Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган ҳадисда Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ким кичигимизга раҳм қилмаса ва каттамизнинг ҳақини билмаса, биздан эмас”, дедилар.
Бу – машҳур ҳадис. Мўмин-мусулмонлар кичикларга, болаларга раҳм қилишлари, меҳрибон бўлишлари, бошини силашлари, айни пайтда катталарнинг ҳурматини, эъзозини жойига қўйишлари лозим. Бу ишлар мўминларнинг сиймоси, Ислом жамияти аъзосининг белгисидир. Кичикларга раҳм қилмаган, катталарга ҳурмат кўрсатмаган одамни.
Расулуллоҳ (соллалоҳу алаҳи ва саллам) “биздан эмас”, деяптилар. Буни яхши англаб, амал қилишимиз керак.
Ашъарийдан ривоят қилинади: Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Соч-соқоли оқарган мусулмонни, Қуръонни ёд олган, унда ғулувга кетмаган ҳамда унга жафо қилмаганни ва адолатли ҳукумдорни икром қилиш Аллоҳни улуғлашдандир”.
Ҳадисларда зикр қилинган суннат ва савобли, шунингдек, инсоний фазилатлардан ҳисобланган амалларни халқимиз асрлар давомида ҳаётига тадбиқ этиб келмоқда.
Бироқ ҳозирги глобаллашув жараёнида ўзга жамиятлардаги ҳолатлар, ойнаижаҳон орқали намоиш этилаётганининг фуқароларимизнинг хорижий мамлакатларга қатнови кўпайгани, ижтимоий тармоқларда тарғиб этилаётган омиллар, бир сўз билан айтганда, шиддат билан тарқаб бораётган “оммавий маданият”, афсуски, баъзи ҳамюртлармизни четлаб ўтаётгани йўқ. Яқинда бир оиладаги нохуш воқиани эшитиб жуда ҳафа бўлдим. Фарзандини яхши ниятлар билан боқиб катта қилган, олий маълумотли қилиб ишга жойлаган ота-онага ўғли иш жойидаги ойлик маоши камлигидан шикоят қилади. Ўзининг орзу-ҳавасига етмаслиги ва шунга ўхшаш важлар билан нолий бошлайди. Отаси унга сабр-тоқат билан иш тутишини, ҳамма орзулар бирданига рўёбга чиқмаслигини, барча яхши ниятларга меҳнат ила эришиш мумкинлигини, агар моддий томондан ёрдам керак бўлса, отаси унга ёрдам бериб туришга тайёр эканини тушунтиришга ҳаракат қилади. Шунга қарамай навқирон йигит ота-онасининг розилигисиз, ишхонасидаги раҳбарларни хабардор қилмаган ҳолда, Бирлашган Амирликларнинг Дубай шаҳрига иш излаб кетади. У ерда икки ой сарсон-саргардон бўлиб, иш тополмай, юзи шувит бўлиб қайтади. Натижада иш жойидан ажраган, ота-она ва маҳалла-куй олдида ҳижолатчиликда нима қилишни билмай юрибди.
Ўйламай босилган биргина қадам энди бошаланаётган ҳаёт йўлига катта тўсиқ қўйди. Йигит ҳадиси шарифларда васф этилган сабр, қаноат, меҳнаткашлик, ота-она ҳурмати каби насиҳат, кўрсатмаларига амал қилмаслиги мустақил ҳаётининг дастлабки қадамларидаёқ панд еди.
Ислом дини бизларни ҳар бир ишни бошлашдан олдин катталар, ёши улуғлар билан кенгашишга маслаҳатлашиб олишга чорлайди. Халқимиз ҳаётида қадрият даражасига кўтарилган бу ишлар, аслида илоҳий топшириқ бўлиб, Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Ишларингизда улар билан маслаҳатлашинг” (Оли Имрон, 159), демоқлик билан Расулини саҳобалар билан маслаҳатлашишга буюрмоқда. Демак, биз ҳам ушбу илоҳий таълимотга амал қилиб, маслаҳатгўйларимизнинг тавсияларига амал қилмоғимиз даркор.
Аллоҳ таоло барчамизнинг комил инсонлар сирасига киришимизни насиб этсин.
Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ,
Самарқанд вилояти вакилининг ўринбосари,
“Имом Бухорий” жоме масжиди имом-хатиби
Уламолар бирор бир мазҳабга эргашиш борасида Қурон оятлари ва ҳадиси шарифлардан ишоралар келтириб айтишадики,«...Агар билмайдиган бўлсангиз, аҳли зикрлардан сўрангиз» (16:43).
Ҳузайфа розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилган ҳадисда: «Мен сизларнинг орангизда яна қанча қолишимни билмайман. Шундай экан, мендан сўнг у иккиси: Абу Бакр ва Умарга иқтидо қилинг» (Термизий, Ибн Можа, Аҳмад), дейилган.
Имом Муслим «Саҳиҳ» асарининг шарҳловчиси Имом Нававий муайян имомга тақлид қилишнинг шартлигини шарҳлаб: «Сабаб шундаки, мазҳаблардан бирини танлашга рухсат бериш кишиларни, улар ўз хоҳишларига мос келадиган осон нарсага эргашишига олиб келади. Улар ҳалол ва ҳаром, рухсат этилган ва ман этилган нарсаларнинг орасидан ўзларига мосини танлайдилар. Бу мазҳаблар осонлаштирилмаган, тизимлаштирилмаган ёки машҳур бўлмаган илк ислом давридан фарқли равишда масъулият ташвишидан озод қилишга олиб келади. Шулар асосида киши ўзи қатъий равишда амал қиладиган мазҳаблардан бирини танлаши лозим бўлади», деган .Бошқа манбада: «Бу уммат ижмо қилган, тўғирланган, ёзиб қўйилган тўрт мазҳабдир. Бизнинг кунимизгача одамлар унга тақлид қилишиб ўзларини ўшандан деб ҳисоблайдилар. Бунда, айниқса, қатъиятлилик камайган, хоҳишларимиз онгимизга ўрнашган ва одамнинг аҳмоқона эҳтироси худди фазилат сифатида қараладиган бугунги кунда, кўпгина аниқ устунлик бор», деб ёзган.
Янги Наманган тумани "Абдуллоҳ ибн Масъуд" жоме масжиди
имом-хатиби Ш.Тўхтабаев