11 Март, 2025, 11 Рамазон, 1446
11 Март, 2025, 11 Рамазон, 1446
Президентимиз Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан қад ростлаган бу мажмуа аслида давлат раҳбарининг халқчил, эзгулик ва савобга, ибратга йўғрилган ташаббусининг меваси. Негаки, азалдан халқимиз қалбида ислом маърифати яшаб келган. Бу ёғду энг оғир шароитларда ҳам одамлар онгу шуури, юрагини асло тарк этмаган. Ҳатто серзуғум шўролар даврида ҳам покиза имон-эътиқод, ислом нури ота-боболаримизга мудом ҳамроҳ бўлган.
Хонадонлар тўрида авайлаб сақланган Қуръони Карим, дастурхон устидаги дуолар, савобли анъаналар, юмушларнинг бардавомлиги бунинг ёрқин далилидир. Оналаримиз умрининг поёнида ҳам муқаддас китоблар мутолаасига шўнғиганлар. Зеро, Ояти калимадаги мўъжизакор сатрлар ҳар қандай ғамгин, изтиробли, ғуссага тўлган қалбларга таскин, ҳузур, сокинлик бағишлайди. Демоқчи бўлганимиз, исломнинг ҳаётбахш қуввати, зиёсидан баҳраманд бўлиш бизларни бир лаҳзага бўлса-да, сира тарк этмаган.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев ғояси ва ташаббуси асосида бундан бир неча йиллар аввал тамал тоши қўйилган Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази наинки буюк аждодларимиз меросидан фахрланиш, балки тараққиёт сари юз тутган янги Ўзбекистонимизда Учинчи Ренессанс асосларини барпо этишдек эзгу мақсадларни кўзлаши билан қадрлидир.
Айтиш керакки, уч қаватли, ғоят кўркам ушбу бино мукаммал тарзда барпо этилиши билан бирга, ундаги илмий-маърифий контентлар, экспозиция заргарона, мукаммал, чуқур илмий-фундаментал асосда шакллантирилган. Бу ерда “Исломдан аввалги цивилизациялар”, “Биринчи Ренессанс даври”, “Иккинчи Ренессанс даври”, “Ўзбекистон XX асрда”, “Янги Ўзбекистон – янги Ренессанс” каби бўлимлар ташкил этилади.
2024 йилда мамлакатимизда бўлиб ўтган халқаро форумлар, анжуманлар, Маданий мерос ҳафталиклари, мулоқотлар, машваратлар мажмуа фондини бафуржа, тўкис, асосли, қизиқарли, ҳар жиҳатдан пишиқ-пухта яратиш учун яхшигина пойдевор бўлди.
Мамлакатимизнинг дин соҳаси билимдонлари, олимлар, уламолар, тарихчилар, реставраторлар, музейшунослар, кутубхоначилар, ношир ва хаттотлар, дизайнерлар, манбашунослар, рақамли технологияларнинг билимдонлари, рассомлар, моҳир уста ва ҳунармандлар, муҳандислар бундай эзгу ишга ўз ғоя ва таклифлари, фикрлари, ижодий лойиҳалари билан муносиб ҳисса қўшдилар.
Айни пайтда юртимиз олимлари билан бирга, энг етакчи давлатларнинг олим ва мутахассислари, йирик университетлар, музей ва кутубхоналарнинг, илмий марказлар вакиллари давлатимиз раҳбарининг Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази илмий экспозицияси концепциясини яратишга оид ташаббуси атрофида фаол бирлашдилар.
Ушбу мажмуани халқимизга тўлақонли тақдим этиш ғояси Президентимизни доимий ўйлантириб, яхши маънода ташвишга солиб келаётгани, унинг ҳаётга жорий этилиши йўлида доимий амалий ғамхўрлик ва эътибор кўрсатиб келинаётгани мамлакатимизда халқнинг маърифати, маънавий юксалиш масалалари эҳтимолки, ҳар қандай соҳалардан устувор, муҳим ва долзарб эканини кўрсатмоқда.
Давлатимиз раҳбарининг 29 январь куни улкан ва ноёб лойиҳа – Ислом цивилизацияси марказида олиб борилаётган ишлар билан танишуви чоғида юртимизда ислом маданияти билан боғлиқ қўҳна тарих бир жойда – Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказида мужассам бўлишини алоҳида таъкидлади.
Шубҳасизки, ушбу табаррук мажмуа янги Ўзбекистоннинг улуғ бунёдкорлик рамзи, бетакрор маънавий-маърифий меросимиз, бой тарихимиз, келажакка интилаётган она-Ватанимизнинг ўзига хос кўзгусига айланажак.
Назокат Усмонова,
ЎзА мухбири
Расулуллоҳнинг сўнгги насиҳатлари: "Аёллар борасида Аллоҳдан қўрқинг!"
Айтинг-чи, севикли Пайғамбаримиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга илк ваҳий нозил бўлганда кимнинг ҳузурига шошилиб югуриб бордилар? Бирор қариндошлари ёки биродарларининг олдига бордиларми?
Йўқ, дарҳол завжаи мутоҳҳаралари, мўминлар онаси Хадича розияллоҳу анҳонинг ҳузурига бордилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дунё ҳаётидаги сўнгги кунларида эса Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг бағрида бўлишни танлаганлар.
Қаранг, пайғамбарлик рисолати аёл киши билан бошланиб, бу мўътабар зот ила якун топди. Албатта, бу – беҳикмат эмас.
Шубҳасиз, Аллоҳ таоло бу ҳаётда аёлларнинг тутган ўрнига чексиз ҳикматларни яширган. Пайғамбаримиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларни эъзозлардилар, ҳурмат қилардилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёллар билан қандай муносабатда бўлганлар?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам савол сўраб келган эркак ва аёлларни меҳмон қилиш одатлари бор эди. Кунларнинг бирида бир гуруҳ аёллар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг уйларига келишди. Аёллар Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг ҳузурларида гапира туриб овозларини у зот алайҳиссаломнинг овозларидан баланд кўтардилар. Шу пайт, Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига кириш учун рухсат сўрадилар.
Расулуллоҳ Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳуга киришга изн бердилар. Аёллар Умар розияллоҳу анҳунинг овозини эшитиб жим бўлиб қолдилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам табассум қилдилар. Шунда Умар розияллоҳу анҳу: “Аллоҳ сизни суюнтирсин, ё Расулуллоҳ, нима сабабдан куляпсиз?”, дедилар. Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Ана уларнинг қилган ишлари мени ажаблантирди. Сенинг овозингни эшитишлари биланоқ яшириниб олиб, жим бўлиб қолишди”, дедилар. Ҳазрат Умар розияллоҳу анҳу: “Эй ўз жонининг душманлари, мендан қўрқасизлар-у, Аллоҳнинг Расулидан қўрқмайсизми?” деб сўрадилар. Аёллардан бири: “Ё Расулуллоҳ мен унга жавоб берайми?” деб рухсат сўради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Майлин, жавоб бер”, дедилар. Унга жавобан: “Ахир сен қаттиқ қўлсан-да. Расулуллоҳ юмшоқ, меҳрибон, хушмуомалардирлар”, деди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом яна табассум қилдилар.
Бундай маълум бўладики, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳамиша аёлларнинг саволларига жавоб бериш учун алоҳида эътибор берганлар, вақт ажратганлар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларнинг илм олишига алоҳида аҳамият берганлар
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам замонларида энг машҳур табиб ва жарроҳ ким бўлган?
Аёл киши бўлган. Унинг исми Умму Атийя эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан жанг майдонларига ҳам борарди. Ярадор саҳобаларнинг жароҳатини даволар, аскарларга ёрдам берарди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларнинг илм-маърифат эгаллашига қаттиқ эътибор берардилар. Масалан, Оиша розияллоҳу анҳо онамиз тафсир, фиқҳ, ҳадис илмларида пешқадам бўлганлар. Шаръий ҳукмларнинг 4/1 Оиша онамизнинг ривоятлари асосида ишлаб чиқилган. Расулуллоҳдан 2 мингдан ортиқ ҳадис ривоят қилганлар.
Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир гуруҳ саҳобалари билан бирга овқатланиб ўтирган эдилар. Мадинада ўзининг одобсизлиги билан танилган бир аёл келиб: “Эй Расулуллоҳ, менга овқат бер!” деди. Расулуллоҳ унга дастурхондаги таомдан бердилар. У аёл: “Йўқ, менга ўзинг еб турганингдан бер”, деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзлари еб турган оғизларидаги нарсадан унга бердилар. Уни еган ҳалиги аёлнинг хулқ-атвори буткул ўзгариб, у Мадинадаги энг ҳаёли аёлга айланди.
Мўъжиза бошқа нарса, лекин бу ердаги ахлоққа эътибор беринг! Тасаввур қилинг! Сиз бундай аёл билан қандай муносабатда бўлардингиз?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аёлларнинг эҳтиёжлари учун ташвиш чекишлари
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидларининг эшикларини аёллар ибодатларини адо этишлари учун очиб қўйганлар. Аёлларни масжидларга боришдан қайтарманглар дердилар. Масжиди Набийда намозхон аёлларнинг сони кўпайгач, фақат аёллар учун мўлжалланган алоҳида эшик очилган. Бу “Бобун нисо” (Аёллар эшиги) деб номланган эшик ҳозирги кунгача сақланиб қолган.
Аёллар масжиднинг охирги қисмида тўпланишарди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ваъз-насиҳатларини тинглашарди.
Умму Варақа исмли кекса бир аёл бўларди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам вақти-вақти билан уни зиёрат қилиб турардилар. Бир куни у Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан “Уйда намоз ўқисам ҳамда аёллар ҳам тўпланиб менинг уйимда намоз ўқисалар мумкинми?” деб сўради. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир муаззинни намоз вақти кирганда унинг уйининг тагида азон айтиш учун тайинладилар.
Қаранг, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларни қанчалик ҳурмат қилганлар, уларнинг эҳтиёжларини ўз ўрнида ҳал этганлар.
Қийин аҳволда қолган аёлларга ёрдам беришга шошилиш
Албатта, аёл киши ўз табиатига кўра эркак кишига қараганда ҳиссиётга берилувчан, меҳрибон ва юмшоқ феълли бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинада мусулмонлар қийин аҳволда қолишганда ҳамда Табук жангига тайёргарлик бўлаётганда аёлларни ёрдам беришга чақирганлар.
Ҳайит намозидан кейин эркакларга эҳсон қилиш ҳақида хутба қилганларида, эркаклар уйларига бориб, аёлларига бўлган хитобни сўзлаб беришлари билан аёллар олтин сирға ва билагузукларини ечиб берганлар. Бугунги кунимизда ҳам бир қанча хайрия, саховат ишларида кўнгиллик кўплаб аёлларнинг пешқадам эканларига гувоҳ бўлмоқдамиз.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам даврларидан аёллар барча ишларда фаол бўлишган. Ҳатто улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга байъат беришарди. Бу ҳақда Қуръони каримда оят нозил бўлган.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёллар учун жаннатга бориш йўлини жуда осон қилганлар. Аллоҳ таоло Ўз фазли ва Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари сабабли жаннатга эришиш кўплаб йўлларни очиб берди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар аёл киши беш вақт намозини ўқиса, бир ой рўзасини тутса, фаржини сақласа ва эрига итоат қилса, унга: “Жаннатнинг қайси эшигидан хоҳласанг, киравер”, дейилади», деганлар.
Қаранг, аёлларга қандай шараф берилган!
Ҳар бир аёл киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг уларга шунчалик ғамхўрлик қилганларини биладими?
Ҳатто, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бемор бўлиб, жон бериш вақтларида ҳам бутун умматларига қилган сўнгги насиҳатларида ҳам: “Аёллар борасида Аллоҳдан қўрқинг (уларга яхши муомала қилинг!)” деганлар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аёлларга меҳрибон, ғамхўр бўлганларини яхши тушуниб етган ҳар бир аёл кишида Пайғамбаримиз алайҳиссаломга бўлган муҳаббат ва у зот алайҳиссаломга эргашиш ишқи янада ортиши лозим!
Худди шунингдек, бу муҳаббат ҳар бир эркак кишини ўз аҳли-аёли олдидаги бурчларини бажаришга, аёлига яхши муносабатда бўлишга ундаши керак! Ҳар бир эркак киши аёлига гўзал муносабатда бўлишида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан намуна, ибрат олсин! Шунда Расулуллоҳнинг суннатларига эргашилган бўлинади.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Айтинг (эй Муҳаммад!): “Агар Аллоҳни севсангиз, менга эргашингиз. Шунда Аллоҳ сизларни севади” (Оли Имрон сураси, 31-оят).
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 