Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Умму Айман розияллоҳу анҳо асли ҳабашистонлик бўлиб, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг отаси Абдуллоҳнинг хизматчиси эди. Асли исми Барака бинти Саълаба, олдин Ҳазраж қабиласидан Убайд ибн Зайд никоҳида бўлган. Айман исмли ўғли боис уни “Умму Айман” деб чақиришарди.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам дунёга келганларида, биринчи бўлиб қучоғига олган меҳрибон аёл Умму Айман розияллоҳу анҳо эди. У муборак чақалоқни ўзгача меҳр билан парвариш қилган. Ҳалима онамиз ёш Муҳаммадни оналарига қайтариб берганидан кейин Умму Айман у зотга ҳам хизматчилик, ҳам энагалик қилди.
Ўша йиллари ҳазрат Омина Ясрибга бориб, эри Абдуллоҳнинг қабрини ва у ердаги қариндош-уруғларини зиёрат қилмоқчи бўлади. Ўғли Муҳаммад билан хизматчиси Умму Айманни олиб йўлга чиқади ва бир ойча Ясрибда туриб қолади.
Қайтиш вақти келганида учовлари Макка томон йўлга чиқишди. Абво қишлоғига етганларида ҳазрат Омина оғриб қолди. Шу ерда бир неча кун дам олиб, соғайганидан кейин йўлга чиқмоқчи бўлишди. Лекин ҳазрат Оминанинг касали кундан кун оғирлашди. Умму Айман бир тарафдан Оминага хизмат қилса, яна бир тарафдан ёш Муҳаммад алайҳиссаломга қарар, ундан кўзини узмас эди. Икки дунё қуёши – бўлажак Пайғамбаримиз онасининг қийналаётганини кўриб, унсиз йиғлардилар.
Ҳазрат Омина дафн қилинганидан сўнг Умму Айман бўлажак пайғамбарни бир туяга ўтқизиб, ўзи бошқа туяга миниб, чўл-саҳролар, тоғ-тошлардан ўтиб, машаққат билан Маккага етиб келди, Қурайш улуғи Абдулмутталибнинг уйига тушди.
Умму Айман жонидан ҳам кўпроқ яхши кўрадиган Муҳаммад алайҳиссалом улғайиб, оилали бўлгунларича онасидек меҳрибонлик, фидокорлик кўрсатди. У зот ҳам энагасини ҳаргиз унутмай, ҳар доим йўқлаб, хабар олиб турдилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам уни «иккинчи онам» деб алоҳида ҳурмат қилар, жаннат аҳлидан эканининг хабарини берган эдилар.
Умму Айман розияллоҳу анҳонинг эри вафот этиб, тул қолди. Жаноби Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир куни саҳобалар билан ўтирганларида: «Жаннат аҳлидан бўлган аёл билан оила қуришни хоҳлаган киши Умму Айманни никоҳига олсин», дедилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бу таклифини асраб олган ўғиллари Зайд ибн Ҳориса қабул қилди. Пайғамбар алайҳиссалом Умму Айманни саҳоба Зайдга никоҳлаб бердилар. Икковларидан Исломнинг энг ёш қўмондони, улуғ саҳобий Усома ибн Зайд розияллоҳу анҳу дунёга келди.
Умму Айман розияллоҳу анҳо Аллоҳ таолога таваккал қиладиган, сабрли аёл эди. Энг қийин вазиятда ҳам умидсизликка тушмас, Аллоҳ таолонинг раҳмати, мадади келишига ишонарди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этганларидан кейин ҳазрат Абу Бакр бир куни ҳазрат Умарга: “Умму Айманни зиёрат қилиб келайлик, Пайғамбар алайҳиссалом уни зиёрат қилиб турардилар”, деди. Умму Айман уларни кўриб, йиғлади. Абу Бакр ва Умар: “Нега йиғлайсиз, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳнинг даргоҳида эканлари яхшироқ эмасми?” деб тасалли бермоқчи бўлишди. Умму Айман: “Мен Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг Аллоҳ таоло даргоҳида экани яхшилигини билмаганим учун эмас, ваҳий тушмай қолгани учун йиғлаяпман”, деди. Унинг бу сўзи Абу Бакр ва Умар розийаллоҳу анҳумларни ҳам қаттиқ ҳаяжонга солди, улар ҳам йиғлашди.
Аллоҳ таоло Умму Айман розияллоҳу анҳога узоқ умр ато қилди. У уч улуғ саҳобий бошқарган даврларни кўрди. Ҳазрат Усмон розияллоҳу анҳу даври бошланган йили вафот этди.
Мадина ҚОСИМОВА
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
1. Арафа куни кечаси, яъни, ҳайит кунига ўтар кечасини бедор ўтказиш.
Ҳайит кунига ўтар кечани Қуръон тиловати, зикр, тасбиҳ ва нафл намозлар билан ўтказиш улкан савобларга сабаб бўлади. Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васаллам: "Ким икки ийд кечаларини Аллоҳдан савоб умидида қоим қилса, қалблар ўладиган кунда унинг қалби ўлмас”, деганлар (Ибн Можа, Табароний ривояти).
2. Ғусл қилиш. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам фитр, азҳо ва арафа кунлари ғусл қилар эдилар” (Ибн Можа ривояти).
3. Энг яхши, янги ёки тоза кийимларни кийиш.
4. Хушбўйланиш.
5. Қурбон ҳайити намозига чиқишдан олдин ҳеч нарса емаслик. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазон ҳайитида таомланмасдан чиқмасдилар, қурбонлик кунида эса намоз ўқигунларича таомланмасдилар” (Имом Термизий ривояти).
Эслатма! Баъзилар қурбон ҳайитида ҳеч нарса емай намозга чиқишни нотўғри тушуниб, куннинг аввалги ярмига қадар рўзани ният қилиш керак, дейишади. Шу билан бирга, ўша куни саҳарликка туришади ва оғизларини ният билан беркитиб намозга чиқишади. Ҳайит намози ўқиб бўлингач эса, худди ифторликдаги каби оғизларини очишади. Бундай қилиш нотўғри. Ҳайит кунларида рўзани ният қилиш ҳаром амал саналади. Қолаверса, ярим кунга рўза ният қилинмайди.
6. Масжидга имкон бўлса пиёда ва эртароқ бориш. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам икки ҳайит намозига пиёда юриб чиқардилар” (Ибн Можа ривояти).
7. Йўлда таҳлил (Лаа илаҳа иллаллоҳ), такбир (Аллоҳу акбар) ва таҳмид (Алҳамдулиллаҳ) айтиш. "Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, Лаа илаҳа иллаллоҳу Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар ва лиллаҳил ҳамд".
8. Ҳайит намозидан олдин бошқа бирор нафл намоз ўқимаслик. Масжидга боргандан сўнг таҳийятул масжид ёки бошқа бирор нафл намоз ўқимасдан зикр қилиб ўтириш лозим.
9. Намозга бир кўчадан бориб, бошқасидан қайтиш. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай қилар эдилар.
10. Ҳайит билан муборакбод этиш. Саҳобалар: "Тақоббал Аллоҳ минна ва минкум (Аллоҳ биздан ҳам, сиздан ҳам қабул этсин)", деб бир-бирларини байрам билан табриклашарди.
11. Аҳли аёл ва ёш болаларни хурсанд қилиш. Оилада байрам кайфиятини пайдо қилиш, совға-ҳадялар улашиш керак.
12. Қавм-қариндош, ёш улуғларни зиёрат қилиш.
13. Таниш-билиш, ёру дўст, қўни-қўшниларни байрам билан табриклаш.
Қурбон ҳайитингиз муборак бўлсин!
Даврон НУРМУҲАММАД