Қайнатилган сувни яна қайнатиш ёки ҳатто иситиш нафақат зарарли, балки хатарлидир.
Водопровод суви ўзида — тузлардан тортиб минералларгача жуда кўп аралашмалардан таркиб топади. Сув иситилиб бошланганда, унинг кимёвий таркиби ўзгаради.
Бу ўзгарган моддалар киши организмига қайта иситилган сув билан тушиб боради.
Қайнатилган сувни яна қанча марта қайта-қайта қайнатилгани сари унинг инсон саломатлиги учун зарари шунча ортиб бораверади.
Бундай сувда инсон саломатлиги учун энг зарарли бўлган мишьяк, фторидлар, нитратлар каби моддалар ҳосил бўлиб бораверади.
Сувнинг бир марта қайнатилиши, унинг турли микроблардан тоза бўлиши учун кифоя қилади. Уни яна бир (ёки ундан кўп) марта қайнатилганида, мавжуд бўлган фойдали моддаларнинг бузилишига, зарарли ва хатарли бирикмаларга айланишига йўл очилади.
Қайта қайнатилган сувдаги зарарли моддаларнинг инсон учун хатарли таъсири:
Бутунжаҳон соғликни сақлаш ташкилоти маълумотларига қараганда, инсон саломатлиги учун энг катта хатарни айнан шу модда келтириб чиқаради. Мишьякни жуда оз ва инсон учун зарарсиз миқдорда водопровод сувига ундаги зарарли микроорганизмларни йўқ қилиш учун қўшилади.
Албатта қайта қайнатилган сувдаги мишьяк сабабидан инсоннинг ўлими узоқ йиллар бундай сувни мунтазам ичишда давом этишидан келиб чиқиши мумкин, лекин гап шундаки, бу модда йиғма таъсир қилади. Бунинг оқибати эса, энг аянчли бўлиши мумкин: периферик нейропатияни, бутун бадандаги тери касалликка чалиниб шикастланишини, ошқозон-ичак тизими фаолиятининг бузилишини, буйрак фаолияти бузилишини ва саратон касалликларини келтириб чиқариши мумкин.
Сув қайта қайнатилганида, ундаги фтор бирикмаларининг бир қисми фторид моддаларга айланади.
Гарвард университети профессорларининг бир неча ўн йиллик тадқиқотлари натижалари фторид моддалар неврологик фаолиятга салбий таъсир кўрсатишини ва ҳатто ёш болаларда ақлий қолоқликка сабаб бўлиши мумкинлигини кўрсатди, шунингдек, улар аёлларда бепуштлик келиб чиқиши хавфини кучайтириши мумкинлигини кўрсатди.
Бизнинг ҳаётимиз шундай ҳам нитратлар билан тўйинган — улар кундалик ҳаётда озиқ-овқат саноатида консервантлар сифатида ишлатилади.
Лекин улар юқори температурада ишлов бериш натижасида инсон саломатлиги учун янада хатарли тус олади.
Қайнатиш жараёнида нитратлар нитрозаминларга айланади, бу моддалар эса, канцерогенларга бевосита алоқадордир.
Бунинг оқибатларини етарли равишда баҳоламаслик тўғри келмайди: тушинмасдан қилинадиган бундай зарарли одат инсон организмида ичаклар, меъда, ошқозоности бези, жинсий-пешоб йўллари саратони ва лейкемиягача олиб бориши мумкин.
Жалолиддин Нуриддинов
13апрель 2017 йил
Ҳишом ибн Аммор бундай ҳикоя қилади: «Мадинага, имом Моликнинг ҳузурига келдим. У киши худди подшоҳлардек ҳайбат билан ўтирар эдилар. Атрофларида шогирдлари ўтирар, яна бир гуруҳ одамлар тик туришар эди.
Одамлар у кишидан савол сўрашар, у киши эса жавоб берар эдилар. Савол-жавоблар тугагач, ёнларига бориб, “Менга ҳадис айтиб беринг”, дедим. У киши “Йўқ, сен ўқи, мен эшитиб тураман” дедилар.
Мен эса “Йўқ, сиз айтиб беринг”, дедим. У киши яна “Сен ўқи”, дедилар. Қайта-қайта сўраверган эдим, бир кишини чақириб, “Ҳой йигит, мана буни ўн беш қамчи ур”, дедилар. Мени қамчилашди. Аламимдан йиғлаб юбордим.
Имом Молик йиғлаганимни кўриб, “Нега йиғлаяпсан, эй ҳадис толиби? Жонинг оғридими?” дедилар. Шунда мен: “Йўқ, жоним оғригани учун эмас. Отам уйини йигирма динорга сотиб, пулини менга бериб, Мадинага бориб, сиздан ҳадис эшитишимни тайинлаган эди. Илмдан олган насибам эса мана шу ўн беш қамчи бўлди. Энди мен сизни кечирмайман”, дедим.
Шунда имом Моликнинг кўнгли юмшаб, “Хўп, бунинг каффорати нима экан?” дедилар. Шунда мен “Ҳар бир қамчи эвазига бир ҳадис айтиб берасиз”, дедим. У киши “Мен анчадан бери ҳеч кимга ҳадис айтмаган эдим. Одатда менга ўқиб эшиттиришади. Бошқа нарса айтақол, болам”, дедилар. Мен: “Йўқ! Бўлмаса сизни кечирмайман”, дедим. Шунда у киши менга ўн бешта ҳадис айтиб бердилар. Шундан кейин: “Устоз, яна қамчилаб, яна ҳадис айтиб беринг”, деган эдим, “Э бор-е”, деб уришиб бердилар.
Нодирбек ХИДИРОВ,
Имом Заҳабийнинг “Сияру аъламин-нубало”,
Ибн Асокирнинг “Тариху Димашқ” китобларидан эркин таржима.