Ҳасан ибн Ҳасан билан Зайнул Обидийн ака-уканинг – Имом Ҳасан ва Имом Ҳусайннинг фарзандлари – амакиваччалар. Нимадир бўлиб иккаласининг гапи чиқишмай қолибди. Жаҳл келса ақл кетади деганларидек, ғазаб отига минган Ҳасан ибн Ҳасан оғзига нима келса қайтармасдан айтиб, уни бас дегунча хақорат қилибди. Ўша вақтда улар жамоат билан масжидда эканлар. Зайнул Обидийн сукут қилиб, жавоб қайтармабди.
Бу ёғини ўзларидан эшитамиз.
“Сўнг уйга қайтдим, қоронғу тушганда тўсатдан кимдир эшик қоқиб қолди. Эшикни очсам, Зайнул Обидийн турибди. У энди росмана жанжаллашгани келган бўлса, керак деб ўйладим. Лекин у мутлақо хотиржам эди: “Эй, оғажон, сен мен ҳақимда айтган гапларинг рост бўлса, Аллоҳ мени мағфират қилсин; агар акси бўлса, сени мағфират қилсин, – деб бир оз сукут сақлаб турди-да, – сенга Аллоҳнинг саломи бўлсин”, – дея ортига қайрилиб кетди. Орқасидан эргашиб, бориб: “Аллоҳга қасамки, иккинчи бор сенга ёқмайдиган иш қилмайман”, деб узр сўрадим. У мени бағрига босиб меҳрли бир сасда: “Менга нима деган бўлсанг ҳаммасидан кечдим”, деди”.
***
Мадиналиклардан бири айтади: “Зайнул Обидийн масжиддан чиқаётганда унга эргашиб сўка бошладим. Ўзи уни сўкишимга бирор сабаб ҳам йўқ эди. Бу ҳолни кўрган одамлар ёппасига устимга бостириб кела бошлади. Агар мени ушласалар бурда-бурда қилиб ташлаши тайин эди. Шунда у зот одамларга қараб: Унга индаманглар”, деди. Улар тўхташди. Менинг қалтираётганимни кўриб, очиқ чеҳра билан яқинлашди ичимдаги қўрқувни кетказиб, тинчлантира бошлади. Сўнг эса: “Сен каминани билганларинг билан сўкдинг, ҳали сен билмаганлари қанча! Бирор эҳтиёжинг борми, ёрдам берайликми?!” деди. Уятнинг зўридан ҳеч нарса дея олмадим. Хижолатдан терга ботганимни кўриб устидаги тўнини елкамга ташлади-да, менга яна минг дирҳам беришларини амр қилди”.
Робия ЖЎРАҚУЛОВА тайёрлади.
Бирор киши билан тортишиб қолиб, у билан алоқани узиб юбормоқчи бўлсангиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “У иккисининг энг яхшиси “Салом” билан гаплашишни бошлаб юборганидир”[1] деган сўзларини ёдга олинг.
Ҳусайн розияллоҳу анҳу билан у кишининг ота бир укаси Муҳаммад ибнул Ҳанафийнинг орасидаги муносабатларга дарс кетади. Бўлиб ўтган ишга икки кун ўтмай Ибнул Ҳанафий Ҳусайн розияллоҳу анҳуга мактуб юборади. Мактубда шундай деб ёзилган эди: “Бизнинг отамиз бир. Бу борада бирортамиз бошқамизга фахрланмаймиз. Аммо сизнинг онангиз Фотима розияллоҳу анҳодир, сизнинг онангиз қаёқда-ю, менинг онам қаёқда. Сизни Расулуллоҳнинг ўзлари катта қилган ва тарбиялаганлар, мен эса бундайин буюк мартабадан анча пастдаман. Ушбу мактубим сизга етиб бориши билан дарҳол мен томонга шошилинг ва орани ислоҳ қилинг. Чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “У иккисининг энг яхшиси “Салом” билан гаплашишни бошлаб юборганидир”, деганлар. Сиз мендан яхшироқсиз. Айтадиган гапим шу”.
Биродарини устун қўйишнинг улкан кўринишига эътибор беринг. Ибнул Ҳанафийнинг Ҳусайн розияллоҳу анҳудан аввал бу савобга эришиши мумкин эди. Лекин у киши биродари Ҳусайн розияллоҳу анҳуни ўзидан устун кўрди. Ҳусайн розияллоҳу анҳунинг у кишидан кўра яхшироқ эканини эслатди, бу иши эса у зотнинг ўртани ислоҳ қилишга бўлган ғайрати ва ҳимматини қўзғаш учун эди. Чунки яхшилар доим яхшилик сари интиладилар.
Ваъда қилинган ажр жаннат бўлса, бошқаларни ўзидан устун қўйиш одамлар орасида жуда кам учрайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари душманга қарши жанг бобида мусобақалашар эди, ҳатто ота-болалар ўртасида ҳам шу каби ҳолат кузатиларди. Масалан, ота-боланинг ҳар иккиси бирваракайига жангга бориш имкони бўлмаса қуръа ташлашарди, қуръа болага чиқса, отаси унга: “Мен чиқай, болам, сен қолавер, ахир отангман-ку. Мени ўзингдан устун қўй”, дер эди, бунга жавоб берар экан ўғилнинг кўзлари ёшга тўлиб: “Отажон, унинг мукофоти жаннат-да... Агарда жаннатдан бошқа нарса бўлганида ҳам, Худо ҳаққи, сизни ўтказиб юборардим”, дерди.
Шубҳасиз, сиз ҳам барча мусулмонларнинг жаннатга киришларини орзу қиласиз. Бироқ жаннат мусобақаси кучайиб кетганида, у фақатгина энг ғайратли ва унга энг иштиёқмандларгагина насиб этади. Одамларга яхшиликни илининг, фақат ўзингизни ўйлайверманг!
Шоир Абул Аъло Маъаррий бундай сатрларни ёзган экан:
Абадий қолмоқ имкони бўлса гар сўққабош ҳолим,
Боқий қолиш истагин суймадим ёлғиз ўзим.
Менга ҳам, еримга ҳам ёғмасин ёмғир,
Модомики қамраб олмас экан бутун қавмим.
Худбинлик (эгоизм) сизнинг устингиздан ҳукмронлик қилишига ҳеч ҳам имкон берманг! Доимо Аллоҳ таолодан барча мусулмонларга яхшилик ва хайр-барака сўраб дуо қилинг ва шу жумлаларни ҳам айтинг: “Эй Яратган Зот! Менинг дуоларим орасига барча мусулмонларни ҳам қўшиб қўй”.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Бухорий ривояти.