Икки йўлдан одатда чиқадиган бавл, ахлат, ел, мазий, вадий, маний ҳамда ноодатий чиқадиган қурт, тош, озгина қон сингари нарсалар таҳоратни бузувчи эканлигида жумҳур уламолар иттифоқ қилишган. Фақатгина Имом Молик роҳимаҳуллоҳ одатдан ташқари ҳолда икки йўлдан чиқадиган қурт, тош, истиҳоза қони ва доимий сийдик томим туриши, ич кетиши, тинмай ел келиб туриши сингари нарсалар таҳоратни бузувчиларга кирмаслигини айтганлар.
Икки йўлдан бошқа жойдан чиққан нарсалар борасида эса мазҳаббошилар ўртасида ҳам ихтилофлар мавжуд.
Ҳанафий мазҳабига кўра икки йўлдан бошқа жойдан чиққан нарса нажосат бўлса ва у тананинг покланиши лозим бўладиган қисмига оқиб ўтса таҳорат бузилади. Буларга қон, йиринг кабилар киради. Бундай нажосатлар таҳоратни бузиши учун оқувчи бўлиши даркор.
Оқувчи бўлиш шарти жароҳат доирасидан ташқарига оқиб чиқадиган бўлишлигидир. Кўздан ва жароҳатдан чиққан қон кўз ва жароҳат доирасидан чиқмаса таҳорат бузилмайди.
Мазҳабимизга кўра оқувчи қон таҳоратни бузувчи саналади. Бошқа мазҳабларда ва айрим тоифаларда эса икки йўлдан бошқа ўриндан чиққан қон таҳоратни бузмаслигини айтишади. Имом Аҳмад роҳимаҳуллоҳ “кўп қон чиқса таҳоратни бузади”, деганлар.
Келинг, мазҳабимизни қўллаб қувватловчи далиллардан баъзиларини келтириб ўтайлик:
1) Росуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
الوضوء من كل دم سائل
яъни, “Ҳар бир оқувчи қондан таҳорат қилиш бор”, деганлар (Дороқутний ривояти, 581).
2) Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Таҳорат етти нарсадан қайта қилинади”, деганлар. Оғиз тўла қайт қилишни, оқувчи қонни, қаҳқаҳа отиб кулишни (намозда) ва ухлашни улар жумласидан санаб ўтганлар (Байҳақий ривояти).
3) Оиша онамиз розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда онамиз айтадилар: “Фотима бинту Абу Ҳубайш Пайғамбар алайҳиссалом олдиларига келиб: “Эй Аллоҳнинг росули мен истиҳоза қони кўраман. Ҳеч пок бўлмайман. Намоз ўқишни тарк қилиб турайинми?”, деб сўради. Пайғамбар алайҳиссалом: “Йўқ, бу нарса ҳайз эмас, фақатгина томирдан келувчи қондир. Қачон одатда ҳайз кўрадиган кунларинг келса, намоз ўқимай турасан. У кунлар тугаса ўзингдан қонни ювиб ташлаб, (ғусл қилгач) ҳар бир намоз (вақти) учун алоҳида таҳорат оласан ”, дедилар” (Имом Бухорий, Имом Муслим).
Бу ҳадисда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳ васаллам таҳорат қилишни вожиб қилувчи иллатни баён қилиб берганлар. У эса аёлдан чиққан қон томирдан чиқувчи қон эканлигидир. Томирдан чиқувчи деб ифодаланиши икки йўлдан чиқувчи қонни ҳам икки йўлдан бошқа ўриндан чиқувчи қонни ҳам ўз ичига қамраб олади. Шунинг учун Пайғамбар соллаллоҳу алайҳ васаллам Фотима бинту Абу Ҳубайшга ҳар бир намоз учун таҳорат қилишга буюрдилар.
Шу ва шунга ўхшаш далиллар ҳамда ибодат масалаларида эҳтиётини олиш афзаллиги сабабли мазҳаббошиларимиз икки йўлдан бошқа ўриндан чиқувчи қон покланиши лозим бўлган жойга оқиб ўтса таҳоратни бузишлигига ҳукм қилганлар. Бошқа ўринга оқишлиги чиқувчи қон кўплиги маъносидадир. Зеро, укол қилишда шприцга қон тортилса, покланиши лозим бўлган жойга оқмасада таҳорат бузилади. Чунки тортилган қон оқувчи ҳукмига ўтади.
Аъзамжон Саминов,
“Ҳидоя” мадрасаси мударриси
Ўзбекистон Дин ишлари қўмитаси, Мусулмонлар идораси, Имом Бухорий, Имом Мотурудий, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказлари ҳамда Ўзбекистон халқаро исломшунослик академияси масъул ходимларидан иборат илмий гуруҳнинг Индонезияга ташрифи ушбу мамлакатнинг етакчи босма ва электрон нашрлари томонидан кенг ёритилди, деб хабар қилмоқда "Дунё" АА мухбири.
Жумладан, Индонезиянинг "CNN Indonesia" ахборот агентлиги "Ўзбекистон делегацияси Индонезияга ташриф буюрди" сарлавҳали мақолани эълон қилди. Унда Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университетида "Мовароуннаҳрдан Жануби-Шарқий Осиёга: ҳадис илмлари ва интеллектуал алоқалар" мавзусида илмий-амалий конференция бўлиб ўтгани ва мазкур анжуманда Ўзбекистондан етакчи олимлар иштирок этгани маълум қилинган.
"Тадбир илмий мулоқот шаклида ташкил этилган бўлиб, унинг доирасида Имом Бухорий меросини ўрганиш, Мавароуннаҳр уламоларининг Индонезия оролларида ислом динини тарқатишда тутган ўрни, ҳадисшунослик йўналишида ҳамкорликни ривожлантириш каби масалалар муҳокама қилинди", – деб ёзган ахборот агентлиги.
Ўзбекистон делегациясининг ташрифи доирасида бўлиб ўтган қатор тадбирлар икки мамлакат ўртасида исломий маърифат, таълим, диний бағрикенглик ва тарихий меросни асраб-авайлаш соҳаларида алоқаларни янада мустаҳкамлаши таъкидланган.
Мақолада хабар қилинишича Ўзбекистон илмий-маърифий доиралари вакиллари Индонезия халқ манфаатлари ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш вазири Мухаймин Искандар, экология вазири ўринбосари Диас Хендраприоно, Уламолар Кенгаши ва "Наҳдатул уламо" ташкилоти раҳбарияти билан учрашувлар ўтказди.
"Businessreview" веб-сайти "Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университети ҳамкорлиги диний мўътадиллик ва ислом таълими тизимини мустаҳкамлайди" сарлавҳали мақолани эълон қилди.
Нашрда Имом Бухорий халқаро илмий тадқиқот маркази ва Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университети ҳамкорлигида Индонезия пойтахтида илмий-амалий конференция ташкил этилгани қайд этилган.
Материалда ёзилишича, анжуманда Мавороуннаҳр тарихи, Имом Бухорий мероси, Марказий Осиё уламоларининг Индонезияда ислом таълимотини тарқатишда тутган ўрни каби мавзулар муҳокама қилинди.
Ушбу мамлакатдаги "Aspirasi Nusantara" электрон нашри Имом Мотуридий халқаро илмий тадқиқот маркази директори ўринбосари "Наҳдлатул уламо" ташкилоти фаолияти билан танишгани ҳақида ёзди. Маълум қилинишича, шу йил 2 июль куни Ўзбекистон Дин ишлари қўмитаси раисининг биринчи ўринбосари Даврон Махсудов ҳамда Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори ўринбосари Шаҳзод Исломов Индонезиядаги энг йирик ташкилот "Наҳдлатул уламо" раҳбарияти билан учрашди.
"Наҳдлатул уламо" ташкилоти қошидаги Илмий марказ раҳбари Абшор Абдулло Имом Мотуридий таълимоти сунний калом илмида мўътадил, ақл ва мантиққа таянадиган йўналиш эканини қайд этди" – деб ёзган электрон нашр.
Томонлар таълим соҳасида алоқаларни кенгайтириш, талабалар алмашувини амалга ошириш ва зиёрат туризми йўналишида дастурлар ишлаб чиқиш каби мавзуларда фикр алмашдилар.
Индонезиянинг "Jakarta Merdeka" онлайн портали эса "Богор Ботаника боғида дўстлик дарахти экилди" сарлавҳали мақолани эълон қилинди. Унда Ўзбекистон делегацияси аъзолари Богор шаҳридаги Индонезия Миллий Ботаника боғида дарахт экиш маросимида иштирок этгани ва Индонезия экология вазири ўринбосари билан учрашув ўтказгани маълум қилинган.
"Вазир ўринбосари Диас Хендраприоно Имом Бухорий тўплаган ҳадислар орасида табиатни асрашга оид насиҳат ва тавсиялар кўп эканини таъкидлади. Бу эса ислом таълимотида экологик билим ва онг асосий ўрин тутишининг яққол далилидир", – деб ёзилган "Jakarta Merdeka" мақоласида.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати