10 Июн, 2025, 14 Зулҳижжа, 1446
10 Июн, 2025, 14 Зулҳижжа, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Оиша розияллоҳу анҳо Уҳуд жангида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дуч келган мусибатни кўриб, Расулуллоҳнинг ҳаётларидаги энг оғир мусибат шу бўлса керак, деб ўйлаган эканлар. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Эҳ Оиша, бу қавм менга кўп озорлар етказди”, дедилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кофирлар туфайли кўп қийинчиликларга, маҳзунликларга дуч келдилар. Бу шу қадар оғир мусибат бўлган эканки, ҳатто мушриклар сабаб чеккан изтиробларининг бирида Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни юпатиш учун Жаброил алайҳиссаломнинг ўзи келган экан.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мушрикларнинг қилган ишлари туфайли қип-қизил қонга беланиб, маҳзун бўлиб ўтирганларида Жаброил алайҳиссалом келиб, «Ё Аллоҳнинг Расули, сизга Аллоҳнинг оят-мўъжизаларидан кўрсатайми?» дедилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Ҳа», дедилар. Жаброил алайҳиссалом ортларидаги дарахтга ишора қилиб, «Дарахтни ёнингизга чақиринг», деди. Расулуллоҳ дарахтни чақирган эдилар, у бирдан ҳаракатга келиб, у зотнинг қаршиларига келиб тўхтади. Жаброил алайҳиссалом Расулуллоҳга «Жойингга қайт денг», деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам буюрган эдилар, дарахт жойига қайтиб кетди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Бўлди, кифоя!» дедилар».
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам “Бўлди, маҳзунлигим ариди, Роббимга ишончим бардавом, қалбим хотиржам бўлди”, демоқчи бўлдилар.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша розияллоҳу анҳога ҳаётларидаги энг оғир, энг қайғули ҳодиса Ақаба куни бўлганини айтдилар.
Бу – Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Тоифга борган кунларидир. Бу воқеа ҳам маҳзунлик йили бўлган эди. Бундан олдин Макка мушриклари Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни, саҳобаларни Абу Толибнинг маҳалласида уч йил қамал қилиб, уларга борадиган озиқ-овқатни, сувни тўсиб, атайлаб очарчилик билан исканжага олишди. Мусулмонлар уч йиллик қамалдан ҳолдан тойиб, эндигина чиққанларида Расулуллоҳнинг ҳимоячилари бўлмиш амакилари Абу Толиб, бироз ўтиб эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дардларига дармон бўлиб яшаган сирдошлари, жуфти ҳалоллари Хадича розияллоҳу анҳо вафот этиб қолдилар.
Макка мушриклари фурсатдан фойдаланиб, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга, у зотнинг саҳобаларига азиятни кучайтириб юборишди. Мусулмонларга яна қанчадан-қанча мусибатлар етди, уларни Аллоҳдан бошқа ҳеч ким билмайди. Ўша йили Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга жуда кўплаб қайғулар етгани учун бу йил «маҳзунлик йили» деб аталди.
Ана шундай оғир пайтда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам Исломни Маккадан бошқа жойда ҳам етказиб кўришни ўйлай бошладилар. Бу жой ўша пайтларда ҳар жиҳатдан Маккадан кейинги ўринда турадиган Тоиф шаҳри бўлиб кўринди. У зот Тоифга боришга қарор қилдилар.
Сарвари олам Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам мавлолари (озод қилган қуллари), тутинган фарзандлари Зайд ибн Ҳориса розияллоҳу анҳу билан бирга Тоиф томон йўлга тушар эканлар, «шояд Тоифдан бирор ёруғлик чиқса, маҳзунлик ариса, даъват ишлари юришиб кетса», деган умидда эдилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Тоифга етиб бориб, у ерлик энг катта қабила – Сақиф қабиласининг аъёнлари билан учрашдилар, уларни Исломга даъват қилдилар. Аммо уларнинг жавоби энг ёмон жавоб бўлди. Улар у зот алайҳиссаломни масхара қилишди, ўзларининг эсипастлари, қуллари ва бебош болаларини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни сўкишга, ортларидан бақириб, масхара қилишга, ҳатто тош отишга гижгижлашди. Тоифликлар йўлнинг икки четига туриб олиб, у зот ўтаётганларида аёвсиз тошбўрон қилишди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг оёқларидаги шиппак қонга, қалблари дарду аламга тўлди.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қалблари изтиробга тўлган ҳолда Тоифдан чиқиб кетдилар. Шу қадар маҳзун эдиларки, қаёққа кетаётганларини ҳам билмай, юриб боравердилар. Ўзларига келиб қарасалар, Қорнус-Саъолибга[1] келиб қолибдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шунча масофани пиёда босиб ўтган эдилар. Қаттиқ маҳзун бўлганларидан Қорнус-Саъолибга келгунларича атрофдаги бирор нарсани сезмабдилар ҳам.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
[1] Қорнус Саъолиб – Тоифдан 40 км узоқликда жойлашган, сел сувлари тўпланадиган жой. Бу ерни Қарнул Манозил ҳам дейишган. Наждликлар ҳаж учун шу жойдан эҳром боғлашади.
Ҳар янги куннинг тонгини кўрганингизда қалбингизни зикр ила тўлдиринг. Иймон зикрларига қулоқ тутар экансиз, борлиқ Яратган Зот сари талпинаётганини ҳис қиласиз. Аллоҳ таоло айтади: «...Мавжуд бўлган барча нарса ҳамд билан Унга тасбеҳ айтур...»[1]. Балки уйда, балки кўчада, қаерда бўлсангиз-да, Аллоҳнинг зикрига шошилинг. Зикрларни кўпайтирганингиз сари Аллоҳга бўлган муҳаббатингиз ортиб боради, осмонлару ернинг Холиқи бўлган Аллоҳ таолодек буюк Зот суянчиғингиз эканини англайсиз...
Ушбу мисраларни доим ёдда тутинг:
Гар эрса қалблар Холиқин зикридин мосуво,
Алар жасад ичидин жой олган тош каби гўё.
Қалбингизни забонсиз тошга айлантириб қўйманг.
Тошда на меҳр ва на ҳис бор. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Роббини зикр қиладиган билан зикрдан йироқда бўлган киши худди тирик билан ўлик кабидир” [2], деганлар.
Яна Набий алайҳиссалом: “Сизларга амалларингизнинг энг хайрлиси ва Султонингиз ҳузурида энг покиза, даражангизни юқорилатадиган, сизлар учун тилло-кумушларни эҳсон қилгандан-да, душманингизга йўлиқиб, унинг бошини танасидан жудо қилишингиз, у ҳам сизнинг каллангизни бўйнингиздан узиб ташлашидан-да яхшироқ амал қайси эканини билдириб қўяйми?!” – дедилар. Саҳобалар: ”Ҳа, эй Аллоҳнинг Расули”, дейишди. У зот: У Аллоҳнинг зикридир”,3] дедилар.
Убайд ибн Умайр айтадилар: “Мўминнинг амал дафтаридаги ҳамд ила тасбеҳ – у билан дунё тоғларича тилло судралиб юришидан хайрлидир”.
Набий алайҳиссалом яна бошқа бир ҳадисда: «Аллоҳ таолонинг фазилат излаб кезиб юрувчи фаришталари бўлиб, улар зикр айтиб ўтирилган давраларни излаб юришади. Шу аснода зикр бўлаётган даврани топишса, фаришталар зикр ҳалқасидагилар билан биргаликда ўтиришади ва бир-бирларини қанотлари билан ўраб олишади, шу тарзда зикрдаги кишилар билан дунё осмонининг ораси фаришталар билан тўлиб кетади. Зикр ҳалқасидаги кишилар тарқалиб кетишса, фаришталар осмонга кўтарилиб кетишади.
Кейин Аллоҳ таоло ҳаммасини билиб тургани ҳолда, улардан: “Қаердан келдинглар? – деб сўрайди. Улар: “Биз ердаги бандаларинг олдидан келдик. Улар Сенга тасбеҳ айтяптилар, такбир, таҳлил айтиб, Сенга мақтов йўллаяптилар ва Ўзингдан сўрашяпти”, деб жавоб қайтаришади.
Аллоҳ таоло: “Улар Мендан нимани сўраяпти?” – дейди. Фаришталар жавобан: “Сендан жаннатингни сўрашяпти”, дейишади. Аллоҳ таоло: “Улар жаннатимни кўришганми?” – дея фаришталардан яна савол сўрайди. Фаришталар жавоб бериб: “Йўқ! Эй Яратган Зот!” – дейишади. Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло яна: “Мабодо улар жаннатимни кўрадиган бўлсалар, ҳолат қандай бўлади-я?” – дейди. Фаришталар: “Улар яна Сендан паноҳ тилашяпти”, дейишади. Аллоҳ таоло савол тариқасида: “Нимадан паноҳ беришимни сўрашяпти?” – дейди.
Улар: “Жаҳаннамингдан, эй Яратган Зот!” – деб жавоб қайтаришади. “Улар дўзахимни кўрганми?” – деб сўрайди Аллоҳ таоло. Жавоб қайтариб: “Йўқ!” – дейишади улар.
Аллоҳ таоло: “Улар дўзахимни кўришса қандай бўларкин?” – дейди.
Фаришталар: “Улар яна Сендан мағфират қилишингни сўрашяпти”, дейишади.
Аллоҳ таоло: “Сўзсиз уларнинг гуноҳларини кечирдим, уларга сўровларини ато этдим ва паноҳ тилаган нарсаларидан уларни Ўз паноҳимга олдим”, дейди.
Фаришталар: “Эй Яратган Зот! Улар орасида фалончи, ўта хатокор қул ҳам бор. У ўтиб кета туриб уларнинг олдига ўтириб олди”, дейишади. Аллоҳ таоло шундай дея марҳамат қилади: “Уни ҳам кечирдим! Улар ҳаммажлислари бадбахт бўлмайдиган кишилардир”, дейди»[4], дедилар.
[1] Исро сураси, 44-оят.
[2] Имом Муслим ривояти.
[3] Имом Термизий ривояти.
[4] Имом Муслим ривояти.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа