Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
11 Июн, 2025   |   15 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:05
Қуёш
04:49
Пешин
12:28
Аср
17:38
Шом
19:59
Хуфтон
21:37
Bismillah
11 Июн, 2025, 15 Зулҳижжа, 1446
Мақолалар

Энг гўзал исмлар Аллоҳникидир (2-мақола)

22.11.2024   5652   4 min.
Энг гўзал исмлар Аллоҳникидир (2-мақола)

العَظِيمُ

34. Ал-Аъзийм.

Ақл тасаввур қила олмайдиган даражада азаматли ва улуғ.

 

الغَفُورُ

35. Ал-Ғафур.

Кўп мағфират қилувчи.


الشَّكُورُ

36. Аш-Шакур.

Оз амал учун кўп савоб берувчи.

 

العَلِيُّ

37. Ал-Алий.

Мартабаси олийликда бениҳоя.

 

الكَبِيرُ

38. Ал-Кабийр.

Ҳар бир нарсадан улуғ.

 

االْحَافِظُ

39. Ал-Ҳафиз.

Ҳар бир нарсани муҳофаза қилувчи.

 

المُقِيتُ

40. Ал-Муқийт.

Барча моддий ва руҳий ризқларни яратувчи.

 

الحَسِيبُ

41. Ал-Ҳасийб.

Кифоя қилувчи. Қиёматда бандаларнинг ҳисобини қилувчи.


الجَلِيل

42. Ал-Жалийл.

Сифатлари улуғ зот.


الكَرِيمُ

43. Ал-Карийм.

Биров сўрамаса ҳам, ҳеч бир эваз олмасдан, нарсаларни кўплаб ато қилувчи.


الرَّقِيبُ

44. Ар-Рақийб.

Ҳеч бир заррани ҳам қўймай текшириб турувчи.

 

المُجِيبُ

45. Ал-Мужийб.

Дуоларни ижобат қилувчи.

 

الوَاسِعُ

46. Ал-Восиъ.

Ҳамма нарсани кенг илми ила иҳота қилган. Барчани кенг раҳмати ила қамраб олган.


الحَكِيمُ

47. Ал-Ҳакийм.

Ҳар бир нарсани ҳикмат ила қилувчи.

 

الوَدُودُ

48. Ал-Вадуд.

Барчага яхшиликни раво кўрувчи.

 

المَجِيدُ

49. Ал-Мажийд.

Шон-шарафи ва қадри беҳад юксак.

الباعث

50. Ал-Боъис.

Халқларга пайғамбарлар юборувчи. Кишиларга ҳиммат юборувчи. Ўликларни қайта тирилтирувчи.

 

الشَّهِيدُ

51. Аш-Шаҳийд.

Ҳар бир нарсага ҳозиру нозир. Барчага шоҳидлик берувчи.

 

الحَقُّ

52. Ал-Ҳақ.

Ўзгармас, собит зот. Ҳақни юзага чиқарувчи.

 

الوَكِيلُ

53. Ал-Вакийл.

Барчанинг иши унга топширилган зот.

 

القَوِيُ

54. Ал-Қовий.

Қувватли Зот.

 

المَتِينُ

55. Ал-Матийн.

Машаққат билмас, кучли Зот.

 

الوَلِيُ

56. Ал-Валий.

Муҳаббат қилувчи, нусрат берувчи ва халқининг ишини юритувчи зот.

 

الحَمِيدُ

57. Ал-Ҳамийд.

Барчага мақтовлар ила мақталган зот.


المُحْصِى

58. Ал-Муҳсий.

Барча нарсанинг ҳисобини олувчи зот.

 

المُبْدِئ

59. Ал-Мубдиъ.

Барча нарсаларни аввал бошдан бор қилган зот.

 

المُعِيد

60. Ал-Муъийд.

Йўқ бўлган нарсаларни яна қайтадан бор қилувчи.

 

المُحْيِى

61. Ал-Муҳйи.

Тирилтирувчи. У зот ўликларни тирилтирувчидир.

 

المُمِيت

62. Ал-Мумийт.

Ўлдирувчи. Барча жонзотларнинг жонини олувчи.

 

الحَيُّ

63. Ал-Ҳайй.

У ҳамиша тирикдир, У ўлмайди. Аллоҳнинг ҳаёти абадийдир, ўлим ила йўқ бўлмас. Аллоҳнинг ҳаёти азалий, олдин йўқ бўлган эмас.

 

القَيُّومُ

64. Ал-Қайюм.

Ҳар бир нарса устида турувчи ва ҳар бир турувчи нарса Унинг сабабидангина туради.

 

الوَاجِد

65. Ал-Вожид.

Хоҳлаган нарсасини топувчи. Бу ишда биров Уни тўса олмайди.

 

المَاجِد

66. Ал-Мажид.

Улуғлик ва шараф соҳиби.

 

Даврон НУРМУҲАММАД

Бошқа мақолалар

Расулуллоҳ ﷺнинг охирги ҳаж ва хутбалари

04.06.2025   4982   4 min.
Расулуллоҳ ﷺнинг охирги ҳаж ва хутбалари

Умматга қилинган сўнгги васият


“Ҳажжатул вадоъ” яъни “Вадо хутбаси” луғатда “Видолашув хутбаси”, “хайрлашув, айрилиқ хутбаси-хитоби” деган маъноларни билдиради.

Ҳижрий ўнинчи йилнинг 9 зулҳижжа ойида (милодий 632 йил 8 март) Пайғамбаримиз алайҳиссалом сўнгги ҳаж ибодатини адо этганларида хутба қилганлар. Унда Маккада жами 124 минг мусулмон тўпланган эди.

У зот алайҳиссалом Қасво деган туяларига миниб, Арафот водийсида умматга сўнгги васиятларини баён этганлар. Бу хитоб фақат ўша жойда тўпланган ҳожиларгагина эмас, балки қиёматга қадар келадиган бутун инсониятга қаратилган.

 

Пайғамбаримиз алайҳиссалом умматга бундай васият қилдилар:

“Эй инсонлар! Сўзимни яхшилаб тингланг... Бу йилдан сўнг сизлар билан бу ерда яна кўришиш-кўришмаслигимни билмайман.

 

Эй инсонлар! Бугунингиз қандай ҳам муқаддас кун, бу ойлар қандай ҳам муқаддас ой, бу шаҳар (Макка) қандай ҳам муқаддас бир шаҳар бўлса, Роббингиз билан кўришгунга қадар қонларингиз, молларингиз, обрўларинигиз ҳам айни шаклда муқаддасдир ва бир-бирларингизга ҳаромдир!

Эй саҳобаларим! Эртага Роббингизга рўпара бўлиб ва бугунги ҳолингиз ҳақида жавоб берурсиз. Мендан сўнгра эски залолатларга қайтиб, бир-бирингизнинг бўйнингизга урмангиз!...

Эй инсонлар! Аёлларингизга яхши муомала қилишингизни ва Аллоҳдан қўрқишингизни тавсия қиламан. Чунки улар амрингиз остидадир. Сиз уларни Аллоҳнинг бир омонати ўлароқ олдингиз ва уларнинг номусларини ва иффатларини Аллоҳ олдида сўз берароқ ҳалол этингиз.

Яхши билингки, сизнинг аёлингизда ҳаққингиз бўлганидек, уларнинг ҳам сизда ҳақлари бор.

Эй мўминлар! Сўзимни тингланг. Яхши тушиниб олинг. Батаҳқиқ Роббингиз бирдир. Оталарингиз ҳам биттадир. Аллоҳ ҳузурида энг хайрлигингиз, Аллоҳдан энг кўп қўрққанингиздир.

Арабларнинг ажамдан, ажамнинг эса арабдан, оқ ирқлининг қора ирқлидан, қора ирқлининг оқ ирқдан ҳеч қандай устунлиги йўқдир. Устунлик ёлғиз тақводадир.

Эй инсонлар! Аллоҳдан қўрқинг, раҳбар қилиб устингизга бурни, қулоғи кесик бир қулни сайлаб қўйса, Аллоҳнинг Китоби ила ҳукм этгани қадар уни тингланг ва унга итоат этинг!

Эй инсонлар! Сизга бир омонат қолдираяпман-ки, уни маҳкам ушласангиз йўлингиздан адашмайсиз! У омонат Аллоҳнинг Китоби ва пайғамбарининг суннатидир.

Эй мўминлар! Аллоҳдан қўрқинг! Беш вақт намозингизни ўқинг! Рамозон ойидаги рўзаларингизни тутинг!

Молларингизнинг закотини беринг! Ўзларингиздан бўлган амр соҳибларига итоат этинг-ки, Роббингизни жаннатига кирурсиз.

Эй инсонлар! Ҳаддан ошишликдан сақланинг. Ўтган умматларнинг ҳалокатининг сабаби, динларида ҳаддан ошиш эди.

Бу санадан сўнгра яна сиз билан бу ерда кўришиш-кўришмаслигимни билмайман.

Эй инсонлар! Эртага мен хақимда сиздан сўраганларида нима дейсиз? Рисолатни етказдимми? Илоҳий вазифани адо қилдимми?”, дедилар.

Бунга бутун асҳоби киром шундай жавоб бердилар: “Албатта, қасам ичамизки сиз Аллоҳнинг хабарини таблиғ этдингиз, вазифани бажардингиз. Бизга тавсия ва насиҳатда бўлдингиз. Ҳаммасига шоҳидлик берамиз!”

 

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак кўрсатгич бармоқларини самога ишорат қилдириб, жамоатга боқиб бундай дедилар: “Шоҳид бўл Роббим! Шоҳид бўл Роббим! Шоҳид бўл Роббим!”.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам видолашув хутбасини якунлагач, Аллоҳ таоло қуйидаги оятни нозил қилди:

Бугунги кунда Мен сизнинг динингизни мукаммал қилиб бердим. Сизга неъматимни батамом қилдим. Ва сизга Исломни дин деб рози бўлдим (Моида сураси, 3-оят).

Набий алайҳиссалом вадо ҳажидан қайтишда йўлда хасталандилар. Хасталиклари 13 кун давом этди. Ҳижрий 11 йили робиъул аввал ойининг душанба куни Оиша онамизнинг хоналарида муборак руҳларини Аллоҳга топширдилар ва ўша жойда дафн қилиндилар...

Соллаллоҳу алайҳи васаллам

Даврон НУРМУҲАММАД