатимизда талоқ эркакнинг қўлида бўлганлигининг ҳикмати одатда эр кишилар оқилона қарорлар қабул қиладилар. Шунинг учун талоқ иши эр кишини қўлига топширилгандир. Ҳидоя китобида бу борада бундай дейилади: “Талоқ эрнинг қўлида бўлиши унинг оқибатларни кўпроқ тушуниши ва ҳиссиётлардан узоқроқ бўлиши сабабли афзалроқдир”.
Асоссиз талоқ қилишнинг оилавий ва ижтимоий зарарларини қуйидагича изоҳлаш мумкин:
Оила барқарорлигига зарар бўлиши асоссиз талоқ қилиш оилавий барқарорликни йўқотишга олиб келади. Бу ҳақида “Ҳидоя”да бундай дейилади:
“Низо юз берганида, талоқ қилишга фақат далиллар тасдиқлангандан кейин рухсат берилади”.
Талоқ фарзандларнинг руҳий ҳолатига салбий таъсир кўрсатади. Болалар учун ота-онанинг бирлиги ҳаётий муҳим омилдир. "Мухтасар"да бундай таъкидланади:
“Ажралиш фарзандлар ва жамият учун жиддий зарар келтиради”.
Ота-оналарнинг ажралиши жамиятда янги муаммоларни келтириб чиқаради. Асоссиз талоқ орқали болаларнинг тарбияси бузилиши ва оилавий қадриятларнинг йўқотилиши кузатилади.
Талоқнинг иқтисодий зарарлари шуки, ажралиш оиланинг иқтисодий барқарорлигига путур етказади. “Иноя”да бу ҳақда бундай дейилади: “Талоқ оиланинг молиявий барқарорлигини йўқотади”.
Ажримда аёлларнинг обрўсига зарар етиши турган гап. Чунки ажралиш кўпинча жамиятда нотўғри тушунилади. “Ҳидоя”да бу борада бундай дейилади: “Аёлни талоқ қилиш уни одамлар орасида гап-сўзларга дучор қилади”.
Ажримларнинг болалар тарбиясига таъсири шуки, болалар керакли тарбиядан маҳрум бўлиши мумкин. “Мухтасар”да бундай дейилади: “Талоқнинг салбий таъсири болалар тарбиясида яққол намоён бўлади”.
Демак талоқни амалга оширишдан олдин вазиятни тўлиқ баҳолаш ва маслаҳатлашиш зарур ишлардан ҳисобланар экан. “Иноя”да бу борада бундай дейилади: “Эр талоқ қарорини қабул қилишдан олдин яхшилаб ўйлаб кўриши лозим”.
Шу билан бирга шариатимиз низоларни ҳал қилишда босқичма-босқич ёндашувни тавсия этади: насиҳат қилиш, вақтинчалик алоҳида яшаш ва ҳакамлар тайинлаш. “Инояда бу ҳақда бундай дейилади: “Талоқ фақат ярашиш имконсиз бўлгандагина рухсат этилади”.
Қолаверса талоқни фақат зарурат ҳолатида амалга ошириш керак. Талоқ фақатгина муҳим сабаблар мавжуд бўлгандагина қўлланилиши керак. Шариат кўрсатмаларига амал қилиш орқали оилани сақлаб қолиш мумкин. Ҳамда оилавий маслаҳатчилар ёрдамидан фойдаланиш ҳам зарурдир. Низоларни ҳал қилиш учун маслаҳатчиларга мурожаат қилиш шариатда маъқулланган амалдир.
Асоссиз талоқ қилиш нафақат оилавий ҳаётга, балки жамиятга ҳам салбий таъсир қилади. Ислом шариати талоқни зарурат ҳолатида ва фақат масъулият билан қўллашни таъкидлайди. Бу борада шариатнинг кўрсатмаларига амал қилиш оилаларни сақлаб қолишда ва жамиятдаги барқарорликни таъминлашда муҳим аҳамиятга эга.
Шамсиддин БУРҲОНИДДИНОВ,
Тошкент Ислом институти 4 курс талабаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа