03 Апрел, 2025, 5 Шаввол, 1446
03 Апрел, 2025, 5 Шаввол, 1446
Томирлари мозийнинг тиниқ булоқларидан сув ичган юртимизга мустақиллик берган неъматларни санаб адоғига етиб бўлмаса керак. Тарих учун мўжаз, лекин бунёдкорлик ишлари самарасига қараб, улкан ютуқларга эришилган 25 йил давомида Ўзбекистон дунё билан бўйлаша олди. Чунончи, ёш авлод тарбияси, жамият ривожи, инсонларнинг фаровонлиги даражаси ошиши, миллий қадриятларимизнинг тикланиши, қўйингки, барча соҳаларда келажак учун мустаҳкам пойдевор барпо этилди.
Андижон вилоятида 1998 йилдан буён фаолият юритиб келаётган «Саййид Муҳйиддин махдум» ўрта махсус ислом билим юрти ҳам мустақиллик ином этган неъматлардан биридир. Мустақиллик йилларида ҳукуматимиз томонидан қабул қилинган тегишли ҳужжатларга асосан ўрта-махсус ислом билим юрти битирувчиларининг дипломлари давлат таълим ҳужжати сифатида эътироф этилди.
Андижон «Саййид Муҳйиддин махдум» ўрта-махсус ислом билим юртини фаолият бошлаган йилдан буён 800 нафарга яқин талаба битириб, Диншунослик йўналиши бўйича имом, бошланғич араб тили ва одобнома мураббийси мутахассислиги бўйича тегишли ҳужжатга эга бўлдилар. Мадрасамиз битирувчилари ҳозирда мамлакатимизнинг тараққий этишига ҳамда жамиятимиз ривожига ўз ҳиссаларини қўшиб келмоқдалар. Талабаларимизнинг таълим олиб, ҳозирда катта ютуқларга эришаётгани биз мударрисларга ҳамиша фахр-ифтихор бахшида этади. Эришилган муваффақиятлар эса, муассасада таълим-тарбия ишларининг ижобий ташкил этилаётганидан дарак беради.
Билим юрти талабалари хориж давлатларида ўтказилган Қуръон мусобақаларида ҳам ўз билим ва малакаларини муваффақиятли намойиш этиб келади. Жумладан, Миср, Саудия Арабистони, Жазоир ва Эрон давлатларидаги танловларда юртимиз шарафини муносиб ҳимоя қилишмоқда.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги ислом ўрта махсус билим юрти талабалари ўртасида ўтказиладиган “Ягона олимпиада”, “Қорилар мусобақаси” танловларида мадрасамиз талабалари муносиб равишда иштирок этиб, улардан бир қанчаси грант асосида Тошкент ислом институтига кириш хуқуқига эга бўлганини алоҳида эътироф этиш жоиз. Талабалар томонидан нафақат фан йўналишлари, балки спорт соҳаларида ҳам эришилган ютуқлар бисёр.
Билим юртида талабаларга Қуръони карим тажвиди, тафсир, ҳадис, фиқҳ, наҳв, ислом тарихи, муҳовара каби мутахассислик фанлари, шунингдек, она тили, физика, математика, информатика, инглиз ва рус тиллари, кимё, биология, маънавият асослари сингари умумтаълим фанларидан ўз фанининг етук мутахассиси бўлган 20 нафардан зиёд мударрис–ўқитувчилар таълим бермоқда.
Билим юрти мударрисларининг оммавий ахборот воситалари билан олиб бораётган ҳамкорликлари самарасига ҳам алоҳида тўхталиб ўтиш лозим. Ижодкор муаллимларнинг вилоят телевидениеси орқали турли долзарб мавзулардаги иштироклари, давра суҳбатлари мунтазам бериб борилади. Билим юрти мударрис-ўқитувчилари ўзлари ўтаётган фанларидан ўқув қўлланмалар ҳам тайёрлаб борадилар. Хусусан, мадрасамиз мударрислари томонидан тайёрланган воизлик илми хусусидаги “Хатоба” номли рисола ҳозирда юртимиздаги барча ўрта махсус ислом билим юртларида ўқув қўлланма сифатида ўқитиб келинмоқда. М.Мўминовнинг “Мазҳаблар ва йўналишлар” фанидан “Ҳизбут-таҳрир оқимига раддиялар” рисоласи, Р.Маҳмудовнинг “Тафсир” фанидан ўқув қўлланмаси ва ўқитувчилар томонидан тайёрланган “Миръотус солиқийн”, “Рамазон туҳфаси” китоблари талабаларнинг фанларни чуқур ўзлаштиришларига хизмат қилмоқда.
Билим юрти ўқув, моддий-техника базасини яхшилашда, мударрис ва талабаларни ишлаш ва ўқишлари учун шароитларни ташкил этишда Ўзбекистон мусулмонлари идораси хамда бир қатор ҳомий ташкилот ва мехр-мурувватли, саховатли инсонлар томонидан кўмак бериб келинмоқда.
Билим юрти талабалари дам олиш вақтларини мазмунли ўтказишлари учун қулай шароитларга эга спорт майдочаси, машғулот зали ва бир қатор фанлардан тўгараклар фаолият кўрсатади.
Мухтасар қилиб айтганда, истиқлол берган неъматлардан бири бўлган мазкур ўқув даргоҳи, мударрис ва ўқитувчилари ёш авлодни жамиятимиз ривожи учун муносиб ворис этиб тарбиялаш йўлида хизмат қилмоқдалар.
Муҳаммадюсуф ТЎРАҚУЛОВ
Андижон «Саййид Муҳйиддин махдум» ўрта -махсус
ислом билим юрти мударриси
Мазкур қарор буюк мутафаккир аждодимизнинг илмий-маърифий меросини чуқур тадқиқ этиш, унинг таълимотидаги инсонпарварлик ва бағрикенглик ғояларини кенг ёйиш учун дастуриламал вазифасини ўташи шубҳасиз. Қарор Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази учун ҳам ўзига хос қувонч ва ғурур нишонасига айланди.
Зеро, ушбу ҳуқуқий ҳужжатда белгиланган асосий мақсадлардан бири Имом Мотуридий ва унинг давомчилари илмий меросини чуқур ўрганиш ва кенг тарғиб этиш бўлиб, бу Марказ фаолиятини янги босқичга олиб чиқишга асос бўлади.
Таъкидлаш лозимки, мотуридийлик юзлаб олимлар ва уларнинг бебаҳо асарларини ўзида жамлаган ақида мактаби саналади. Х асрда Самарқандда шаклланган ушбу мактаб Имом Мотуридийнинг изидан борган Абу Муин Насафий, Абу Ҳафс Насафий, Нуриддин Собуний, Камол ибн Ҳумом ва Камолиддин Баёзий сингари олимлар фаолияти туфайли янада ривожланиб, оммалашган. Улар ўз асарлари орқали “мотуридийлик кутубхонаси”ни янада бойитганлар. Бугун ушбу кутубхонанинг нодир манбаларини аниқлаш, уларни илмий жамоатчилик ва халқимизга етказиш долзарб вазифалардан бирига айланган.
Бугунги кунгача юртимиз ва хорижда мотуридийлик таълимотига оид кўплаб фундаментал манбалар ўрганилиб, бир қатор китоб, рисола, монография ва мақолалар нашр юзини кўрди. Манба ва адабиётлар кўпайгани сари, уларнинг умумий рўйхатини шакллантириш – библиография яратиш вазифаси ҳам кун тартибига чиқди.
Аввалроқ бу борада юртимиз ва хорижлик олимлар томонидан баъзи уринишлар амалга оширилган бўлса-да, уларда маълум асарлар етишмаслиги ва сўнгги йилларда яна янги китоблар чоп этилгани туфайли кенг қамровли, нисбатан тўлиқ рўйхатни ўз ичига олувчи библиографияга эҳтиёж сезилди. Шу мақсаддан келиб чиққан ҳолда, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан “Мотуридийлик таълимоти библиографияси” китоби нашр этилди. Бу мотуридийлик бўйича алоҳида китоб шаклида нашр қилинган илк библиография ҳисобланади.
Ушбу янги нашр “Классик манбалар”, “Замонавий адабиётлар” ва “Диссертациялар” номли уч бўлимдан иборат. Биринчи бўлимда Имом Мотуридийдан ХХ асргача бўлган олимларнинг ақидага оид асарлари, уларнинг қўлёзма ва замонавий нашрлари қамраб олинган. Иккинчи бўлимда мотуридийлик бўйича ёзилган турли китоб, рисола ва монографиялар, учинчи бўлимда эса Ўзбекистон ва хорижда ҳимоя қилинган магистрлик ҳамда докторлик диссертациялари рўйхати келтирилган.
Библиографияда жами 1 минг 293 та асар қамраб олинган бўлиб, шундан 474 таси классик манбалар, 486 таси замонавий адабиётлар, 333 таси диссертациялардир. Китобда мотуридийлик ақидасига оид энг кенг тарқалган асарларнинг шарҳлари ҳам алоҳида бобга жамланган. Жумладан, бутун мусулмон оламида машҳур “Ақоиди Насафий” рисоласининг 100 га яқин шарҳ ва ҳошиялари рўйхати ўрин олган.
Инглиз тилига ҳам таржима қилинган ушбу библиография мотуридийшунос олимлар ва ақида йўналишидаги тадқиқотчилар учун муҳим қўлланма вазифасини ўтайди, деб айта оламиз. Бундан ташқари, библиографиялар табиатан даврий янгиланишга муҳтож, шу сабабли келгусида ушбу библиография ҳам янги манба ва адабиётлар билан тўлдириб борилади.
Умуман олганда, юртимизда яратилаётган имкониятлар, айниқса, Имом Мотуридий ва унинг давомчилари меросини ўрганишга давлат даражасида эътибор қаратилиши соҳага доир янги тадқиқот ва нашрлар учун илҳом ва таянч ўлароқ хизмат қилмоқда.
Ойбек Сотволдиев,
Имом Мотуридий халқаро
илмий-тадқиқот маркази бўлим бошлиғи.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа