27 Декабр, 2024, 26 Жумадул сони, 1446
27 Декабр, 2024, 26 Жумадул сони, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
1. Ҳеч қачон бирор киши билан ўтирган ҳолда қўл бериб сўрашманг.
2. Музокарада ҳеч қачон биринчи бўлиб таклифни берманг.
3. Агар сизга сир айтилган бўлса, уни сақлай билинг.
4. Агар бировнинг машинасини миниб туриш учун олган бўлсангиз, қайтараётганингизда бакини ёқилғига тўлдириб қўйишни унутманг.
5. Бирон ишни қилсангиз иштиёқ билан қилинг, бўлмаса умуман у ишга қўл урманг.
6. Қўл бериб кўришганда маҳкам тутинг ва суҳбатдошингизнинг кўзига қаранг.
7. Якка ҳолда сафарга чиқиб кўринг.
8. Қайғуга ботган пайтингизда сизга хурсандчилик бағишлаган одамни ҳечам йўқотманг.
9. Ҳаётингизни узайтирмоқчи бўлсангиз, маслаҳат олишдан тортинманг.
10. Ўқиш ёки ишхонада янги келган одам билан бирга овқатланинг.
11. Ғазабда хат ёзсангиз тугатгандан сўнг, ўқиб чиқинг, ўчиринг ва қайта ёзинг.
12. Овқатланиш вақтида иш, сиёсат ёки дин ҳақида гаплашманг.
13. Мақсадларингизни ёзиб қўйинг ва уларга эришинг.
14. Ўз фикрингизни ҳимоя қилинг, лекин ўзгаларга ҳурматли ва бағрикенг бўлинг.
15. Яқинларингизга қўнғироқ қилинг ва уларни зиёрат қилинг.
16. Ҳеч нарсадан афсусланманг, ҳаммасидан сабоқ олинг.
17. Обрў ва вафо сизнинг шахсингизда бўлиши керак.
18. Қарзга пул берманг, агар қайтарилмаслигини билсангиз.
19. Бирон нарсага ишонинг.
20. Эрталаб уйқудан уйғонганда ётоғингизни йиғинг.
21. Ҳаммомда ювинаётганда қўшиқ айтманг.
22. Ўсимлик парвариш қилинг ёки боғ яратинг.
23. Имконият пайдо бўлганда осмонни кузатинг.
24. Қобилиятларингизни аниқлаб, улардан фойдаланинг.
25. Қилаётган ишингизни сева билинг, ёки уни тарк этинг.
26. Ёрдам керак бўлганда ёрдам сўрашдан тортинманг.
27. Кимгадир кичик бўлса ҳам бир қадриятни ўргатинг.
28. Сизга ёрдам кўрсатган одамга миннатдорчилик билдиринг.
29. Қўшниларингизга меҳрибон бўлинг.
30. Бирон кишининг бир кунини саодатли қилинг — шунда сизга ҳам хурсандлик бағишлайди.
31. Ўз нафсингиз билан беллашинг.
32. Йилда ҳеч бўлмаганда бир марта соғлигингизни тиббий муолажа қилдиринг.
33. Соғлигингизга эътиборли бўлинг.
34. Ҳар доим табассум билан салом беринг.
35. Тез ўйланг, лекин секин сўзланг.
36. Оғзингиз овқатга тўла ҳолда гапирманг.
37. Оёқ кийимингизни тоза тутинг, тирноқларингизни олинг ва ҳар доим кўринишингизни озода сақланг.
38. Ўзингиз билмайдиган масалаларда фикр билдирманг.
39. Ҳеч қачон ҳеч кимга ёмон муомала қилманг.
40. Ҳаётда гўёки умрингизни охирги кунидек яшанг.
41. Хотиржам бўлиш имконини берадиган фурсатни ҳеч қачон қўлдан берманг.
42. Ҳар қандай кишининг меҳнатини тан олинг.
43. Камтар бўлинг.
44. Ўз илдизларингизни ҳеч қачон унутманг.
45. Имкон туғилганда саёҳатга чиқинг.
46. Қўрқувдан воз кечинг.
47. Ғойибона сизни ҳимоя қилган одамни йўқотманг.
48. Ҳеч қачон таслим бўлмасдан ўз муваффақиятингизни қидиринг.
49. Адолатли бўлинг; сизнинг ёрдамингизга муҳтож бўлганларни ҳимоя қилинг.
50. Ёлғизлик онларидан завқланишни ўрганинг.
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Имом Байҳақий, Абу Убайд ва Ибн Асокирлар Сувайд ибн Ғафла розияллоҳу анҳудан ривоят қиладилар:
«Умар розияллоҳу анҳу Шомга келганида аҳли китоблардан бири: «Эй мўминларнинг амири! Мўминлардан бири мени ўзинг кўриб турган ҳолга солди», деди. У калтакланган, боши ёрилган ҳолда эди. Умар розияллоҳу анҳу қаттиқ ғазабланди ва Суҳайб розияллоҳу анҳуга:
«Бор, қара-чи, бунинг соҳиби ким экан?» деди.
Суҳайб розияллоҳу анҳу бориб қараса, у Авф ибн Молик розияллоҳу анҳу экан.
Суҳайб унга: «Мўминларнинг амири сендан қаттиқ ғазабланди. Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳунинг олдига бор, у зот билан гаплашсин. Умар шошилиб, сени бир нарса қилиб қўядими, деган хавфдаман», деди.
Умар розияллоҳу анҳу намозни ўқиб бўлиб:
«Суҳайб қани?! У одамни келтирдингми?!» деди.
«Ҳа», деди Суҳайб.
Авф Муознинг олдига бориб, бўлган воқеани айтиб берган эди, бас, Муоз ўрнидан туриб:
«Эй мўминларнинг амири! У Авф ибн Молик экан. Унинг гапини эшитиб кўринг. Шошилиб, уни бир нарса қилиб қўйманг», деди. Умар унга:
«Сенинг бу билан нима ишинг бор?!» деди.
«Эй мўминларнинг амири, қарасам, бу бир муслима аёлнинг эшагини етаклаб кетаётган экан. Эшак сакраб, аёлни йиқитиб юборай дебди. Лекин аёл йиқилмабди. Манави бўлса, уни туртиб йиқитиб, ўзини аёлнинг устига отди», деди Авф.
Умар унга: «Менга аёлни олиб кел, айтганингни тасдиқласин», деди.
Авф аёлнинг олдига борди. Аёлнинг отаси билан эри: «Нима қилиб қўйдинг?! Бизнинг соҳибамизни шарманда қилдинг-ку!» дедилар.
Бироқ аёл: «Аллоҳга қасамки, у билан бораман!» деди.
Отаси билан эри: «Биз бориб, сенинг номингдан гапирамиз», дедилар ва Умар розияллоҳу анҳунинг ҳузурига келиб, Авф айтган гапларга ўхшаш гап айтдилар.
Бас, Умар амр қилди. Яҳудий осилди.
Сўнгра Умар: «Биз сизлар билан бунга сулҳ қилганимиз йўқ. Эй одамлар! Муҳаммаднинг зиммаси ҳақида Аллоҳдан қўрқинглар! Улардан ким бу ишни қилса, унга зимма йўқ!» деди.
Сувайд: «Ўша мен кўрган яҳудий Исломда биринчи осилган одам эди», деди».
Бу ҳодисада Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳунинг сиёсат ёки ташвиқот учун эмас, балки адолат учун иш олиб боришлари яққол намоён бўлмоқда. Мазкур яҳудий қилар ишни қилиб қўйиб, маккорлигини ишга солган эди. У: «Мусулмонларнинг халифаси келиб турибди, ҳозир сиёсат нозик пайтда унга арз қилсам, сиёсат учун менинг тарафимни олади», деб ўйлаган эди.
Дарҳақиқат, иш аввалига, сиртдан қараганда яҳудий ўйлаганича бошланди. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу катта саҳобий Авф ибн Молик розияллоҳу анҳунинг обрўсига эътибор қилмай, ишнинг ҳақиқатини суриштира бошладилар. У кишидан бошқа одам бўлганида бир яҳудийни деб, ўзимизнинг обрўли одамни хижолат қилмайлик, деган мулоҳазага бориши мумкин эди. Аммо ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг табиатларида ва у киши кўрган тарбияда бундай мулоҳаза бўлиши мумкин эмас эди.
У кишидан бошқа одам бўлганида сиёсат учун, ноҳақдан бўлса ҳам уларнинг ёнини олиши мумкин эди. Аммо ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу бундай қилишлари мумкин эмас эди. У киши айбдор ким бўлишидан қатъи назар, унинг айбига яраша жазосини бериш тарбиясини олганлар. Ва шундай қилдилар ҳам.
«Ҳадис ва ҳаёт» китобининг 23-жузидан олинди
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 