10 Июн, 2025, 14 Зулҳижжа, 1446
10 Июн, 2025, 14 Зулҳижжа, 1446
Бир қиз айтади: «Мен ёшлигимдан бувим билан бир хонада ётардим. Бувим ҳаётдан кўз юмгунларича, тахминан ўн йилча бирга яшадик. Шу ўн йил ичида бувимдан жуда кўп нарсаларни ўргандим. Лекин шу ўрганганларим ичида энг яхшиси – намоздан кейинги дуо эди. Бувим фарз намозни ўқиб бўлиб, жойнамоз устида анча ўтирардилар, мен эса бувимни кузатардим. Бувим намозни хотиржам, сокин якунлаб, узоқ дуо қилардилар. Бир куни ана шундай сокин ўтиришларини кўриб, савол бергим келди: «Буви, намоздан кейин нималар деб дуо қиласиз? Қандай қилиб намоздан бунчалик роҳатланасиз?».
Бувим кулиб қўйиб, намоздан кейин қайси дуоларни ўқишларини айтиб, менга ҳам ўргатдилар. Ҳар намоздан кейин бувим билан бирга ана шу дуоларни такрорлайдиган бўлдим. Дуоларни ёдлаб олган куним менга мукофот ҳам бердилар.
Бувим алоҳида эътибор билан ўқийдиган дуо мана шу эди:
(Аллоҳга истиғфор айтаман, Аллоҳга истиғфор айтаман, Аллоҳга истиғфор айтаман. Аллоҳим, Салом Ўзингсан, салом ҳам Ўзингдан. Табарруксан, эй улуғлик ва карам Соҳиби! Ёлғиз Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, Унинг шериги ҳам йўқ. Мутлақ мулк Уникидир, ҳамд ҳам Унгадир, У ҳар нарсага қодирдир. Роббим, Сен берганни тўсувчи йўқ, Сен тўсганни берувчи йўқ. Қувват Сендадир, бошқанинг куч-қуввати фойда бермас).
Кўп йиллар давомида бу дуоларни бувим билан бирга ўқийвердим, бу дуолар ақлимнинг, шууримнинг бир бўлагига айланиб, ҳис-туйғуларимга қоришиб кетди.
Бувим менга шундай дер эдилар: «Жоним қизим, бу дуонинг ҳаловатини қара! «Роббим, Сен берганни тўсувчи йўқ!». Кўряпсанми, Аллоҳ сенга берган нарсани ҳеч ким олиб қўя олмайди. «Сен тўсганни берувчи йўқ». Аллоҳ бермаган нарсани сенга ҳеч ким бера олмайди. «Қувват фақат Сендадир, бошқанинг куч-қуввати фойда бермас». Ҳа, куч-қудратни фақат Аллоҳ беради, Аллоҳ бир нарсани хоҳласа, ҳеч ким ҳеч нарса қила олмайди. Болам, сендаги куч-қувват ҳам фақатгина Аллоҳдан. Шунинг учун Аллоҳга ишонгин-да, хотиржам яшайвергин!»
Бувим мени бу дуолардан баҳра олишга, маъноларини ҳис қилишга тинимсиз ундар эдилар. Мен бунинг ҳаловатини икки йиллардан кейин ҳис қила бошладим. Бошланғич мактабни тамомлаб, ўсмирликка илк қадам қўйган пайтим эди. Бувимнинг ўгитлари ўсмирлик даврининг ғам-қайғулари бошланганда шунақанги асқотдики, асти қўяверасиз. Мен қайғуларимни осонгина енгар эдим, тушкунликни, умидсизликмни бувим ўргатганидек, намоздан кейинги дуолар билан даволардим. Ҳар гал «Роббим, Сен берганни тўсувчи йўқ, Сен тўсганни берувчи йўқ. Қувват Сендадир, бошқанинг куч-қуввати фойда бермас», деганимда хотиржам бўлиб қолар эдим. Бу дуолар худди бошимга тушаётган муаммоларни даволаш учун кунда беш маҳал ичиладиган дорига ўхшар эди. Қарабсизки, Аллоҳнинг марҳамати билан ёшлик, ғўрлик, ўсмирлик даврини дугоналаримга нисбатан анча яхши ўтказдим. Қандай муаммо дуч келса ҳам, намозга шошиб, намоздан кейинги дуою зикрлар билан хотиржам бўлиб юрган вақтимда кўпчилик дугоналарим психологларга, ҳатто психиатрларга қатнаб, даволаниб юришарди».
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Умматга қилинган сўнгги васият
“Ҳажжатул вадоъ” яъни “Вадо хутбаси” луғатда “Видолашув хутбаси”, “хайрлашув, айрилиқ хутбаси-хитоби” деган маъноларни билдиради.
Ҳижрий ўнинчи йилнинг 9 зулҳижжа ойида (милодий 632 йил 8 март) Пайғамбаримиз алайҳиссалом сўнгги ҳаж ибодатини адо этганларида хутба қилганлар. Унда Маккада жами 124 минг мусулмон тўпланган эди.
У зот алайҳиссалом Қасво деган туяларига миниб, Арафот водийсида умматга сўнгги васиятларини баён этганлар. Бу хитоб фақат ўша жойда тўпланган ҳожиларгагина эмас, балки қиёматга қадар келадиган бутун инсониятга қаратилган.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом умматга бундай васият қилдилар:
“Эй инсонлар! Сўзимни яхшилаб тингланг... Бу йилдан сўнг сизлар билан бу ерда яна кўришиш-кўришмаслигимни билмайман.
Эй инсонлар! Бугунингиз қандай ҳам муқаддас кун, бу ойлар қандай ҳам муқаддас ой, бу шаҳар (Макка) қандай ҳам муқаддас бир шаҳар бўлса, Роббингиз билан кўришгунга қадар қонларингиз, молларингиз, обрўларинигиз ҳам айни шаклда муқаддасдир ва бир-бирларингизга ҳаромдир!
Эй саҳобаларим! Эртага Роббингизга рўпара бўлиб ва бугунги ҳолингиз ҳақида жавоб берурсиз. Мендан сўнгра эски залолатларга қайтиб, бир-бирингизнинг бўйнингизга урмангиз!...
Эй инсонлар! Аёлларингизга яхши муомала қилишингизни ва Аллоҳдан қўрқишингизни тавсия қиламан. Чунки улар амрингиз остидадир. Сиз уларни Аллоҳнинг бир омонати ўлароқ олдингиз ва уларнинг номусларини ва иффатларини Аллоҳ олдида сўз берароқ ҳалол этингиз.
Яхши билингки, сизнинг аёлингизда ҳаққингиз бўлганидек, уларнинг ҳам сизда ҳақлари бор.
Эй мўминлар! Сўзимни тингланг. Яхши тушиниб олинг. Батаҳқиқ Роббингиз бирдир. Оталарингиз ҳам биттадир. Аллоҳ ҳузурида энг хайрлигингиз, Аллоҳдан энг кўп қўрққанингиздир.
Арабларнинг ажамдан, ажамнинг эса арабдан, оқ ирқлининг қора ирқлидан, қора ирқлининг оқ ирқдан ҳеч қандай устунлиги йўқдир. Устунлик ёлғиз тақводадир.
Эй инсонлар! Аллоҳдан қўрқинг, раҳбар қилиб устингизга бурни, қулоғи кесик бир қулни сайлаб қўйса, Аллоҳнинг Китоби ила ҳукм этгани қадар уни тингланг ва унга итоат этинг!
Эй инсонлар! Сизга бир омонат қолдираяпман-ки, уни маҳкам ушласангиз йўлингиздан адашмайсиз! У омонат Аллоҳнинг Китоби ва пайғамбарининг суннатидир.
Эй мўминлар! Аллоҳдан қўрқинг! Беш вақт намозингизни ўқинг! Рамозон ойидаги рўзаларингизни тутинг!
Молларингизнинг закотини беринг! Ўзларингиздан бўлган амр соҳибларига итоат этинг-ки, Роббингизни жаннатига кирурсиз.
Эй инсонлар! Ҳаддан ошишликдан сақланинг. Ўтган умматларнинг ҳалокатининг сабаби, динларида ҳаддан ошиш эди.
Бу санадан сўнгра яна сиз билан бу ерда кўришиш-кўришмаслигимни билмайман.
Эй инсонлар! Эртага мен хақимда сиздан сўраганларида нима дейсиз? Рисолатни етказдимми? Илоҳий вазифани адо қилдимми?”, дедилар.
Бунга бутун асҳоби киром шундай жавоб бердилар: “Албатта, қасам ичамизки сиз Аллоҳнинг хабарини таблиғ этдингиз, вазифани бажардингиз. Бизга тавсия ва насиҳатда бўлдингиз. Ҳаммасига шоҳидлик берамиз!”
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак кўрсатгич бармоқларини самога ишорат қилдириб, жамоатга боқиб бундай дедилар: “Шоҳид бўл Роббим! Шоҳид бўл Роббим! Шоҳид бўл Роббим!”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам видолашув хутбасини якунлагач, Аллоҳ таоло қуйидаги оятни нозил қилди:
“Бугунги кунда Мен сизнинг динингизни мукаммал қилиб бердим. Сизга неъматимни батамом қилдим. Ва сизга Исломни дин деб рози бўлдим” (Моида сураси, 3-оят).
Набий алайҳиссалом вадо ҳажидан қайтишда йўлда хасталандилар. Хасталиклари 13 кун давом этди. Ҳижрий 11 йили робиъул аввал ойининг душанба куни Оиша онамизнинг хоналарида муборак руҳларини Аллоҳга топширдилар ва ўша жойда дафн қилиндилар...
Соллаллоҳу алайҳи васаллам
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа