Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Сеҳргар дини ва ўз нафсини шайтонга сотган саналади. Чунки шайтон инсоннинг ибодат қилишини асло истамайди. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Ва батаҳқиқ, биладиларки, уни сотиб олган кишига охиратда насиба йўқ” (Бақара сураси, 102-оят).
Сеҳргар диндан чиқиш ёки жинларга атаб жонлиқ сўйиш ва улардан ёрдам сўраш орқали сеҳр билан шуғулланади. Шунингдек, бунинг учун Аллоҳ таолонинг Каломи – Қуръони каримга нисбатан ҳурматсизлик қилади.
Уламолар айтадилар: “Сеҳргарлар қоғозларга Қуръондаги сура ва оятларни қон билан ёзадилар, атайлаб оятларнинг ҳарфларини хато қилиб кўчирадилар. Шайтонни рози қилиш учун яна бошқа турли ўзгартиришларни қиладилар”.
Ким ўз нафсини шайтонга сотса, ахлоқдан, солиҳ амаллардан мосуво, қалб кўзи кўр, яхшиликлардан юз ўгирган, гуноҳ йўлда юрувчи, динининг устидан кулувчи ва унга душманлик қилувчи бўлади. Нафсини рози қилиш йўлида барча жирканч ишларни қилишга тайёр туради.
Охир оқибат Аллоҳ таолога шак, шайтонга ибодат қиладилар, фитна-фасод ишларни бажарадилар, нафси фақат гуноҳ, фисқ амалларга бошлайди, кўп ёлғон гапирувчи ва ҳаром еювчи бўлади.
Аллоҳ таоло одамни лойдан, жинларни эса оловдан яратди. Бу ҳақда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Батаҳқиқ, Биз инсонни қуруқ лойдан, ўзгартирилган қора балчиқдан яратдик. Ва жинларни бундан олдин самум оловидан яратдик” (Ҳижр сураси, 26-27-оятлар).
Қолаверса, Аллоҳ таоло Одам авлодини жинлардан афзал қилди. Аллоҳ таоло: “Батаҳқиқ, Биз Бани Одамни азизу мукаррам қилиб қўйдик ва уларни қуруқлигу денгизда (улов-ла) кўтардик ҳамда уларни пок нарсалар ила ризқлантирдик ва уни Ўзимиз яратган кўп нарсалардан мутлақо афзал қилиб қўйдик” (Исро сураси, 70-оят).
Лекин сеҳргар ҳамиша ўзини бошқалардан устун тутади. Ўзгаларни менсимайди. Ваҳоланки, сеҳргардан ҳам, жинлардан ҳам мўминлар афзалдир. Шайх Абу Бакр Жазоирий айтади: “Жинларнинг ҳатто солиҳлари ҳам қадр, каромат ва шарафда инсондан паст даражада”.
Давоми бор...
Даврон НУРМУҲАММАД
Савол: Баъзи емакхонлар таом етказиб беришни кечиктиргани учун буюртмадан ташқари қўшимча таом тақдим этар экан. Шу иш жоизми? Агар рекламада қўшимча бепул таом бериш эмас, балки етказиб берилган таомнинг пулини олмаслик айтилган бўлса, ҳукм қандай бўлади?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
1. Таомга буюртма бериш битими шариатдаги истисноъ, яъни буюртма асосида маълум маҳсулотни тайёрлаб бериш шартномасига тўғри келади. Агар саволдаги шарт фақат рекламада акс этиб, буюртма жараёнида алоҳида бундай шарт қўйилмаса, сотувчи тарафидан берилган бу ваъда жоиз ҳисобланади ва унга вафо қилиши керак бўлади.
Агар буюртма беришда етказиб бериш кечикиши сабабли қўшимча таом бериш шарти қўйилса, бу шартноманинг бир қисмига айланади. Битимдаги бундай шарт молиявий жарима саналади. Маҳсулот тайёрлаб бериш (истисноъ) битимида сотувчига нисбатан молиявий жарима қўллашга рухсат этилади.
Демак, қўшимча бепул таом бериш ваъда кўринишида бўлса ҳам, шартномада акс этган бўлса ҳам жоиз экан.
2. Етказиб бериш кечикса, буюртма қилинган таомнинг пулини олмаслик фақат рекламада акс этиб, буюртма жараёнида бундай шарт қўйилмаса, бу ҳам сотувчи тарафидан берилган ваъда бўлади ва жоиз ҳисобланади. Аммо буюртма бериш жараёнида юқоридаги шарт қўйилса, бу шартноманинг бир қисмига айланади. Шартномада эса буюртма суммасидан воз кечиш шартини қўйиш дуруст эмас.
Демак, буюртма қилинган таомнинг пулини олмаслик ваъда кўринишида бўлса жоиз, битимда шарт қилинса, жоиз эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази