Шу йил 6 ноябрь куни Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтида "Долзарб ақидавий ва замонавий фиқҳий масалалар" мавзусида республика илмий-амалий анжуман бўлиб ўтди.
Илмий-амалий конференцияда Ўзбекистон мусулмонлари идораси, Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси, Ўзбекистон халқаро ислом академияси мутасадди вакиллари, Фатво маркази ва Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказининг илмий ходимлари, олий ва ўрта махсус ислом таълим муассасаларининг профессор-ўқитувчилари, ёш олимлар ва тадқиқотчилар иштирок этди.
Қуръони карим тиловати ва хайрли дуолар билан бошланган тадбирни Тошкент ислом институти Ўқув ишлари бўйича проректори Жаҳонгир Рўзиев олиб борди.
Дастлаб Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари, Тошкент ислом институти ректори, профессор Муҳаммадолим Муҳаммадсиддиқов тадбирни табрик сўзи билан очиб, кейинги пайтда динимизга оид турли ақидавий ва фиқҳий ихтилофлар юзага чиқаётгани, ёшларни ёт ғоялардан асраш зарурати, олим ва тадқиқотчиларнинг фаолиятини жадаллаштириш анжуманнинг асосий мақсадларидан эканини қайд этди.
Шундан сўнг Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбеков эътиборли олим ва тадқиқотчиларни бирлаштирган анжуман билан иштирокчиларни қутлаб, бугунги глабаллашув даврида қадрият ва маданиятлар бирлашиб кетаётгани, шу боис уламолар динимиз софлигини асрашга жидду жаҳд қилишлари лозимлигини таъкидлаш баробарида замонавий дунёда фатво бериш масаласида илмий маъруза қилди.
Шунингдек, сўзга чиққан Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фахрийлар кенгаши раиси Шайх Абдулазиз Мансур, Ўзбекистон халқаро ислом академияси ректори Уйғун домла Ғафуров анжуман ишига муваффақият тилаш асносида унинг мавзуси нақадар долзарблиги, халқаро ва республика анжуманларини фаол ўтказиб келаётган Тошкент ислом институтининг илмий салоҳияти тобора ортиб бораётганини баён этишди.
Илмий-амалий анжуман давомида олим ва тадқиқотчилар “Калом илми ва ақидавий масалаларга оид замонавий илмий тадқиқотлардаги ёндашувлар”, “Соғлом эътиқоднинг жамият тараққиётидаги ўрни”, “Ақидага оид оят ва ҳадисларни тўғри талқин қилишнинг аҳамияти”, “Аҳли сунна вал жамоа уламоларининг адашган оқимларга раддиялари”, “Мотуридия таълимотининг асослари ва хусусиятлари”, Замонавий фиқҳий масалалар бўйича фатволар ва уларнинг таҳлили” каби мавзулар бўйича маъруза қилиш билан бирга айни масалаларнинг ечими борасида ўз фикр-мулоҳазаларини билдиришди.
Анжуман якунида бугунги кундаги долзарб ақидавий ва замонавий фиқҳий масалаларга оид муаммоларни таҳлил этиш баробарида уларнинг ечими бўйича тавсиялар ишлаб чиқилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Савол: Биз томонларда ўғил фарзанд учун қилинадиган суннат (хатна) тўйига келиннинг отаси ёки ака-укалари сўқим (сўйиладиган қорамол) олиб боришлари шартдек бўлиб қолган. Ҳатто бу нарса келин тарафдагиларнинг бурчи деган тушунча ҳам бор. Шунинг учун айрим ҳолларда баъзи оталар неварасини суннат тўйига ерини сотиш ёки катта қарзларни олишгача мажбур бўлаяпти. Шу ишлар динимизда борми?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Динимизда хатнани бор эканлиги барчага маълум ва бу учун зиёфат қилиб бериш ҳам бор. Аммо бу нарса фарз ёки вожиб, ҳатто суннат ҳам эмас, балки у айрим саҳобийларнинг шунчаки одати бўлган. Лекин у ҳозирги кунда авж олгандек бемаъни дабдабозлик билан эмас, балки тор доирада камтарона дастурхон ёзиб ўтказилган.
Демак, аслида суннат ҳам бўлмаган ушбу “тўй”га сўқим олиб келиш қиз томоннинг бурчи дейиш мантиқсиз экани кўриниб турибди. Буни жоҳилона ҳою ҳавас ортидан пайдо бўлган хурофот десак, тўғрироқ бўлади. Айнан мана шунақа тайини йўқ “мажбурият”лар туфайли қанчадан-қанча оилалар жабр кўряпти ва ҳатто айрим оилалар “сўқим қилинмагани ёки олиб келинган сўқимнинг кичкиналиги” сабабидан бузилиб кетишгача ҳам бормоқда.
Динимизда ҳадя улашишга тарғиб қилинган. Аммо бу чин юракдан ҳамда берувчига малол келмасдан амалга оширилиши керак.
Шундай экан, куёв томонга юбориладиган новвосларни ҳадя деб бўлмайди. Чунки бу нарса ошкора ёки зимдан қилинган талаб ёки келин томоннинг одамлардан уялиб ёхуд “қизим хижолат бўлмасин”, деб қиладиган “совғаси” бўлади. Куёв томоннинг келин томонга бундай талаблар қўйиши катта хато ва гуноҳ саналади. Қолаверса, чин кўнгилдан берилмаган нарсани ейиш ҳам шубҳали ҳисобланади. Зеро Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:
لا يحل مال امرئ مسلم الا عن طيب نفسه رواه احمد
“Мусулмон кишининг моли бошқага ҳалол эмас, фақатгина ўзи рози бўлиб, кўнглидан чиқариб берсагина, ҳалол бўлади” (Имом Аҳмад ривояти).
Шундай экан, бундай ишга чек қўйиш лозим. Агар қилмоқчи бўлсалар, куёв томон имкони даражасида ўзлари қилсинлар. Агар имконлари бўлмаса, қайнотани зиммасига юкламасликлари лозим. Имкон бўлмагани учун бу каби эҳсонни қила олмаса, гуноҳкор бўлмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.